CHP 20. Olağanüstü Kurultay'ını ‘değişim’ sloganıyla gerçekleştirdi... Yeni tüzükte neler var?

CHP yeni tüzüğünü ATO Congresium’da yaptığı kurultayla delegelerinin değerlendirmesine ve oylarına sundu. Kurultayın yapıldığı salona “İkinci Yüzyıl Değişim Kurultayı” başlığı altında CHP’nin altı okunun olduğu logosu ve “Türkiye’nin birinci partisi” sloganının yer aldığı afişler asıldı. Kurultayın açılış konuşmasını yapmak için kürsüye gelen CHP lideri Özgür Özel, özetle şunları söyledi:

‘YENİ ANAYASA KOŞULU’

“Artık az değiliz, daha çokuz. CHP değişecek, Türkiye değişecek. Türkiye İttifakı’nı meydan meydan büyüttük. Adaylarımızı belirlerken kadınların, gençlerin ve bilimin gücüne inandık. Gezi tutuklularını anlattım. Can Atalay’ın yemin edememesinin Meclis’e ne büyük saygısızlık olduğunu anlattım. Normalleşmeye önce birileri ‘yumuşama’ dedi. Sonra onlar da normalleşmeyi kullanmaya başladı. Bu ülkenin yeni bir anayasaya ihtiyacı va. Ama mevcut anayasaya uyarsanız, yeniyi konuşabilirsiniz. Tüzük bir kişinin taslağı olamaz. Yoksa her doğana değil, Erdoğan’a anayasa yapmak gibi olur. 30 bin görüşü alıp teker teker raporladık. Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’na taslağı ilettik. Kendisi bir önerisi olursa ileteceğini ifade etti.” 

‘ÖVÜNÜLECEK METİN’

“Korkulacak değil övünülecek bir metin ortaya çıktı. Hiçbir maddeyi ‘Ben istiyorum, geçecek’ demeyi yakıştırmam. Ama bir maddeyi hepinize emanet ediyorum. O da gençlik ve kadın kotası. Bugün yüzde 33 kadın kotası vardır. Bu cinsiyet kotasını yüzde 50 olarak yazıyoruz. Yürürlülük maddesinde ilk kurultayda 35, sonra 40 sonra 45 ve 50 olacak şekilde bir geçiş süreci taahhüt ediyoruz. Önümüzdeki dört kurultayda eşit temsili yakalayacak irade ortaya konacaktır. Bundan sonra gençlik kotası 18-25 yaş için yüzde 10, 25-40 yaş arası için 10 olarak alarak, bir devrimi gerçekleştirmeyi istiyoruz.”

‘HADDİNİZİ BİLİN’

“İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na bekletilen dosyası üzerinden sızdırmalar var. İmamoğlu’nun tutumu partimizin tutumudur. Partimizin gözdesini kimsenin kem gözlerine emanet etmeyiz. Herkes haddini bilecek. Önceki genel başkanımız Kemal Kılıçdaroğlu’na siyasi yasak, hapis cezası getirilmeye çalışılmaktadır. Hangi başkanımıza nasıl bir kumpas kurmaya kalkarsanız kalkın CHP bir bütün olarak onların arkasındadır. Bu güç sizin arkanızdaki para babalarına benzemez. Bizi bir arada tutan ne ihaledir ne paradır; vatan, millet ve Atatürk sevgisidir.”

‘GELİR ADALETİ SÖZÜ’

“Ne kadar demokrasi dışı çaba içine girerseniz girin TRT gibi ilk seçimin akşamını bekleyeceksiniz. İktidarımızı kuracağız. Bu ülkede en zengin yüzde 20’lik kesim ülke varlığının yüzde 80’ini alıyor. Emeklilerin, gençlerin, çiftçilerin Türkiye’nin her derdinin bir çaresi var. Onun da adı Cumhuriyet Halk Partisi. Araştırma şirketlerine göre CHP, Türkiye’nin birinci partisidir."

