BTP: Altılı Masa’ya girmesi tartışılan, kökleri dini oluşuma dayanan parti

Mahmut Hamsici | BBC Türkçe

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem mutabakatını imzalayan muhalefet partisi liderlerinin oluşturduğu "Altılı Masa"ya katılmak istediklerini açıkladı.

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, bu açıklama ardından Baş’la bir görüşme yaptı ve BTP’nin katılımı talebini, masadaki diğer partilere ileteceklerini belirtti.

Altı partinin 14 Kasım’daki toplantısında BTP’nin durumuyla ilgili karar verilmesi bekleniyor.

BTP; geçmişi, örgütsel yapısı ve savunduğu politikalar açısından kendine has bir sağ parti.

Partinin en önemli özelliklerinden biri ise köklerinin dini bir oluşuma dayanması.

Geçmişten bugüne BTP’yi ve ilişkili olduğu dini çevreyi inceledik.

Kökleri Kadirilik bağlantılı dini oluşuma dayanıyor

BTP, Ağustos 2001’de kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (AKP) tam bir ay sonra, Haydar Baş tarafından kuruldu.

Ancak BTP’yi oluşturan çevrenin varlığı, daha eskiye uzanıyor.

2019 yılında ortaya çıkan, Diyanet İşleri Başkanlığı'na ait olduğu iddia edilen, resmi görevlilerin bugüne kadar yalanlamadığı Dini-sosyal Teşekküller, Geleneksel Dini-Kültürel Oluşumlar ve Yeni Dini Yönelişler adlı gizli raporda bu oluşuma da yer veriliyor.

Raporda, Geleneksel Dini-Kültürel Oluşumlar (Tarikatlar) kategorisinin altında "Nakşibendiler, Halvetiler, Rifailer, Kadiriler" başlıkları yer alıyor.

Kadiriler başlığında ise Haydar Baş’tan bahsediliyor.

Raporda, “iddiaya göre Baş’ın, Kadiri şeyhi Mustafa Hayri Öğüt’ün 1979’da vefatının ardından onun yerine geçtiği, Kadiriliğin bir kolu olan bu teşekkülün onunla birlikte ‘İcmalciler’ veya ‘Haydar Baş Grubu’ olarak tanındığı” yazıyor.

Haydar Baş ile iç içe geçmiş grup

Grup için İcmalciler tanımının kullanılmasının nedeni, bu çevrenin İcmal Yayınevi ve İcmal dergisinin sahibi olması.

Bu oluşum, Haydar Baş ismiyle de özdeşlemiş durumda.

1949’da doğup 2020’de yaşamını yitiren Baş; Trabzonlu bir siyasetçi, akademisyen, iş insanı ve yazardı.

Adına açılan sitede 1970 yılında Kayseri Erciyes Üniversitesi Yüksek İslam Enstitüsü’nden mezun olduğu belirtiliyor.

Bu sitede Baş’ın yıllarca görev yaptığı Azerbaycan’daki Bakü Devlet Üniversitesi’nden profesörlük unvanı aldığı da öne sürülüyor ancak bu unvanın ilerleyen yıllarca dava ve inceleme konusu olduğu ve Yükseköğretim Kurulu tarafından onaylanmadığı biliniyor.

Baş, 1970’lerin ikinci yarısında bir dönem, Necmettin Erbakan liderliğindeki Milli Selamet Partisi (MSP) içinde çalışma yürüttü.

Ancak MSP’de uzun süre kalmadı.  

Gazeteci Ruşen Çakır, 1990 yılında yayımlanan Ayet ve Slogan adlı kitabında bu çevrenin çıkardığı İcmal ve Öğüt dergilerinde Haydar Baş’ın yoğun olarak yüceltildiğine dikkat çekiyor.

Baş’ın grubunun, 1990’lı yıllarda Doğru Yol Partisi başta olmak üzere daha çok merkez sağ partilerle ilişki içinde olduğu anlaşılıyor.  

Ruşen Çakır, Öğüt dergisinin katı bir anti-komünist çizgisi olduğunu, bu çevrenin o yıllarda tüm İslami kesimleri kucaklamaya çalıştığını ama daha çok milliyetçi-muhafazakâr politikalara meylettiğini yazıyor.

Çakır, kitabında "grubun gitgide sağ siyasete eklemlendiğini ve devletten çok devletçi politikalar benimsediği" görüşünü paylaşıyor.

Trabzon merkezli grubun şirket, vakıf, hastane ve medya kuruluşları var  

Trabzon, bu çevre açısından dini alandaki çalışmalar kadar sonrasında kurulan parti açısından da kritik bir konumda oldu.

