Woodstock: 50 yıl geçmesine rağmen bu festival neden hâlâ gündemde?
ABD’de 1969 yılında düzenlenen Woodstock müzik festivali aradan geçen 50 yıla rağmen unutulmadı. Yaklaşık 500 bin kişinin katıldığı festivalin modern kültür tarihindeki yeri hâlâ bir tartışma konusu.
BBC TürkçeWoodstock.
İnsanlar bu kelimeyi duyduğunda New York'un 171 kilometre kuzeyindeki küçük kasabayı değil, çağdaş kültürün en unutulmaz anlarından birine dönüşen o müzik festivalini hatırlıyor.
50 yıl önce bir çiftlikte dört gün boyunca düzenlenen festivalin tarihteki yeri bugün hâlâ ABD ve dünyada tartışmalara yol açıyor.
Peki insanlar neden, görgü tanıklarının kaotik, yağmurlu ve çamurlu, bol uyuşturuculu dediği festival hakkında hâlâ konuşuyor?
İşte bunun altı nedeni:
Sadece sayılar yeter
Resmi adı Woodstock Müzik ve Sanat Fuarı olan festival, Michael Lang'ın liderliğindeki dört iş insanı tarafından organize edildi.
Amaçları ABD ve Avrupa'da hızla çoğalan festivallerin bir benzerini düzenleyip para kazanmaktı.
Bunlardan biri 1967'de Simon and Garfunkel, The Who ve Jimi Hendrix'in sahne aldığı Monterey Pop Festivali'ydi.
Lang ve ekibi 200 bin kişinin katıldığı bir festival hayal ediyordu. Etkinlik öncesi 180 bin biletin satılmasına rağmen katılımın az olacağını düşünüyorlardı.
Biletlerin satış fiyatı ise 18 dolardı. Enflasyona göre ayarlayınca bu para günümüzde 120 dolara (666 TL) denk geliyor.
Hedeflenen katılımcı sayısı o güne kadarki festivallere kıyasla çok büyüktü. Başarısına öykündükleri Monterey'de sahnenin olduğu bölgeye giriş için 7-10 bin arası bilet satılmıştı.
Woodstock'ta ise bir çiftliğe kurulan festival alanına 500 bin kişinin akın ettiği tahmin ediliyor.
Bu sayıda insanın alana gelmesi, para kazanmak için yapılan bu festivalin denetlenmesini imkansız kılan, ücretsiz bir konsere dönüşmesine yol açtı.
Festival bölgesinin nüfusu kısa bir süreliğine New York eyaletindeki en kalabalık üçüncü kenti geride bıraktı.
Barış ve aşk
1969'da ABD toplumu derin bir şekilde bölünmüştü.
Vietnam Savaşı'nın yarattığı toplumsal huzursuzluğa, önceki yıl Martin Luther King'in bir suikastla öldürülmesinin ardından 125 kentte isyanlara yol açan ırk kökenli gerilimler eklenmişti.
Woodstock'a 500 bin kişilik bir kitle geldiğinde organizatörler güvenlikten endişe duysa da festivalin son derece barışçıl bir ortamı vardı.
Dört gün boyunca 500 bin kişinin üçü öldü. Bunlardan ikisi aşırı doz uyuşturucudan, biri de civardaki bir çayırda otların arasında uyurken üstünden traktör geçmesi sonucu hayatını kaybetti.
Lojistik zorluklar da ciddi sorunlara dönüşmedi.
Bu yüzden Woodstock her zaman anılan bir festival olarak kaldı.
Birkaç ay sonra California eyaletinde düzenlenen ve Rolling Stones'un sahneye çıktığı Altamont Speedway Free Festival'da bir kişi sahnenin tam önünde bıçaklanarak öldürüldü.
Sinema etkisi
Woodstock, cezbediciliğinin büyük bir kısmını festival sırasında çekilen belgesele borçlu.
Michael Wadleigh tarafından yönetilen ve aralarında geleceğin Holywood yıldızı Martin Scorsese'nin de bulunduğu bir ekip tarafından kurgulanan belgesel büyük maddi başarı sağladı ve 1970 yılında ABD'de en fazla gişe yapan beşinci film haline geldi.
Film 1971 yılında 'En İyi Belgesel' dalında Oscar kazandı.
Yıldızların gücü
Woodstock organizatörlerinin ünlü müzisyenleri sahneye çıkarması festivalin başarısına katkı sağladı.
Hendrix, The Who, Janis Joplin, Jefferson Airplane, The Grateful Dead ve o dönem yeni kurulan "süper grup" Crosby, Still, Nash & Young sahneye çıkan gruplardan bazılarıydı.
Hendrix'in ABD ulusal marşı Star Spangled Banner'ı (Yıldız Bezeli Bayrak) sahnede kendi tarzında yorumlaması festivalin en unutulmaz anlarından biriydi.
Sahneye çıkan sanatçıların bir kısmı o dönem meşhur değildi, fakat festivalin de katkısıyla yıllar içinde tüm dünyada tanındılar. Onlardan biri Meksikalı gitarist Carlos Santana, diğer de İngiliz şarkıcı Joe Cocker'dı.
Başarısız ardıllar
Woodstock efsanesinin hiçbir zaman unutulmaması, birkaç başarısız "devam festivaline" yol açtı.
Bunlardan biri, 1994'teki 25. yıl anmasıydı. O festival çamur güreşleri ve kurumsal şirketlerin sponsorluğuyla akıllarda kaldı.
Ondan beş yıl sonra düzenlenen 30. yıl anması ise isyanlar ve cinsel şiddet suçlamalarıyla daha kötü bir hâl aldı.
Bu yıl için planlanan 50. yıl anması ise bir fikirden öteye geçmeyi bile başaramadı:
Michael Lang'ın girişimi, festival için gerekli izinlerin alınamaması ve sanatçıların avanslarını alamadıkları için çekildiklerine dair haberlerle sarsıldıktan sonra 31 Temmuz'da iptal edildi.
Para yumurtlayan tavuk
Woodstock'ın tekrarı olmasa da Woodstock markası güçlü bir şekilde ayakta.
1969'daki festivale dair hatıra ürünleri her yıl en az 20 milyon dolarlık satış rakamına ulaşıyor.
Bu yıl ise 50. yılın getirdiği şöhret nedeniyle satışların 100 milyon doları geçmesi bekleniyor.