DÖNEM SINIRI VE KOTALAR

Tüzük komisyonunun oy birliğiyle kabul ettiği metin delegelerle paylaşıldı. Metinde üyelik tanımına yeni eklemeler yapıldı ve aidat da 120 TL-6 bin TL arasına yükseltildi. Üyeleri parti toplantılarına katılma, seçimlerde görev alma, dijital ortamdaki parti faaliyetlerine katılma ve partiye yeni üye kazandırmak için çaba gösterme zorunluluğu getirildi. Parti içi seçimlerde “yığma üyelerle seçim sonuçlarının etkilenmemesi için” de oy kullanılabilmesi için üyelere bir yılı tamamlama, düzenli aidat ödeme, parti içi faaliyetleri katılma ve üyelik şartındaki diğer zorunlulukları yerine getirme koşulu konuldu. İlçe ve il başkanlarına saha çalışmalarını yönlendirmek için olağanüstü toplantı yetkisi verildi. Buna göre; ilçe başkanları çevrelerindeki belediye meclisi üyeleri ile belediye başkanları, il başkanları da milletvekilleri, belediye meclis üyelerini ve partili belediye başkanlarını toplantıya çağırabilecek. Tüzükte önceden partiyi bağlayıcı demeçler verme yetkisi genel başkanın seçeceği bir kişiye verilirken yeni öneriyle bu yetkinin sadece merkez yönetim kurulu içinden birine verilebileceği belirtildi. 

TARİH DEĞİŞİYOR

Kongre ve kurultayların tarihi yeni tüzükte değiştirildi. Süre üç yılda bir olarak yükseltildi ve hemen uygulanacağı belirtildi. Böylece bir sonraki CHP’nin olağan kurultayının 2025’te değil 2026’da yapılması öngörüldü. Mevcut genel başkanın sadece kendi isteğiyle aday olabileceği, imza toplayamayacağı ve bir adayın da kurultay üye sayısının en fazla yüzde onunun imzasını alabileceği kaydedildi. 

Milletvekili ve belediye başkanlığı adaylıklarının belirlenme yöntemi için tüzüğe “Önseçim veya diğer yöntemlere; il ile ilçe örgütünün tavsiyesine göre parti meclisi karar verir” ifadesi eklendi. Ön seçimin örgüt ya da hâkim gözetiminde yapılması örgütün tavsiyesine bırakıldı. Böylece önseçimin çıkarttığı sorunların önüne geçilmesi hedeflendi. Tüzüğe göre milletvekilliği adaylıklarında ön seçim örgüt denetiminde olursa yönetime yüzde 15’lik bir aday belirleme kontenjanı verilecek. Bu kontenjanın yüzde 5’i gençlik kollarına, yüzde 5’i kadın kollarına ve yüzde 5’i de meclis grubunda gerçekten ihtiyaç duyulacak isimlere ayrılacak. Önseçim hâkim denetiminde olursa genel merkez kontenjanı yüzde 5 olacak. Bir kişi en fazla üç dönem aday olabilecek. Üç dönemden sonra aday olabilmesi için ön seçime girmesi gerekecek. Adaylıklar da Meclis’in önceki döneminden itibaren sayılmaya başlanacak. 

SİVAS MADDESİ

Atatürk’ün “CHP’nin ilk kongresi” olarak kabul ettiği Sivas Kongresi’nin yıldönümü de partinin tüzüğüne “Partinin kuruluş haftası” maddesi eklendi. “Partinin kuruluş yıldönümü her yıl 4-9 Eylül tarihleri arasında kutlanır” ifadeleri yer aldı.

TÜZÜKTE TARTIŞILAN MADDELER

Kurultay kapalı toplantıya geçtiğinde 100’den fazla delegenin tüzük üzerine söz istediği öğrenildi. Bunun üzerine de delegelere üç dakikalık konuşma süresi getirildiği belirtildi. Bazı delegelerin bu konuşma süresine itiraz ettiği aktarıldı. Kapalı oturumda madde üzerine tartışmalar devam ederken bazı delegeler “Önseçimin sadece hâkim denetiminde yapılması ve genel merkeze verilen yüzde 15’lik kontenjanın kaldırılması” için imza toplamaya çalıştı. Tüzüğün görüşmeleri geç saatlere kadar devam etti.