Diyanet İşleri Başkanlığı’na ait olduğu iddia edilen raporda, “Baş ve grubunun, dini, ilmi ve siyasi görüşlerinin, daha çok Trabzon merkez olmak üzere yurdun değişik yerlerinde kurulmuş olan İlmi Araştırmalar Vakfı (İAV), dergiler, gazete, radyo-TV, internet siteleri ve BTP’nin siyasi faaliyetleri üzerinden muhatap kitleyle paylaşıldığı” belirtiliyor.

Raporda; İAV dışında Özel Meltem Kolejleri, Özel Meltem Hastaneleri, Özel Meltem Diş Poliklinikleri’nin grupla bağlantılı olduğu belirtiliyor.

Yayıncılık alanında ise Yeni Mesaj Gazetesi, Meltem Radyo-TV, Mesaj TV, Kadırga TV, Sıhhat TV, Köy TV, Av TV ve Kanal 99’nun grubun elinde olduğu ifade ediliyor.

Raporda, Baş ve grubunun farklı sektörlerdeki şirketlerinden de bahsediliyor.

Bu şirketlerin bilgileri Haydar Baş’ın internet sitesindeki özgeçmişinde de yer alıyor.

Sitede Haydar Baş'ın; BAŞ Şirketler Grubu, BAŞ çelik fabrikaları, BAŞ Ticaret A.Ş. ve BAŞ Isı Sanayii'nin kurucusu olduğu aktarılıyor.

BTP bağlantılı medyaya bakıldığında sık sık bu şirketlerin reklamlarına rastlanıyor.

Şiiliğe yaklaşımı dikkat çeken Sünni yapı

Baş’ın grubunun Sünni Tasavvuf kökenli olmakla birlikte Şiilik ve Aleviliğe yönelik olarak, benzeri dini oluşumlara kıyasla farklı bir yaklaşım sergilediği görülüyor.

Diyanet İşleri’ne ait olduğu iddia edilen raporda da buna dikkat çekilmiş.

Raporda, “Başlangıç itibariyle, Kadiri-tasavvufi çizgide bir din anlayışına sahip olduğu izlenimi veren Baş’ın, özellikle son dönemde yazdığı eserlerde, yazılı ve görsel medyaya yansıyan görüşlerinde Şii vurgulu söylemlerin ön plana çıktığının gözlemlendiği” tespiti yapılıyor.

Baş’ın, “bazı eserlerinde ve özellikle de medyaya yansıyan konuşmalarında Hz. Ali dışındaki haliflerin hilafetinin sorgulandığı, tasavvufi bazı kavramların istismar edildiği” eleştirisi de yer alıyor raporda.

Atatürkçü söylem  

Ne Baş ne de BTP yöneticileri, yıllar içinde dışarıdan kendileri için kullanılan tarikat ya da cemaat gibi kavramları kabul etti.

2000’li yıllardaki siyasi çalışmalarına baktığımızda ise Baş ve BTP’nin söylemlerinde Atatürkçülüğün öne çıktığı görülüyor.  

Baş’ın kitapları arasında "Hoş Geldin Atatürk" adlı bir eseri de bulunuyor.

Kitabın 2017’de basılmasını takip eden süreçte Türkiye çapında ‘Atatürk Vatandır' başlıklı sempozyumlar da gerçekleştirilmişti.

Parti, ekonomi alanında Baş tarafından formüle edilen, Milli Ekonomi Modeli (MEM) adlı bir programı savunuyor.

Parti bağlantılı Yeni Mesaj gazetesinin bazı yazarlarının, bu model için geçmişte "Haydarizm" kavramını kullandıkları da görülüyor.

Dış politikada bağımsızlık vurgusu yapan parti, Ankara’nın Suriye politikasını eleştiriyor ve Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşülmesini doğru buluyor.

Parti ne kadar etkin?

BTP’nin katıldığı ilk seçim, tıpkı AKP gibi 3 Kasım 2002 seçimleri oldu.

Hiçbir genel seçimde barajı geçemeyen BTP, ülke çapındaki tüm seçimlerde yüzde 1’in altında oy aldı.

Partinin katıldığı seçimlerde ulaştığı oy oranları şöyle:

• 3 Kasım 2002 Genel Seçimleri: % 0.48
• 28 Mart 2004 Yerel Seçimleri: % 0.47
• 22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri: % 0.52
• 29 Mart 2009 Yerel Seçimleri: % 0.24
• 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri: % 0.65 (Demokrat Parti ittifakı ile)
• 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri: % 0.24
• 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri: % 0.21
• 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri: % 0.10
• 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri: % 0.36

Partinin, kampanya sırasında en fazla görünür olduğu seçimlerden biri, “İş, Aş, Bu Sefer Haydar Baş” sloganının kullandığı 2007 seçimleri oldu.

