Fehmi Koru 'Erdoğan aday olamaz' dedi, Şentop'tan telefon geldi

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e yakınlığıyla bilinen gazeteci Fehmi Koru, kendisine ait sitede kaleme aldığı yazısında AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın üçüncü kez aday olup olamayacağına ilişkin tartışmaları değerlendirdi.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın birkaç gün önce “Cumhurbaşkanı adayımız Tayyip Erdoğan’dır, adaylığı yasaldır” açıklamasını yaptığını ve bunun üzerine kendisini eleştirdiğini hatırlatan Koru, Bozdağ'ın anayasadaki “Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir” (m. 101) maddesine rağmen bu düşüncesinde ısrarlı olduğunu belirtti. Koru, konuyla ilgili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Mustafa Şentop'un da kendisini aradığını kaydetti. 

Şentop'un 2017'deki anayasa değişikliği sırasında TBMM'de Anayasa Komisyonu Başkanı olduğunu dile getiren ve bu nedenle söyleyeceklerinin önemli olduğunu belirten Koru, söz konusu görüşmeyi şöyle aktardı:

"Sistem değişikliği getiren 16 nisan 2017 tarihli halkoylamasıyla gerçekleşmiş anayasa değişikliği paketi onun başkanı olduğu komisyon tarafından hazırlanmıştı.

Kendisini dinledim, görüşlerine karşı itirazlarımı söyledim. Gönderdiği hakemli bir dergide yayımlanmış, kaynakçası ve 79 adet uzun dipnotlu 40 sayfayı bulan 'Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde iki defadan fazla cumhurbaşkanı seçilememe kuralı' başlıklı ‘mart 2022’ tarihli yazısını da okudum.

TBMM başkanı Şentop, hukukçu kimliğiyle, 'Tayyip Erdoğan yeniden aday olabilir' görüşünü savunuyor. Seçildiği takdirde aynı görevde üçüncü defa bulunacak olsa bile, Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığındaki yeni dönemi ikinci başkanlık dönemi olacak ona göre…

Gerekçesinin temelinde, anayasa değişikliğiyle sadece anayasanın bazı maddelerini değiştirmedikleri, sistemi de yeniledikleri tespiti yatıyor. 

Kısa gerekçe şu: İlk seçilmesi (2014) sonrasında eski sistemin -parlamenter sistemin- cumhurbaşkanıydı Tayyip Erdoğan; anayasanın değişen maddesi (m. 101) ile ilk defa 2018’de yeni sistemin cumhurbaşkanı -daha doğrusu ‘başkan’ veya İngilizcesi ile ‘president’– oldu, böylece bir defa daha aday olma hakkı var. Eski dönemi saymamak gerekir.

Yazısından ilgili bölümleri aktarayım:

'Cumhurbaşkanı kelimesinin yürürlükteki Anayasa uyarınca kendisine verilecek hukuki anlamı (terim anlamı) esas alındığında ‘bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir’ şeklindeki Anayasa kuralının anlamı, ‘bir kimsenin yürütme erki olarak en fazla iki defa Cumhurbaşkanlığı makamına seçilebileceği’ şeklinde karşımıza çıkmaktadır. // 6771 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden önce seçilen Cumhurbaşkanlarının Devlet başkanı olmakla birlikte (tek başlarına) yürütme erki olmadıkları, sadece yürütme gücünün kullanılmasına sınırlı ölçüde katıldıkları bilinmektedir. Bu durumda ‘Cumhurbaşkanı’ kelimesinin hukuki (terim) anlamı esas alınarak lafzî yorum metodu izlendiğinde; 6771 sayılı Kanun’la Anayasa değiştirilmeden önce parlamenter hükümet sistemi döneminde gerçekleştirilen Cumhurbaşkanı seçimlerinin, Anayasa’nın 6771 sayılı Kanun’la değişik 101’inci maddesi anlamında bir ‘Cumhurbaşkanı yani yürütme erki seçimi’ olarak kabul edilemeyeceği ve dolayısıyla bu seçimlerin, bugün itibariyle ikiden fazla seçilememe kuralı kapsamında dikkate alınamayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.'

Şentop’un iki defa seçilmiş Tayyip Erdoğan’ın anayasanın (m. 101) 'Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir' açık hükmüne rağmen yeniden aday olabileceği görüşü, ülkemizin pek çok hukuk otoritesinin görüşleriyle çelişiyor. O da bunun farkında ve okuduğum uzun yazıyı onların görüşlerine cevap olarak kaleme almış zaten. 

[Yazısının hemen girişinde yer alan 2 numaralı dipnotta görüşlerine cevap verilen isimleri bulmak mümkün: Kemal Gözler, İbrahim Ö. Kaboğlu, Tolga Şirin, Şule Özsoy Boyunsuz, Murat Sevinç… Telefonda bana farklı görüş açıklayanlarla konuyu görüştüğünü ve onlara da yazısını gönderdiğini söyledi. Hiçbirinden bu güne kadar görüşlerini değiştirme yönünde bir adım gelmediği anlaşılıyor. Herhalde ikna olmamışlar.]

İtirazlar YSK'ya giderse sonuç ne olur?

Mustafa Şentop, adaylık söz konusu olup itirazlar Yüksek Seçim Kurulu (YSK) önüne giderse, hukuki gerekçelerinin sağlamlığı sebebiyle, oradan Tayyip Erdoğan’ın bir defa daha aday olabileceği kararı çıkacağından emin.   

Ben ise, YSK’nın herbiri mesleklerinin zirvesinde hukukçu üyelerinin anayasadaki açık ifadeye rağmen farklı davranacaklarından kuşkuluyum.

TBMM başkanına, Anayasa Komisyonu başkanı olarak, değişiklik metnine 'Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir' keskinliğindeki bir cümleyi yazarken zamanı geldiğinde bunun tartışmalara yol açacağını öngörüp o maddeye neden bir istisna cümleciği eklemediklerini de sordum. 

Lüzumsuz bulmuşlar. 

O madde anayasada bulunduğu halde üçüncü defa adaylığı YSK tarafından onaylansa ve Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanı seçilse, ortaya çıkacak hukuk tablosunun garabetini de hatırlattım. 

Anayasasında 'Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir' yazdığı halde üçüncü dönemini sürdüren bir cumhurbaşkanına sahip olma garabetini…

Herhalde seçim kapıya dayanana kadar -belki daha sonra da- bu konu sürekli tartışılacak."