Ürtiker (Kurdeşen) nedir? Ürtiker neden olur?

Kurdeşen ya da tıbbi adıyla ürtiker ciltte aniden ortaya çıkan ve ortası soluk kırmızı döküntülere sebep olan bir rahatsızlıktır. Halk arasında kurdeşen dökmek olarak tabir edilen hastalık vücutta genellikle belirli bir bölgede ortaya çıkar. Fakat bazen tüm vücudu kaplayan döküntüler de bulunabilir. Döküntülerin boyutları birkaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişebilir ve birleşerek daha büyük çaplı döküntüler oluşturabilir.

Ürtiker; cilt kızarıklığı, ciltte şişlik ve kaşıntıya neden olur. Döküntülerin en önemli özelliği 24 saat içerisinde kendiliğinden kaybolmasıdır.

ÜRTİKER NEDEN OLUR?

Kurdeşen, vücut içinden ya da dışarıdan gelebilecek çeşitli uyaranlarla tetiklenmektedir. Bu uyaranların bir kısmı alerjik mekanizmalar yoluyla, bazıları iltihabi enfeksiyonlar sırasında veya sonrasında, diğerleri ise soğuk, sıcak, basınç ve efor gibi fiziksel etkiler yoluyla kurdeşeni tetikler. Fakat tetikleyicilerden bağımsız olarak vücutta kurdeşene yol açan mekanizmalar her hastada büyük ölçüde aynıdır:

Vücudun çeşitli nedenlerle tetiklenmesi sonucunda bağışıklık sisteminin savunma hücrelerinden biri olan mast hücrelerinden histamin ve PAF (trombosit aktive edici faktör) olarak adlandırılan haberci ajanlar salınır.

Salınan bu haberci ajanlar ciltte bulunan kan damarlarında genişlemeye yol aça ve damarları plazma adı verilen kan sıvısı için geçirgen hale getirir.

Sonuç olarak kan plazması damar dışına çıkarak deriye yayılır, bölgesel olarak birikir ve kurdeşen adı verilen döküntülere sebebiyet verir.

ÜRTİKERİ TETİKLEYEN AJANLAR NELERDİR?

Kurdeşen hastalığı için tetikleyici çok sayıda olası ajan vardır. Ürtikere neden olabilecek tetikleyicilerden bazıları;

• Alerjenler: Özellikle fındık ve kabuklu deniz ürünleri
• Enfeksiyonlar: Virüs, bakteri ya da parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlar
• Çeşitli hastalıklar: Tiroid hastalıkları, romatizmal hastalıklar
• Böcek zehiri: Arı sokması ve bazen sivrisinek ısırması
• Fiziksel etkenler: Soğuk, sıcak, güneş ışığı, ter, basınç gibi fiziksel faktörler
• Bazı ilaçlar: Bazı antibiyotikler, tansiyon ilaçları ya da ağrı kesici ilaçlar

ÜRTİKER BELİRTİLERİ NELERDİR?

Ciltte etrafı kızarık şişkinlikler belirir. Bunlar milimetrik küçük alanlar şeklinde olabileceği gibi daha büyük boyutlarda da olabilir.

Şişen cilt alanlarında kaşıntı ve yanma hissi ortaya çıkar.

Lezyonlar en fazla 24 saat içerisinde herhangi bir iz veya hasar bırakmadan kaybolur. Fakat bu daha sonraki zamanlarda tekrar etmeyeceği anlamına gelmez.

ÜRTİKER NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Kurdeşen tedavisi birincil olarak; olası tetikleyicileri bulmak ve mümkün olduğunca bunlardan kaçınmak şeklinde ele alınır. Hastanın yediği bir besin ürtikere neden oluyorsa, bu besinin hasta tarafından tüketilmesi yasaklanır. Eğer ürtiker bir ilaç nedeniyle ortaya çıkmışsa, ilgili ilaç doktor tarafından kesilir ve uygun farklı preparatlarla değiştirilir. Arı, yaban arısı, eşek arısı gibi böcek sokması sonucu ürtiker ortaya çıkmışsa ilgili zehre yönelik spesifik immünoterapi tedavisi gerekebilir.

Tedavin her basamağında şiddetli ürtika lezyonlarının olması ve anjioödemin eşlik etmesi durumunda tedaviye sistemik steroid tedavisi eklenebilir.

Ürtiker tedavisinde topikal uygulanan kortizonlu kremlerin yeri yoktur. H2- antagonist ve dapson kullanımı eski tedavi kılavuzlarında yer alırken, sulfasalazin, metotreksat, intreferon, plasmaferez, fototerapi ve intravenöz immunglobulin tedavilerinin ise yararlı olduğuna dair olgu raporları yer almaktadır.

Editör notu: Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlı olup, kesin tanı ve tedavi için mutlaka bir uzmana başvurulması gerekmektedir.