Emektar atlar emekli oldu

Brüksel’de faytonla kent turlarına 10 yıllık aradan sonra 2013’te tekrar izin verilmişti. Fayton turları, meşhur Grand-Place meydanında, belediye binasının önünden başlıyor ve kentin turistik merkezindeki 30 dakikalık yolculuktan sonra aynı yerde bitiyordu. En fazla beş kişi alan faytonlara sanırım en son 60 Avro ödeniyordu. Ailecek ya da arkadaşlarınızla gezebileceğiniz gibi sevgilinizle romantik bir deneyim de yaşayabiliyordunuz. 

Bayrağı elektrikli faytonlara devredecek olan emektar atlar Aki, Vegas, Luka ve Aico emekliye ayrıldı. Yılda yaklaşık 15 bin turist ve yeni evlenen çifte faytonla kent turu yaptırmak kolay olmasa gerek. Bu İsviçre Freiberger cinsi dost canlısı dört at, emekli fayton sürücülerinin yanında kendilerine yeni yuva buldu ve torunlarıyla birlikte ormanda uzun yolculukların keyfini çıkarıyor.

ELEKTRİKLİ FAYTONLU İLK BAŞKENT

Elektrikli faytonlar diğer Avrupa şehirlerinde örneğin İspanya’da Palma’da dolaşıyormuş ancak Brüksel bu faytonların kullanıldığı ilk Avrupa başkenti olacak. Atlı faytonları işleten girişimci Well Done Company şirketi açılan kamu ihalesini kazandı. Turistler gelecek yazdan itibaren tarihi kent merkezini üç tane atsız faytonla gezebilecek. Şirket yeni faytonların fotoğraflarını paylaşmadı ama bunların bizi ilk otomobillerin de bir nevi atsız fayton olarak tasarlandığı 19. yüzyılın sonuna götüreceğinden emin. Şirket yöneticisi Thibault Danthine, “Elektrikli faytonlarımız tarihi dış görünümlü modern teknolojiden yararlanan araçlar” diyerek ipucu veriyor. Tam da Brüksel gibi: binalarının dış görünümü tarihi dokuyu korurken içleri modern!

Girişimci, her ne kadar atlarına İstanbul’un adalarındaki gibi köle muamelesi yapmayıp “insanca” davransa da son yıllarda atlı faytonlar merkezli hayvan refahı tartışmaların kızışması nedeniyle huzursuzdu. 2021’den beri Brüksel Bölgesi’nde faytonlarda midilli veya diğer panayır atlarının kullanılması yasak. Hayvan hakları savunucusu bağımsız Brüksel Milletvekili Victoria Austraet, daha sonra atlı faytonların yasaklanması çağrısında bulunmuştu. Hayvan hakları dernekleri imza kampanyaları düzenliyordu. Tartışmalar ve çabalar meyvesini verdi. Danthine geçen yaz atlı faytonlara çok talep olmasına rağmen atlarını emekliye ayırdı. Bunda hayvan refahı tartışmaları, atların kalacağı yer sıkıntısı ve atlara bakacak, faytonları sürecek çok dil konuşan eleman bulmadaki zorluklar belirleyici olmuş. Danthine, on yıldır severek yaptığı işe elektrikli faytonlarla devam edebileceği için heyecanlı. Üstelik “Atlar olmadan fayton işletmek çok daha kolay olacak.” Yaza Brüksel’in ilk elektrikli faytonlarını yetiştirmek için gece gündüz çalışması gerekecek. Elektrikli fayton turunun atlı faytonların yerini tutamayacağı muhakkak ancak çok daha insancıl, çevreyi ve hayvanları düşünen çözüm olması nedeniyle Brüksel’i çevreye ve hayvanlara saygılı şekilde gezmenizi sağlayacak. 

ADALAR’IN ATLARINA NE OLDU?

2020’nin ocak ayında alınan kararla adalarda bazı para gözlü faytoncuların eziyetine maruz kalan atların kullanımı yasaklandı. İstanbul Valiliği ve büyükşehir belediyesinin kararları doğrultusunda Adalar’da toplu ulaşım için elektrikli araçların kullanılmasına karar verildi. Yıllarca ada sokaklarında yankılanmış at nalı seslerinin yerini şimdi akülü araç keşmekeşinin aldığı belirtiliyor. Dört yıl sonra bugün, Adalar’ın 1700’den fazla atından geriye 100 tane bile kalmadı. Aki, Vegas, Luka ve Aico Belçika’da emekliliğin tadını çıkarırken Heybeliada’da 2019’da doğan bizim gariban Polat at, evi yıkıldıktan sonra kontrolsüz beslendiği için 17 Ekim 2023’te yaşamını yitirdi. Atlara da başka ülkelere sığınma hakkı verilmeli hemen! 

erdincutku@yahoo.com