Uzay yolculuğu ilk kimin hayaliydi?

Elbette sınıfsal açıdan baktığımda temsil ettiği ne varsa karşısındayımdır. Hayli fazla olan parasının gücüyle elde edemeyeceği hiçbir şey olmadığına inandığımdan sıradan insanlar gibi hayaller kurup özlemler içinde olmadığını da düşünmüşümdür. Çünkü ne uzun bir hayal kurması gerekir ne de herhangi bir şeye uzun süre özlem duyması. Parası var nasılsa alıverir ya da yapar her ne istiyorsa.

Pek de yanlış düşünmüş sayılmam, doğrusunu istersiniz. Gerçi uzaya gitme hayali çocukluğundan beri varmış ama bunun gecikmesi uzaya gidebilecek teknolojinin ancak şimdi mümkün olmasıyla ilgili, yoksa parasının yetmeyeceğinden değil. 

O BİR MİLYONER

Uzun sürmüş, belki de tek hayali buymuş yani: Uzaya gitmek. Nihayet gitti de. İngiliz milyarder Richard Branson kendi firmasının ürünü bir araçla uzaya giden ilk turist oldu. Rakipleri Elon Musk ile Jeff Bezos’u geride bırakarak tabii. Sadece parası olduğundan değil, ABD Uzay Araştırmaları Dairesi NASA’nın artık masrafları tek başına kaldıramayacak duruma geldiği için milyonerlerden destek almasının da bir sonucu bu. Karşılığında onlara teknik olanakları sağlıyor uzun süredir NASA. Branson içimizde uzaya gitme hayalini gerçekleştiren şimdilik ilk sivil, ilk milyoner.

Hakkını yemiş olmayayım, uzaya gitmek için (sonrasında turistleri taşıyarak ticaret de yapmış olacak elbette) hayli proje geliştirdi, çok para harcadı. Harcadı ama kendisinden yüz yıllar önce uzay konusunda kafa patlatan düşünürlerin, bilim insanlarının geliştirdikleri, olgunlaştırdıkları bilgiler olmasaydı daha çok beklerdi.

Uzay hayali insanlığın en uzun sürmüş hayalidir. Mitolojileri anımsayın, Ay’a, Güneş’e binen, uzaya çıkan (çoğu Tanrı) kahramanlarla doludur. Ama insanoğlu/ kızı içinde bu konuda kafa yoranlar arasında elbette akla önce Plutark gelir, Pisagor gelir, Philolaus gelir. Hayallerini ete kemiğe büründürenlerin başında da kendi döneminde bir tür roket tasarlayan Leonardo da Vinci gelir kuşkusuz. Edebiyatta Jules Verne gelir, Cyrano de Bergerac gelir. Bu ikincisi uzay yolculuğu için roket hayal eden ilk kişidir üstelik.

Richard Branson

CICERO’NUN HAYALİ

Neil Armstrong’un “kendisi için küçük, insanlık için büyük adımı” olan o Ay’a ilk gidişten daha önemli olan bir başka “adım” vardır. Armstrong kusura bakmasın ama gerçek “adım” odur. Ay’a ayak basmadan önce asıl uzay yolculuğu hayal edilendi. Bu hayali Sovyetler Birliği 12 Nisan 1961’de Vostok 1 adlı uzay mekiğiyle Yuri Gagarin’i göndererek gerçekleştirdi. Gagarin, uzaya çıkan ilk insandır.

MÖ 1. yüzyılın en önemli kişilerindendi, Romalı devlet adamı, filozof Marcus Tullius Cicero. Dönemin ünlü Romalı generali Scipio Aemilianus’u konu edinen kurgusal bir rüyayı yazmıştır. General uzayın en uzak noktasından Dünya’ya bakmak için bir yıldız kümesindedir.

Cicero şunları söyletir generale: “Onları bu noktadan incelediğimde diğer tüm gök cisimleri görkemli, harika görünüyordu. Yıldızlar dünyadan hiç görmediğimiz türdendiler. Büyüklükleri hiç hayal etmediğimiz kadardı. Bunların en küçüğü, göksel küreden en uzak, dünyamıza en yakın olan gezegendi, ödünç ışıkla parlıyordu adeta ancak yıldızların küreleri büyüklük olarak dünyayı kolayca aşar. Dünya bana çok küçük görünüyordu. Yüzeyinin adeta bir noktasından ibaret olan imparatorluğumuzu düşünmek beni üzdü”. Yüzlerce yıl önce kurgulanmış bu “rüya”, günümüzdeki bilgilere ne kadar da yakın. Bu sadece bir kurgu olarak kalmadı tabii. 4. yüzyılda Romalı bilgin Macrobius, bu kurgusal rüya üzerinden muhteşem bir metin oluşturdu.

Günümüze kadar uzayı, uzaya yolculuğu düşünürler, sanatçılar hayal ettiler hep. Galileo, Kopernik, saygın yüzlerce düşünce insanı yani. Branson onlar gibi düşünmek için kafa patlatmadı. Bunu ayıpladığım yok tabii. Hatta hayalini gerçekleştirdiği için onu takdir de ediyorum.

Plutark, Pisagor, Philolaus, Cicero, da Vinci, Bergerac hayallerinin bilim insanlarınca gerçekleştirilmesinden ötürü memnun kalırlardı herhalde ama paradan, güçten (Cicero istisna) uzak bu hayal insanları Branson’un parayla uzaya gidebilmesine pek hoş bakmazlardı sanki. Çünkü ticari hesap dışında bilimsel bir amacı yok Branson’un uzay yolculuğunun. Cicero, parasını sırf merak için (ki ben bu merakı anlıyorum da üstelik) harcamış olmasından ötürü o meşhur vecizesini Branson’a da anımsatırdı eminim: “Tutumluluk bütün erdemleri içinde barındırır.”

Hem tutumluluğu pek bilmediğim hem de zengin olmadığım için Cicero’nun bu sözü beni pek sarmaz normalde. Ben Bernard Shaw’ın (her şeyine olduğu gibi) şu sözüne de bayılırım: “Budala ile parası uzun zaman bir arada duramaz.”

Branson alınmasın tabii.