Zam gelmeden uçtu

Yaklaşık 6 milyon işçinin bir aylık geçim ücreti olan 2017’de geçerli olacak yeni asgari ücret perşembe günü belirlenecek. Ekonomik gerekçelerle asgari ücretteki artışın sınırlı olması bekleniyor. Buna karşın döviz kurundaki artışın fiyatlara da yansıması nedeniyle emekçi hızla fakirleşiyor. Bir işçinin geçim maliyeti sadece bir ayda 12 lira artarken, Türkİş’in araştırması ile ortaya çıkan rakam TÜİK’in Asgari Ücret Tespit Komisyonu’na sunduğu bir işçinin aylık geçim maliyetinin ne kadar yetersiz olduğunu da ortaya koydu.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu son toplantısını perşembe günü yapacak. Yaklaşık 6 milyon asgari ücretli bu toplantıdan çıkacak rakamı bekliyor. İşverenler asgari ücrete sıfır zam önerirken, Türk-İş 1.600 lirayı kabul edeceğini açıkladı. Ancak bu yıl artışın çok sınırlı olacağı ifade ediliyor. Komisyonun son toplantısında TÜİK, ağır işlerde çalışan bir işçinin yaşama maliyetini aylık net 1.668.90 lira olarak bildirdi.

Buna karşın Türk-İş’in 30 yıldır yaptığı “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırmasında bekâr bir çalışanın aylık yaşama maliyeti bin 761.74 lira olarak hesaplandı. Geçen ay bu rakam bin 750 liraydı. Buna göre bir işçinin asgari aylık geçim maliyeti sadece bir ayda 12 lira arttı.

461 lira eksik alıyor

Asgari ücretin halen aylık net 1.300 lira olduğu dikkate alındığında, yaklaşık 6 milyon asgari ücretli, bir işçinin yaşayabilmesi için yapması gereken harcamaların toplamı olan aylık yaşama maliyetinin tam 461 lira altında ücret alıyor.

Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) bin 432.17 lira, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamaların toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 4 bin 665.04 lira oldu. Araştırmaya göre, dört kişilik bir ailenin “insan onuruna yaraşır bir yaşam düzeyi” sağlaması için yapması gereken toplam harcama tutarı son bir yılda 153 lira arttı. Bu tutarın 47 lirası gıda fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Aralık ayı itibarıyla aylık gıda harcaması tutarı bir önceki aya göre 15 lira arttı.

Aylık 50 lira artış

Aylık yaşam maliyetindeki bir aylık artış ise 50 lira oldu. Türk-İş’in araştırmasında sadece bir kişinin yapması gereken harcama tutarı ile mevcut veya ilan edilecek yeni asgari ücret arasındaki farkın ücretli çalışanların geçim koşullarını yansıtan önemli bir gösterge olduğuna dikkat çekildi.

Asgari ücret belirlenirken, gözetilmesi gerekenin çalışanın ailesiyle birlikte insan onuruna yaraşır geçim koşullarına kavuşturulması olduğuna işaret edilen araştırmada, “Aradaki fark giderilmeden, ekonomideki olumsuz gelişmeler gerekçe gösterilerek, var olan asgari ücrete hedeflenen enflasyon temel alınarak birkaç puan üzerinde ücret zammı yapılması çalışanların yoksulluğunu gidermez” denildi.

Asgari ücret vergiden muaf olmalı Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Aziz Çelik’e göre, hem Türk-İş hem de DİSK asgari ücretin tümüyle vergi dışı bırakılmasını istiyor. Dolayısıyla asgari ücretin brüt tutarının ne olacağı kadar asgari ücretten yapılan kesintiler ve işverenlere sağlanacak muafiyetler de asgari ücretin belirlenmesinde önemli değişkenler. Çelik’e göre dünyada bu yönde yaygın uygulamalar var. Birçok ülkede ücret gelirlerinin belirli bir bölümünün vergiden muaf tutulması veya ciddi vergi indirimleri sağlanması söz konusu. Türkiye’de de asgari ücretin vergi dışı bırakılması konusu yıllardır gündemde. Bu yönde belli mesafe alındığını söylemek mümkün. Nitekim halen uygulanmakta olan Asgari Geçim İndirimi (AGİ) yoluyla ücretlerin asgari ücret kadar tutarının önemli bir bölümünden vergi kesilmiyor. DİSK ve Türk-İş’in talep ettiği ise asgari ücretin tümüyle vergiden muaf tutulması. Diğer bir ifadeyle kısmen vergiden muaf olan asgari ücretin tümüyle vergiden muaf olması. Aziz Çelik’e göre Gelir Vergisi Kanunu’nun 32. maddesi ile Bakanlar Kurulu’na verilen ‘asgari geçim indirimi tutarını asgari ücretin brüt tutarına kadar yükseltme’ yetkisinin kullanılmasından ibarettir. Görüldüğü gibi asgari ücretin tümüyle vergi dışı bırakılması bal gibi mümkün.