Doç. Dr. İsmail Köse'den 'Tarihin Akışını Değiştiren Su Yolu: Türk Boğazları'

Boğazlar, Truva Savaşı’yla başlayıp Peloponez Savaşı sonrasında sırasıyla site devletlerinin, Perslerin, Romalıların, Makedonların, Müslüman Arapların, Rusların, Türklerin, Avrupalıların, Amerikalıların sahiplik, bu mümkün değilse egemenlik paylaşımı mücadelesiyle örülü tarihi çok sayıda çatışmaya ve savaşa neden oldu. Bazen de bizzat Boğazlar jeopolitiği barışı kolaylaştırıcı bir rol üstlendi.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 1 Kasım 1936 Pazar günü TBMM’nin ikinci yasama yılı açılış konuşmasında, bir hafta sonra yürürlüğü resmen başlayacak Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne vurgu yaparak Türk Boğazları’nın ve Boğazlar geçiş rejiminin tarihî akışta oynadığı, oynayabileceği belirleyici olgusal rolü şu sözlerle açıklamıştı:

“Tarihte birçok defa münakaşa ve ihtiras vesilesi olmuş olan Boğazlar, artık tamamile Türk hâkimiyeti idaresinde, yalnız ticaret ve dostluk münasebetlerinin muvasala yolu hâline girmiştir. Bundan böyle muharib herhangi bir devletin harb sefinelerinin Boğazlar’dan geçmesi memnudur.”

Atatürk’ün yerinde tespit ettiği gibi Boğazlar barışın anahtarı, savaşların kilidi, uygarlık gelişiminin değiş tokuş rotası, kültürel zenginliğin alt ve üst akıntılarla değişim sahasıdır. Boğazlar olmasaydı İstanbul da olmaz, tarihî siyasetin sıklet merkezi farklı bir yerde gelişirdi.

Doç. Dr. İsmail Köse’nin kaleme aldığı Tarihin Akışının Değiştiği Su Yolu: Türk Boğazları (İBB Yayınları) 8 bölümden oluşuyor. Çalışma zengin görselleri ve tarihsel anlatımının yanında, hukuki ve istatistiki bilgilerle ayrıntılı bir araştırmanın ürünü.

Tarihin Akışının Değiştiği Su Yolu: Türk Boğazları / Doç. Dr. İsmail Köse / İBB Yayınları / 984 s. / 2022.