ALS hastalığı nedir, neden olur? ALS hastalığının belirtileri nelerdir? ALS hastası ünlüler kimler?
ALS dünya çapında en sık görülen nöromüsküler hastalıklardan biridir. Amyotrofik lateral skleroz (ALS), aynı zamanda motor nöron hastalığı olarak da anılan, merkezî sinir sisteminde, omurilik ve beyin sapı adı verilen bölgede motor sinir hücrelerinin kaybından ileri gelen bir hastalıktır. Bu hücrelerin kaybı kaslarda güçsüzlük ve erimeye yol açar. Peki,ALS hastalığı nedir, neden olur? ALS hastalığının belirtileri nelerdir? ALS olan ünlüler kimler?
cumhuriyet.com.trNörolojik bir hastalık olan ALS, beyinde ve omurilikte kasların istemli hareketini sağlayan motor nöron adı verilen sinir hücrelerinin etkilenmesi ve kaybı ile ortaya çıkar.
ALS NEDEN OLUR?
ALS vakalarının yüzde 10'u genetik geçişliyken, yüzde 90'ının görülme sebebi bilinmiyor. Çoğunlukla 45-55 yaş aralığında ortaya çıkan fakat daha genç ya da ileri yaşta da görülebilen ALS'ye erkeklerde daha sık rastlanıyor.
Dünyada her 100 bin kişiden 2 ila 3'ü ALS tanısı alıyor. Dünya genelinde 450 bin, Türkiye'de ise 6-8 bin civarında ALS hastası olduğu tahmin ediliyor. Öte yandan, Türkiye'de her yıl 1500 ila 2 bin hastaya ALS tanısı konulduğu değerlendiriliyor.
ALS HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ağrı ve duyu bozukluğu olmaksızın ilerleyici kas güçsüzlüğü ile ortaya çıkan ALS'nin ilk belirtileri, genellikle kol ve bacaklarda sebep olduğu güçsüzlük ya da incelme ile baş gösteriyor.
Zaman içerisinde hastalar, kalem tutma, düğme ilikleme, çanta taşıma gibi eylemleri yapmakta zorlanıyor, yürürken sendeleyebiliyor. Bazı kişilerde ise hastalık semptomları konuşma ve yutma güçlüğüyle başlıyor.
"Günlük aktivitelerde zorlanma,
Yürümede zorlanma, bazen düşmeler,
Bacaklarda diz ve ayak kaslarında güçsüzlük,
El kaslarında güçsüzlük ve beceriksizlik,
Konuşmada güçlük,
Yutma güçlüğü,
Çiğneme güçlüğü,
Solunum güçlüğü,
Kaslarda seğirmeler ve kramplar,
Uygunsuz ağlama- gülme atakları.”
ALS HASTALIĞININ TANI VE TEDAVİSİ
ALS tanısı, belirti ve bulgular ışığında nöroloji uzmanı tarafından yapılan muayene ile birlikte, elektromiyografi (EMG), manyetik rezonans görüntüleme (MR), bazı kan ve idrar tetkikleri, beyin omurilik sıvısı (BOS) değerlendirmeleri sonucunda konulur.
Tedavide kullanılan ilaçlara yönelik Ar-Ge çalışmaları devam etmesine rağmen ALS'nin kesin bir tedavisi henüz bulunmuyor. Fizyoterapi, psikososyal destek, beslenme ve solunum desteği, yaşam süresinin uzatılmasında büyük önem taşımaktadır. ALS’li hastaların ve bakımı üstlenen ailelerin beklentisi, ALS’nin tedavi edilebilir bir hastalığa dönüşmesidir.
ALS’den korunmanın kesin bir yolu olmasa da sağlıklı beslenme, sigara içmeme, tarım ilaçlarına maruziyetin önlenmesinin alınması gereken tedbirlerdendir.
ALS OLAN ÜNLÜLER KİMLER?
ALS ile mücadele eden isimler arasında dünyanın önemli kozmologlarından kabul edilen ve 76 yaşında hayatını kaybeden Stephen Hawking'in yanı sıra Türkiye'nin eski futbolcuları Sedat Balkanlı, İsmail Gökçek ve İlyas Tüfekçi de yer alıyor.