Dormen’den, ‘Yaşlanmaya Vaktim Yok’ (22.12.2021)
Haldun Dormen’in yeni kitabı Yaşlanmaya Vaktim Yok, önceki biyografi niteliğindeki Anılar, Sürç-ü Lisan Ettikse, Antrakt, İkinci Perde ve Nerede Kalmıştık yapıtları gibi anılardan süzülenleri kapsıyor. Bu kitabında, özellikle yaş alma nedeniyle bir kenara oturup ölümü beklememek gerektiğini, her yaştaki kişinin ideallerinin peşinden gitmeye devam edebileceğini -başta kendi yaşamından olmak üzere- örnekliyor.
Kamuran Kaya
Fotoğraf: VEDAT ARIK
Doksanı aşkın yaşında halen tiyatroda bu denli etkin olmasından büyük huzur duyan Haldun Dormen, kitabında; evde oturup “Çoluk çocuk beni ziyaret eder mi acaba?” diye kara kara düşümektense, vakit artık çok geç demeden ideallerinin peşinden giderek ve yaşam felsefesine “hiç vaktim yok” düşüncesini yerleştirmeye çalışarak tüm dünyanın daha aydınlık olacağını öne sürüyor.
Kitabın “Dadılar ve Yaşamıma Yön Veren” bölümünden de anlaşılacağı üzere aslında varlıklı bir ailede büyür Dormen. Ancak babasına Amerika’dan yolladığı ve kitabına tam metnini aldığı 20.05.1948 tarihli mektubunda şunları yazarak, ailesinin kimi direnç göstermelerine karşın tek ideali olan sanatla yaşamak için her türlü olanağı zorlar:
“… Baba ben kendimi hatırlayabileceğimden beri yalnız bir tek ideal için hayatımı düzenlemeyi düşünmüştüm. Bugün yirmi yaşıma bastım. Bu idealim değişmek şöyle dursun büsbütün sağlamlaşmış bir şekilde kafamda duruyor. Baba idealim Türkiye’de iyi ve kıymetli bir sinema sanayi kurabilmek için Amerika’daki Yale Üniversitesi’nin Dramatic Art kısmında üç senelik prodüktörlük tahsili yapmaktır. Yine hayal içinde yaşıyorsun diyeceksin. Hayır baba, hayal içerisinde değil, tam manasıyla hakikatlerle karşı karşıyayım…”
Amerika’da yerel ölçekte Saranac Lake Tiyatrosu’nu kurar. Ve Türkiye’de uzun soluklu Dormen Tiyatrosu bünyesinde, “Şahane Züğürtler”, “Sokak Kızı İrma” gibi önemli tiyatro ve müzikallerde oynar ve bunları yönetir. Sinemada ise az yapıt vermesine karşın, yönetmenliğini üstlendiği 1966 yapımı “Bozuk Düzen” filmiyle çeşitli ödüllere de uzanır. Yani Dormen, sanatla yaşar ve onunla yaş alır...
Dormen kitabının “Artık Aramızda Olmayanlar” bölümünde dostlarını sevgiyle anıyor. Erol Günaydın, Altan Erbulak, Yıldız Kenter, efsanevi programlarından olan “Kamera Arkası”nda birlikte çalıştığı Kemal Uzun, iyi oyuncu İsmet Ay gibi dostlarından kimi anılar demetini okuyucularına aktarıyor.
“Olmak Ya da Olmak”ta gençlerin sanat yolculuklarında zorlukların üstesinden nasıl gelebileceklerini, kendine güven duygusunu nasıl yitirmemeleri gerektiğini, deneyimden ve bilgelikten kaynaklı öneriler ve çözüm yöntemleri kılavuzu olarak sunuyor.
Son bölüm “Bunları da Bilmekte Yarar Var” da ise; tiyatroya çıkan ilk Müslüman kadın Afife Jale’den, Arthur Miller’a, Bedia Muvahhit’in tiyatromuzdaki öneminden, Cyrano da Bergerac’ın yazım sürecine değin sanatla ne derece yakınlığınız olursa olsun bilinmesi gereken bilgileri yalın bir dille aktarıyor.
Kitabın son sayfalarında yer alan “Dormen Arşivi” bölümü de gerek sahne alırken, gerekse özel yaşamında çektirdiği özel fotoğrafların yanı sıra arkadaşlarından ünlü Amerikalı aktör Paul Newman’ın kendisine gönderdiği mektupla da çok ilgi çekici…
1928 doğumlu Dormen, saygın süreci nedeniyle sahnelere biraz ara verse de, gençlere verdiği destekler, kurslar, atölyeler ve kitaplarla üretmeye devam ediyor. Çünkü onun “yaşlanmaya vakti yok”!.
Yaşlanmaya Vaktim Yok / Haldun Dormen / Mona Kitap / 335 s.