KILIÇDAROĞLU KURULTAYA KATILMADI

Kurultaya eski CHP Genel Başkanları Hikmet Çetin, Altan Öymen, Eski SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın, partinin Merkez yönetim kurulu ve parti meclisi üyeleri katıldı. Kurultayda İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, çok sayıda belediye başkanı ve partililer de yer aldı. Eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu kurultaya katılmadı.

İBB BAŞKANI İMAMOĞLU VE ABB BAŞKANI YAVAŞ KURULTAYI DEĞERLENDİRDİ: ‘KALKINMA DÖNEMİNE GİRİLECEK’

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, CHP’de tüzük değişikliklerinin ele alınacağı 20’nci Olağanüstü Kurultayı’nın açılışı öncesi gazetecilerin sorularını yanıtladı. İmamoğlu, ‘’Kurultay, parti içi demokrasimize katkı sunacak. İlk kurultayımızda bir adım atıldı. Onun sonuçlarını 31 Mart’ta elde ettik. Bundan sonrası değişim değil, kalkınma. Hem de sıçrayarak bir kalkınma dönemi olacak.’’

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ise “İnşallah iktidar olunacak. Bir değişim görünüyor. Vatandaş zor durumda ve bir çare arıyor. Çare de bu değişimdir” dedi. Yavaş, Ekrem İmamoğlu ve Kemal Kılıçdaroğlu hakkındaki davalarla ilgili de açıklama yaptı. Yavaş, “Ben bunların siyasi olduğunu düşünüyorum. Bu davanın görülüyor olması bile hukuk sistemimiz açısından utanç verici. Sonuna kadar yanlarında olacağız” dedi.

TÜZÜK DEĞİŞİKLİĞİNDE NELER VAR?

CHP’nin 20’nci Olağanüstü Kurultayı’nda maddelerin oylandığı gün sona erdi. Genel Merkez’in kurultaya getirdiği metin, hiçbir değişiklik olmadan oy çokluğuyla kabul edildi.

Parti tüzüğünde yapılan değişiklikle, genel başkana, genel sekreter ve protokol yönetmeliğiyle belirlenen sırayla genel başkan yardımcıları vekalet edecek.

TBMM grup başkanı ve başkanvekilleri, partinin en üst yönetim organı olan Merkez Yönetim Kuruluna (MYK) alındı. Genel sekreterin MYK'daki sırası, genel başkan yardımcılarının önüne getirildi.

Tüzükte, 41. maddeye, "Kongrelerde başkan adayı olabilmek için kongre üye tamsayısının en az yüzde 10'unun, en çok yüzde 15'inin yazılı önerisi gerekir. Adaylar yüzde 15'ten çok imza toplayamaz, kongre başkanlığına sunamaz." ibaresi eklendi.

Genel başkan adayı olmak için kurultay üye tamsayısının en az yüzde 5'inin, en çok yüzde 10'unun yazılı önerisi gerekecek. Yüzde 10'dan çok imza divan başkanlığına sunulamayacak. Mevcut genel başkan, isteği üzerine aday olabilecek, kendisi imza toplayamayacak, adına da imza toplanamayacak.

YÖNTEME PARTİ MECLİSİ KARAR VERECEK

Değişiklikle, TBMM üyeliği için adayların belirlenmesine yönelik yöntemlerin, ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması, merkez yoklaması olduğu belirtildi. Tüzüğe göre, hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına, il örgütlerinin görüşü doğrultusunda Parti Meclisince (PM) karar verilecek.

Örgüt denetiminde ön secim ve örgüt denetiminde aday yoklamasında seçim sonuçları, PM'nin kararıyla tespit edilerek, Yüksek Seçim Kuruluna merkez yoklaması usulüne göre bildirilecek. PM kararı tespit niteliğinde olup, kesinleşen seçim sonuçlarını değiştirir nitelikte olamayacak. Bu yöntemlerde kullanılacak oy pusulasında adayların bölge, cinsiyet, yaş, meslek gibi dağılımlarının dengeli olmasını sağlayacak önlemler alınacak. Bunu niçin her seçim çevresinin özelliklerine göre oy kullanma esasları yönetmelikle belirlenecek.

