Uyar ve Eminağaoğlu anayasa tartışmalarını yorumladı: Hedef ilk 4 madde

Tarihçi Prof. Dr. Hakkı Uyar, tartışmaların ideolojik yönüne de dikkat çekerek “Birinci Meclis bir ülkeyi kurtarma koalisyonuydu. Bizim için milat 1923 Cumhuriyet Devrimi ve laikliktir. Bunun gerisine düşmemek gerekir” ifadelerini kullandı. Hukukçu Ömer Faruk Eminağaoğlu ise 1921 Anayasası’nın, geçici anayasa olduğuna işaret ederek “1921 ısrarı, anayasanın ilk dört maddesindeki zırhı delmek için de bu yolu kullanmak demek” dedi.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yeni anayasa çağrısıyla birlikte 1921 Anayasası yeniden gündeme geldi. Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, “1921 Anayasası’nın ruhuyla, Cumhuriyetimiz ikinci yüzyılına girerken yeni bir toplumsal sözleşmeyi yine Gazi Meclisimizin, milletimizin iradesiyle yeni anayasayla taçlanacağına olan inancımız tamdır” dedi. HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar ise 1921 Anayasası’nın ilham kaynağı olarak değerlendirilebileceğini belirterek “Bu anayasanın iki temel özelliği var: Çok güçlü parlamento, çok güçlü yerel yönetim sistemi” ifadelerini kullandı. SP Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu da “Yeni anayasa için 1921 ruhu ortaya konacaksa, Birinci Meclis’in ruhu Türkiye’de tekrar diriltilmelidir” diye konuştu. 

Tarihçi Prof. Dr. Hakkı Uyar ve eski Yargıçlar ve Savcılar Birliği (YARSAV) Başkanı Ömer Faruk Eminağaoğlu, tartışmaları Cumhuriyet’e değerlendirdi. 

‘AŞMA STRATEJİSİ’

Prof. Dr. Uyar, Birinci Meclis’i, bir “ülkeyi kurtarma koalisyonu” olarak nitelendirirken, Birinci Meclis’in, Meclis hükümeti sistemi ile yasama, yürütme ve dolaylı olarak yargıyı üzerine aldığını anımsattı. AKP’nin, bu noktadan hareketle kuvvetler birliği vurgusu yapabileceğini belirten Uyar, “Duruma; kuvvetler birliği eleştirilerini ‘Cumhuriyetin ilk yıllarındaki gibi yapıyoruz’ diyerek ‘aşma stratejisi’ olarak bakabiliriz” dedi. Birinci Meclis’in, kuvvetler birliği sistemini bilinçli olarak seçtiğini ve tarihin bunu zorunlu kıldığını aktaran Uyar, “100 yıl önce sistemin merkezinde Meclis vardı, mevcut sistemin merkezinde Meclis yoktur” ifadelerini kullandı. Sancar’ın, açıklamalarında “güçlü yerel yönetim” vurgusu yapmasını, 1921 Anayasası ile öngörülen “vilayet şûraları” üzerinden “özerklik çıkarma çabası” olarak nitelendiren Uyar, “Bu boşuna bir çabadır. Milat 1923 Cumhuriyet Devrimi ve laikliktir” dedi.

‘ZIRH KALDIRILMAK İSTENİYOR’

Eminağaolu ise 1921 Anayasası’nın, yazıldığı anda Cumhuriyet, ulus devlet, millet ve laiklik gibi kavramların henüz geçerli olmadığını anımsattı. 1921 Anayasası’nın ömrünü doldurduğunu belirten Eminağaoğlu, “1921 Anayasası’nın yazıldığı döneme dönmenin, Cumhuriyet öncesine dönmek anlamını taşır. 1921 Anayasası’nın esas alınması yolundaki beyanlar, anayasanın değiştirilemez nitelikteki ilk dört maddesinin tartışmaya açılması, kâğıt üzerinde bırakılması iradesini öne çıkarmaktadır. 1921 ısrarı, anayasanın ilk dört maddesindeki zırhı kaldırmak, o zırhı delmek için de bu yolu kullanmak demek” dedi.