Bakan Nurettin Nebati'ye sorular: 'Kur korumalı mevduat sistemi kaldırılıyor mu?'

Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin cevaplaması istemiyle TBMM Başkanlığı'na verdiği soru önergesinde; 2022’nin ocak, şubat ve mart aylarında Merkez Bankası'nın arka kapıdan döviz sattığı iddialarını hatırlatan CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, niçin bu işlemin yapıldığının ve satışı yapılan döviz tutarının açıklanmasını istedi.  

Türkiye'de 'liberal bir kambiyo rejimi'nin uygulandığını belirterek Merkez Bankası'nın döviz rezervlerini satmaya zorlanmasının nedenini soran Bekaroğlu, bu döviz satış işlemlerinin yasal dayanağını sordu ve hangi gerekçe ile yapıldığının açıklanması gerektiğini belirtti.

Merkez Bankası'nın söz konusu işlemleri hangi mekanizmalarla, hangi fiyatla, hangi tarihlerde, kimlere, hangi yerli ve yabancı yatırımcılara satıldığını soran Bekaroğlu, mevcut kur düzeyine bakıldığında hayli kazançlı çıkan bu yerli ve yabancı yatırımcıların açıklanmasını talep etti. 

Bekaroğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati tarafından yanıtlanması istemiyle şu soruları yöneltti:

- Söz konusu döviz satış işlemleri döviz satış ihaleleri yöntemiyle mi yapılmaktadır? Böyle bir durumda söz konusu satış ihalelerinde satışı yapılan döviz miktarları nedir? Alıcılar kimlerdir? 

- Bu döviz satış işlemlerinde de 128 Milyar doların satışında olduğu gibi kamu bankaları kullanılmaya devam edilmekte midir? Bu operasyonlarda kamu bankalarının herhangi bir sorumluluğu bulunmakta mıdır? Kamu bankaları fiilen veya dolaylı yollarla bu operasyonların içinde yer almakta mıdır? Kamu bankalarının bu operasyonda kullanılmaları yasal olarak mümkün müdür? 

- Ocak ve şubat aylarında enerji şirketlerine direkt olarak Merkez Bankası tarafından yapılan döviz satışı tutarı ne kadardır? 

- İhracatçılara ve döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan firmalara Merkez Bankası kaynağından kullandırılan uygun maliyetli, ihracat taahhütlü bir kredi işlemi olan reeskont kredisi konusunda yapılan yeni düzenleme gereği kur korumalı mevduata dönüştürme işlemleriyle Merkez Bankası rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır? 

- İhracatçılara getirilen ihracat hasılatının % 25’ini Merkez Bankası'na getirip TL’ye çevirme zorunluğu nedeniyle Merkez Bankası döviz rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır? 

- Yazılı ve görsel medyada yer alan haberlere göre 25 Şubat 2022 itibarıyla Kur Korumalı mevduat tutarının 520.14 Milyar TL.’ye ulaştığı belirtilmektedir. Söz konusu tutarın ne kadarı bozdurulan döviz mevduatlarından oluşmaktadır? 

- Artan ihracat gelirlerine, kur korumalı mevduat uygulaması, reeskont kredisi uygulamasındaki değişikliklere ve ihracatçılara getirilen ihracat hasılatının % 25’ini Merkez Bankası'na getirip TL’ye çevirme zorunluğu getirilmesine rağmen Merkez Bankası'nın net döviz rezervi neden yapılan swapler hariç eksi bakiyede seyretmektedir? Bu durum radikal yapısal politika değişikliklerinin yapılması gereğine işaret etmemekte midir? 

- Swap verilerinden arındırılmış Merkez Bankası net döviz rezerv tutarının halen (-) 43 Milyar dolar civarında olduğu doğru mudur? 

- Ukrayna krizi, petrol ve doğal gaz piyasasındaki son gelişmeler ve tarımsal ürün fiyatlarındaki artışlar, döviz kurundaki yükselme eğilimini dikkate alarak kur korumalı mevduat sisteminin bütçeye getirmesi olası yükünü hesap ederek söz konusu uygulamayı durdurmayı düşünüyor musunuz?