Virüs ile kriz arasına sıkıştık

Etkinliği her geçen gün artan virüse karşı alınan önlemler ne yazık ki çalışanları henüz memnun edecek durumda değil. Zira, bakanlıkların “herkes kendi OHAL’ini uygulasın” önermesinin günlük hayatta karşılığı yok. Çünkü, başta kamu olmak üzere pek çok işyerinde faaliyet devam ediyor. Tabii ki işçiler de çalışmaya... Makro göstergelerin kötüleştiği, yüksek enflasyon ve işsizliğin bir türlü önlenemediği ve yazı ki kamudaki açıkların arttığı bir döneme denk gelen salgın, topyekûn bir çalışmama seçeneğini iktidar açısından ortadan kaldırmış durumda. Virüsle gelen insani felaket yanında büyük bir toplumsal ve ekonomik felaket de geliyorum diyor. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) kısa bir süre önce yaptığı açıklamaya göre, virüs nedeniyle dünya çapında 25 milyon kişi daha işini kaybedecek. Türkiye gibi kırılgan ve ekonomik krizle boğuşan bir ülkede işsizliğin boyutları ürkütücü olabilir. İşsizler ordusu daha da büyüyebilir ciddi bir gelir kaybı ve yokluk artışı yaşanabilir.

SERVET VERGİSİ GELSİN

Konuya ilişkin sorularımızı yanıtlayan hukukçu ve Çalışma ve Toplum Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Dr. Murat Özveri, çalışanın işi ile sağlığı arasında bir seçime zorlandığının altını çizdi. Bakanların evinizde kalın dediği bir ortamda eve kalacak işçi, işini kaybetme riskiyle karşı karşıya. Dışarı çıktığında ise önlem alınmadığı ya da yetersiz önlem nedeniyle sağlığını kaybetme riski söz konusu. Bu nedenle Özveri, yapılacak ilk şeyin salgın karşısında ilk olarak “çalışırsan hastalanabilirsin çalışmazsan işsiz ve aç kalırsın” ikileminden kurtarılması olduğunu dile getirdi. Özveri’nin konuya ilişkin diğer değerlendirmeleri ise özetle şöyle:

- Koronavirüsle mücadele için çalışması zorunlu olan sektörlerin dışındaki tüm işyerlerinde çalışma durdurulmalı.

- Çalışmayan veya çalıştırılmayan işçilere işsizlik sigortasından ödeme yapılmalı, işsizlik sigortasından yapılan bu ödemeler için servet vergileri getirilmeli.

- Örneğin servetleri asgari ücretin yıllık tutarının 4 katından fazla olanlar, servetleriyle orantılı bir şekilde çalışmayan işçilere işsizlik sigortasından yapılacak ödemeleri finanse etmek için servet vergisi ödemeli.

- Sosyal güvenlik, sosyal risklerin yarattığı gelir kaybını işçinin sağlığına zarar vermeden gidermek için var. Şimdiye kadar sigortalıların ödediği primlerle finanse edilen sosyal güvenlik sistemine servetten alınan vergilerle finansman desteği sağlanmalı.

- İşçilerin kredi kartı borçları faizsiz ertelenmelidir.

- Her krizde işsiz kalarak, geliri düşerek bedel ödeyen işçiler hiç değilse bu küresel krizde hastalık mı açlık mı ikilemine düşürülmemeli.

- Anayasanın devletin görevlerini belirleyen 5. maddesine göre, her işçi sağlığını tehdit eden bu kriz durumunda hem işinin hem sağlığının birlikte korunmasını, bu korunma sırasında gelirsiz kalmamayı isteme hakkına sahip.