BTP, 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde; Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partsi, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Parti ile birlikte Ekmeleddin İhsanoğlu'nu destekledi.  

Yargıtay'ın sitesindeki verilere göre 12 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla BTP’nin üye sayısı 10 bin 89.

Yüksek Seçim Kurulu’nun internet sitesinde yer alan, son olarak 3 Temmuz’da güncellenmiş olan, siyasi partilerin teşkilatlanmış il sayıları grafiğinde BTP, 56 ildeki teşkilat sayısıyla sekizinci sırada yer alıyor.  

Referandum ve 2018 seçimlerindeki tavrı

BTP, yıllarca AKP hükümetine muhalif bir çizgi izledi.

Bununla birlikte partinin 16 Nisan 2017’deki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi referandumu ve 24 Haziran 2018 seçimlerindeki tavrı dikkat çekici bulundu.

Parti, 2017’deki referandumu öncesinde, tabanını "Evet" veya "Hayır" tavrı konusunda serbest bıraktı.

O dönem BTP Genel Başkan Yardımcısı Abdullah Terzi tarafından konuyla ilgili yapılan açıklamada, hükümetin bazı politikalarına olumlu yaklaşıldığı ifade edildi.

Açıklamada, “Çevremizde oluşan dış tehdit alanları ve içte başta Fetö olmak üzere terör örgütleri ile oluşturulmak istenen kaos ortamına karşılık, Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Tek Devlet, Tek Millet, Tek Vatan, Tek Bayrak’ vurgusu önemli bir farkındalık oluşturmuş, milli kavramların ve değerlerin öne çıkartılması ile milli menfaatler yerli yerine oturtulmuş, milli bir duruş ve milli bir ruh temin edilmeye çalışılmıştır” ifadeleri yer aldı.

BTP, referandum sonrası ilk seçim olan 24 Haziran 2018’deki seçimlerine ise katılmadı.

2018 yılı aynı zamanda, başkasına ait mal varlığını zorla üzerine geçirdiği iddiasıyla hakkında açılan bir dava kapsamında Haydar Baş’ın mal varlıklarına tedbir konduğu ve kendisine yurt dışına çıkış yasağı getirildiği bir yıldı.

31 yaşındaki yeni genel başkan  

Partililerin arasında “Üstad” lakabıyla bilinen Haydar Baş, 2020 yılında koronavirüs nedeniyle hayatını kaybettti.

Aynı yıl düzenlenen olağanüstü parti kongresinde, genel başkanlığa Haydar Baş’ın oğlu Hüseyin Baş seçildi.

Partinin sitesinde, Baş’ın üniversitede hukuk eğitimi gördüğü ve yıllardır parti çalışmaları içinde yer aldığı yazıyor.

31 yaşındaki Baş, göreve gelmesinden bu yana yaptığı bazı çıkışlarla özellikle sosyal medyada dikkat çekti.

Şubat ayında, partisinin gençlik şöleninde sahneye çıkıp, “Çıkarın telefonları” deyip Duman grubunun “Senden Daha Güzel” şarkısını söylemesi çok konuşuldu.

Baş’ın “Diyanet’in başında biz Alevi birini getirelim. Ne var ki?” açıklaması da gündem oldu.

Twitter’dan Counter Strike isimli bilgisayar oyununu oynadığı bir video paylaşması ve videoya “Kavgaya gerek yok. Stres atmaya birebir” notunu düşmesi de sosyal medyada konuşulan paylaşımlardan biri oldu.

https://twitter.com/huseyinbas_BTP/status/1493644959681032193?s=20&t=hpbu8pypLoOmdAQc6zZKyA

Parti 2023 seçimlerinde ne yapacak?

Geçtiğimiz günlerde Hüseyin Baş’ın "Altılı Masa"da yer almak istediklerini açıklaması ardından İYİ Parti Genel Başkanı Akşener, Baş ile biraya geldi.

Görüşme ardından konuşan Akşener, “Ayın 14’ünde yapacağımız Altılı Masa toplantısında Baş’ın yaptığı çağrıyı kendisi adına teklif edeceğim” dedi.

Bunun üzerine "Altılı Masa" içinde bir tartışma başladığı iddia edildi.

Son olarak Baş’tan ise “Artık saygıdeğer genel başkanların vereceği karar. Sonucu benim siyasetimi etkilemez” açıklaması geldi.

Şimdi, Altılı Masa’nın 14 Kasım’daki kararı bekleniyor.