Kalın: Saldırgan pozitivizm

Aynı zamanda tarihçi olan MİT Başkanı İbrahim Kalın, 18 Ekim 2024’te İnsan Yayınlarından çıkardığı “İslam, Aydınlanma ve Gelecek” adlı kitabında ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’e deccal diyen Saidi Kürdi’nin Risalei Nur adlı eserindeki düşünceleri ile cumhuriyet felsefesini karşılaştırdığı ve cumhuriyet felsefesini “kaba ve saldırgan pozitivizm” olarak değerlendirdiği ortaya çıktı.

‘POZİTİVİZMİN ETKİSİNE GİREN GENÇLERİN İMANINI KORUMAK’

İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü’nden mezun olan Kalın, Georgetown Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi'nde İslam düşüncesi ve İslam-Batı ilişkileri üzerine dersler vermesiyle biliniyor. Kalın söz konusu eserinde ise Saidi Kürdi ile cumhuriyet felsefesini “doğa bilimleri” üzerinden karşılaştırdı. Kalın, kitabında “Saidi Nursi’nin (Saidi Kürdi) din ile bilim ilişkisine dair görüşleri kaba ve saldırgan pozitivizmin, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî ideolojisi haline getirildiği bir dönemde formüle edildi” derken, Saidi Kürdi’nin Risalei Nur’u hakkında şunu söyledi:

“Çağdaşlarının çoğunun aksine Nursi, zamanının bilimsel bulguları hakkında önemli ölçüde bilgi sahibiydi. Nursi'nin, Batı bilimine karşı koyma yöntemi basit fakat oldukça etkiliydi: Batı bilimine karşı tavır almak yerine, onun bulgularını teistik bakış açısıyla birleştirdi ve böylelikle bilim ile din arasındaki ciddi bir çatışmanın önüne geçti. Nursi, çağdaşlarının çoğu gibi, modern tabiat bilimlerinin gücünün fazlasıyla farkında olduğu için ve Risalei Nur’da gördüğümüz üzere, tabiat bilimlerinin keşiflerinin evrensel nesnelliğine kesin olarak inanmıştı. Ona göre, Kuran ayetlerini modern fizik bilimlerinin gözüyle okumak yalnızca 19. yüzyıl pozitivizminin ve ampirizminin etkisi altına giren gençliğin imanını korumak için araçsal bir değere sahip değildi. Bu, aynı zamanda Kuran’ın kozmik ayetlerini bilimsel keşifler matrisi içinde okumak için yeni bir yöntemin başlangıcıydı.”

‘SİYASAL İSLAMCILIK SAHTE DİN ADAMLARI YARATMAKTADIR’

İlahiyatçı-felsefeci Prof. Dr. Şahin Filiz, Kalın’ın ifadelerine tepki gösterdi. Prof. Dr. Filiz, Kalın’ın yargılarını ya saf inancından ya da siyasal İslamcılığın gereği olan politik söylemlerden kaynaklandığını söyledi. Filiz, pozitivizmin dinlere seçenek olarak çıkmadığını vurgulayarak, “Saidi Kürdi, bilimsel düşünceye ve bu düşüncenin ideolojisi olan pozitivizme yanıt verebilecek ne kapasitesi ne de eğitimi söz konusudur. Siyasal İslamcılık, din ile bilimi birbirine karıştırmanın acınası sonuçlarını İslam dünyasına yüzyıllardır yaşatmaktadır. Kalın’ın deyimiyle pozitivizmin kaynağı olan Batı’nın Osmanlı’yı yıkıp Türkiye’ye dört koldan saldırırken, ‘Pozitivizme karşı savaş açana Saidi Kürdi’, pozitivist Batı’ının işgaline karşı Müslümanları koruyan Kuvayı Milliye’ye neden katılmamıştır? Siyasal İslamcılık, Atatürk’ü ve onun kurduğu cumhuriyetin büyüklüğünü gölgelemek için masallarda bile olmayan sahte din kahramanları ve sözde alimler yaratmaktadır” dedi.

‘İSLAM İDEOLOJİSİNE GÖRE EĞİP BÜKME’

“Kalın, tarihçi olmasına rağmen Cumhuriyet tarihini çarpıtıyor ve kaba ve saldırgan pozitivizmin Cumhuriyet’in ideolojisi olarak formüle edildiğini savlıyor” diyen Filiz, “Bir tarihçi apaçık cumhuriyet gerçeklerini politik dinsel savlarla çarpıtmasının ‘İslam aydınlaması’nı savunmakla hiçbir ilgisi olmadığını görememesi, siyasal İslam ideolojisine göre her gerçeği eğip bükmekten kaynaklansa gerektir. Cumhuriyet’in resmi ideolojisi pozitivizm olsaydı her şeyden önce kendisinin de bir zamanlar çalıştığı Diyanet kurumu olmazdı. Önce Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü, şu an da MİT Başkanlığı gibi en önemli makamlarda bulunan Kalın’ın gerçekliklerle örtüşmeyen bu savları mevcut makamında hâlâ koruyor mu? Bu köhnemiş yanlışlar kitabında yer almaya devam ettiği sürece ne cumhuriyetin Türk aydınlanma projesi olduğunu, ne Saidi Kürdi’nin cumhuriyet düşmanı olduğunu politik İslam söylemiyle gölgelediğini fark edemeyecektir” ifadelerini kullandı.