Örgüt denetiminde önseçim veya örgüt denetiminde aday yoklaması yapılan seçim çevrelerinde PM, TBMM üye tamsayısının yüzde 15'i kadar sırayı genel merkez kontenjanı olarak belirleyebilecek. Bu kontenjan her bir seçim çevresinde toplam milletvekili sayısının yüzde 15'i kadar olabilecek.

PM, ölçme değerlendirme yöntemlerinden yararlanarak, genel merkez kontenjanına ayrılan sıraları üçte birine kadar il örgütüne, üçte birine kadar gençlik ve kadın kolları üyelerine, üçte birine kadar da TBMM'nin mevcut partili üyelerine ayıracak. Gençlik ve kadın kolları üyelerine ayrılan sıraların en az dörtte biri önceki seçimde milletvekili seçilmiş sıralara ayrılacak.

Merkez yoklamasında ise adaylar doğrudan PM tarafından belirlenecek.

Ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması ya da örgüt denetiminde aday yoklamasına katılanlar, merkez yoklaması, merkez adaylığı veya genel merkez kontenjanı için başvuramayacak.

En az bir seçim çevresinin aday listesinin ilk sırasında engelli adaya yer verilecek.

ÜÇ DÖNEM KURALI

Tüzüğe göre, bir kişi en fazla üç dönem üst üste milletvekili seçilebilecek. Yarısı tamamlanmadan seçimlerin yenilendiği yasama dönemleri hesaba katılmayacak. Önseçim, örgüt denetiminde önseçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması yöntemlerinde dönem koşulu aranmayacak. Partinin milletvekili bulunmayan seçim çevrelerinde milletvekili çıkarmak veya bu seçim çevrelerinde partinin oyunu yükseltmek amacıyla Merkez Yönetim Kurulunun önerisi PM kararıyla dönem kuralı uygulanmayabilecek. Buraya eklenen ek maddeye göre, dönem kuralı uygulaması 24 Haziran 2018 seçimleriyle oluşmuş TBMM 27. yasama dönemi itibarıyla başlayacak.

YEREL SEÇİMLERDE ADAY BELİRLEME SÜRECİ

Üç dönem kuralı yerel seçimlerde aday belirleme sürecinde de uygulanacak. Buna göre, bir kişi en fazla üç dönem üst üste belediye başkanı, belediye veya il genel meclis üyesi seçilebilecek. Ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması yöntemlerinde dönem koşulu aranmayacak. Seçim çevresi değişikliğinde dönem istisnası, Merkez Yönetim Kurulu önerisi PM kararıyla uygulanabilecek. Örgüt denetiminde ön seçim veya örgüt denetiminde aday yoklamasında seçimle belirlenen milletvekili, il genel meclisi ve belediye meclisi adaylıklarında, parti meclisi ve yüksek disiplin kurulu seçiminde, il ve ilçe yönetim kurullarının seçiminde, il kongre delegeleri ve kurultay delegeleri seçimlerinde yüzde 50 cinsiyet kotası, yüzde 30 gençlik kotası uygulanacak. Cinsiyet ve gençlik kotaları kurultaylarda kademeli olarak arttırılacak. Bu kota 18-25 yas aralığı için yüzde 10 gençlik kotası, 26-40 yas aralığı için yüzde 20 çalışma çağı kotası olarak uygulanacak. Adaylık başvurusu olması halinde en az bir engelli, ilçe ve il yönetim kurulları ile PM'de yer alacak. Disipline sevk işlemlerinde sevk organının ve yetkili disiplin kurulunun belirlenmesinde ilgilinin, parti suçu işlediği tarihteki görevi dikkate alınacak. Kesinleşen cezaları bağışlama yetkisi, Yüksek Disiplin Kurulunun ve parti üyeliğinin devam etmesi durumunda cezanın kesinleştiği tarihteki başkan veya sekreterinin görüşü alınarak PM'de olacak. Öte yandan partinin kurultay yönetmeliğindeki bazı maddelerde de düzenlemeye gidildi.