Paranın rengi...

Kasım 2006: 1 İsviçre Frangı (chf) = 1 TL

Aralık 2021: 1 İsviçre Frangı (chf) = 14.93 TL. 

İsviçre Frangı dünyanın tartışmasız en dirençli, güvenilir para birimi. Pandemi çıksa, savaş olsa, hatta dünya batsa, bitcoin uçsa, İsviçre frangı değer kaybetmiyor. Aksine milletin parası gümlerken, frank hiç efor sarf etmeden, sessiz sedasız değerine değer katıyor. Sırtını altına dayamış, arkası güçlü. Misal, öyle ABD’nin kafasına göre dolar basması gibi bir durum, frang için söz konusu değil. İsviçre, yorganını ve frangını altınına göre uzatıyor.

Yani İsviçre’yi cennet yapan, karlı dağları, berrak göllerinden daha çok Safe Heaven (Güvenli Cennet) olarak nitelendirilen parası. Ülkede enflasyon sıfır. Faiz ise eksi. Yani frangınızı bankada tutacaksanız üstüne para vermek zorundasınız. İsviçre’ye yerleşen bir Türkün zamsızlığın dayanılmaz hafifliğinin keyfini çıkarması, otobüs fiyatının yıllar boyu değişmeyip 3 chf olduğunu idrak etmesiyle başlıyor. Kısaca dünyanın en huzurlu ve güvenli ülkelerinden birinin parası da tıpkı kendisi gibi istikrarlı. 

GÜVEN VE DEMOKRASİ

Aynı zamanda güzelliği de dillere destan. 50 chf’lik İsviçre banknotu, canlı yeşil rengi, fiyakalı tasarımı ile International Bank Note Society (IBNS- Uluslararası Banknot Derneği) tarafından 2017’nin tescilli güzeli seçilmişti. Yani hem güzel hem güvenilir. Uzun bir ilişki için ideal. İnsanı yolda bırakmaz. Dünya nüfusunun binde birine sahip bu minicik ülkenin parası nasıl oluyor da doların, avronun, yenin önüne geçip dev bir güce sahip olabiliyor? Cevabı basit: Ülke neyse parası da o. 

İsviçre uzun zaman önce kendi marka konumlamasını belirlemiş: “Güven ve huzur”. Değerleri de net: Hukuk, demokrasi, tarafsızlık. Ve bu üçlüden ödün vermiyor. Bu değerlere uygun olarak, ülke stratejisi de istikrarlı. İnsanına, doğasına kıymet veriyor, malını üretirken kaliteden ödün vermiyor ve inovasyon ile her yaptığına değer katıyor. “Swiss made” (İsviçre yapımı) yazan herhangi bir mal, ister saat veya çikolata olsun ister et, süt primle satılıyor. Alıcısı da her daim bol. 

Çünkü böyle bir ülkenin bankasına gidip paranı yatırmaktan, ürettiğini almaktan, parasına yatırım yapmaktan korkmuyor kimse. Bir saatin dişlileri gibi tıkır tıkır işleyen bir sisteme ve o sistemin güvencesi olan sağlam bir hukuk düzenine emanet. Tarafsızlık bir marka değeri olduğu için, İsviçre parasını da kendisi gibi nötr kılmak için çalışıyor. Avrupa’nın ortasında bir Schengen üyesi olmasına rağmen, ne AB’ye giriyor ne frangı bırakıp Avro’ya geçiyor. ABD’nin kontrolündeki Swift denilen uluslararası ödeme sistemine de girmiyor. Bankalarının üstündeki AB ve ABD baskısına rağmen, Nuh diyor peygamber demiyor İsviçre. “Tarafsızlık” diye tutturuyor. Bağımsız güzelimizin yabancı yatırımcılar için bu sebeple farklı da bir cazibesi var. Özellikle Rus yatırımcılara göre ne varsa İsviçre Frangı’nda var. 

Frangın istikrarının nedeni anlatırken, ülke değerlerinin, banknotunun güzelliğinin yanında “made in Switzerland” teknolojisini de unutmayalım. O rengârenk İsviçre banknotlarını üreten şirketlerin tümü de lokal İsviçre firması: Kâğıdı Landqart, özel güvenlikli mürekkebi SICPA üretiyor, basım işi de Orell Füssl’de. Muhtemelen adlarını duymadığınız bu üç şirket, aynı zamanda dünyanın para basımı konusundaki liderleri. Dünyanın pek çok para biriminin özel güvenlikli kâğıdı da, mürekkebi de bu firmalarca üretiliyor. Tek başına SICPA, 190 ülkenin banknotunun mürekkebinden sorumlu. Yani öyle bir teknolojileri var ki sessiz sedasız dünyaya yayılıp merkez bankalarını göbeğinden bağlamışlar. İsviçre altın karşılığı olmadan para basmıyor belki ama lafın tam anlamıyla para basıyor. Çünkü başka bir ülke bile para bassa, kazanan yine İsviçre oluyor. 

Her gün değer kaybeden Türk Liranıza bakarken, her gün pahalılaşan İsviçre mürekkebine dokunduğunuzu bilin. TL bastığınızda, esas para basanın ise İsviçre olduğunu. Sonra da düşünün, bizim memleketin marka konumlaması ne? Parası ne? 

Asliaysev1@gmail.com