Paris'in demir leydisi: Eiffel

Yönetmen Martin Bourbulon’un sinemaya uyarladığı dram Eiffel (2021) Paris kentinin simgesi Eiffel Kulesi’nin zorlu yapım sürecini gerçekçi bir anlatımla betimliyor. Gustave Eiffel’in işçileriyle dayanışması, hep birlikte bir düşü gerçekleştirmeleri filmin en etkileyici bölümleri.

Aslı Selçuk

Gustave Eiffel ile mimar Eugène Viollet-le-Duc, New York’taki Özgürlük Heykeli için kendilerinden istenen demir ve çelik iskeleti henüz tamamlamışlardır. 1880’lerin sonudur, Gustave Eiffel (Romain Duris) mesleğinin doruğundadır. Fransız hükümeti ondan 1889’da Paris’te gerçekleştirilecek Dünya Fuarı için görkemli bir anıt yaratmasını ister. Anıttan çok metro inşaatıyla ilgilenen Gustave eski aşkı Adrienne’le (Emma McKey) ile karşılaşır.

1860’ta Bordeaux kentinde Gustave köprü yapı iskelesini kurarken kentin ileri gelen, varsıl sınıfından Bourges ailesinin tek,şımarık, güzel kızı Adrienne’le tanışır. Tutkulu aşkın sonu hüsranla biter.

Yeniden karşılaştığı, gazeteci Antoine ile evli olan Adrienne’den etkilenen Gustave hükümetin anıt teklifini kabul eder. Bu anıtı Fransa’nın tarihten alacağı intikam gibi tasarlayan Gustave tümüyle metalden 300 metrelik bir kule yapacağını açıklar. Bu kulenin burjuva, işçi herkesin görebileceği bir anıt olacağını, böylelikle hem nüfuzlu hem de sıradan ailelerin kaynaşmasını sağlayacağını belirtir: “Artık sınıf ayrımı kalmayacak, modernlik böyle bir şeydir. İnsanların kaynaşmasını istiyorum” der.

Anıt Paris’in ta kendisi olacaktır. Yer çekimine, doğaya meydan okuyan kule Fransız ulusunun kendine olan güvenini, kan ve gözyaşlarıyla yeniden kazanmasını temsil edecektir. Avrupa ve Amerika’dan bu dev anıtı görmek için çok sayıda insan gelip kulede dans edip yemek yiyecektir. Zemini özel olarak hazırlayan, suyu boşaltıp kuru beton döken Gustave işçileriyle birlikte düşünü yaratmaya başlar.

Basından, halktan utanç feneri, göz zevkini bozuyor eleştirileri yağar. Vatikan mutsuzdur, Papa kulenin Notre Dame Kilisesi’ni gölgede bıraktığını söyler. Öfkeli halk Eiffel kulesine karşı ayaklanır.

Şubat 1887’de kulenin temelleri Seine nehri yatağından 312 metreye ulaşınca Guy de Maupassant, Alexandre Dumas gibi ünlü yazarlar kuleyi acımasızca  eleştirirler:

“Biz yazarlar, ressamlar, heykeltraşlar, mimarlar, sanatın  güzelliğinin hayranları, Fransız zevkinin adına başkentimizin yüreğinde yükselen bu gereksiz ve korkunç Eiffel Kulesi’ni protesto ediyoruz.”

Konsey desteğini geri çekince inşaat yarım kalır. Konsey için itibar değil kulenin ne kadar kar getireceği önemlidir. Gustave kuleyi kendi bitireceğini açıklar. İlk kat işçilerin büyük özverisiyle tamamlanır. Ayda yirmi metre çıkarak ilerlemeye karar verirler. Kulenin yapım aşamaları tarihi dramın en etkileyici sahneleridir. 31 Mart 1889’da Eiffel Kulesi’nin açılışı yapılır. Halk coşku içinde açılış törenine katılır. Gustave yaşamındaki en büyük düşünü gerçekleştirmiştir, mutludur.

Filmin çekim aşaması kulenin yapımından daha uzun sürmüştür ne yazık ki. Holywood ve Paris arasında gidip gelen 24 yıllık proje yapımcı Vanessa Van Zuylen’in desteğiyle çekildi. Güney California Üniversitesi’de okuyan yazar ve senarist Caroline Bongrand Eiffel senaryosunu 1997’de yazdı. Amerikalı bir yapımcıya Gustave Eiffel’in kuleyi çok sevdiği, ismi A ile başlayan bir kadın için yaptığını anlattı. Yapımcı projeyi beğendi, filmin yapımı başladı.

Caroline yapımcı ve seçilen yönetmenle sorun yaşayınca çekim durdu. Caroline, Gérard Depardieu’nün senaryosuyla ilgilendiğini, başrolü oynamak istediğini Adrienne rolünü de Isabelle Adjani’ye vermek istediğini öğrendi. Luc Besson senaryodan çok etkilendi ama Caroline’in adını senaryodan çıkartıp kendi adını koymak istedi, senarist buna razı olmadı.

2013’te Caroline’in bir arkadaşı senaryoyu önce yapımcı Harvey Weinstein’a ardından Ridley Scott’ın yapımcı eşi Giannina Facio’ya götürdü. Facio, senaryo başka bir yapımcıda olduğu için projeye sıcak bakmadı. Sonunda proje yapımcı Vanessa van Zuylen’e ulaştı. Birçok versiyon ve düzeltmeden sonra Martin Bourboulon çekime başladı. Caroline Bongrand’ın senaryo çalışması yönetmen tarafından görmezden gelindi. Meslekdaşlarını korumaktan aciz, dayanışmadan habersiz film endüstrisinde Caroline Bongrand gibi çok sayıda çalışan ne yazık ki haksızlığa uğramıştır.

Martin Bourboulon’ün yönettiği, senaryosunu Caroline Bongrand’ın yazdığı, Alexandre Desplat’nın müziğini bestelediği, Romain Duris, Emma Mackey, Pierre Deladonchamps, Armande Boulanger, Bruno Raffaelli, Alexandre Steiger’in oynadığı  tarihi dram Eiffel (2021) sinemalarda gösterime girdi.

Eiffel Kulesi 300 metre yüksekliğindedir.

Yapımında 18 bin 38 metal parça, 2.5 milyon perçin kullanılmıştır.

Bin 665 basamağı vardır.

31 Mart 1889’dan beri yaklaşık 300 milyon ziyaretçisi olmuştur.

Kule A şeklinde tasarlanmıştır.