Türkiye'nin 17. sandık sınavı

Türkiye yarın yapılacak genel seçimlerle 1946'dan bu yana 17'nci kez sandığa gidecek.

cumhuriyet.com.tr

Türkiye'de çok partili siyasal yaşama geçilmesinden sonra yapılan ilk seçim olan 21 Temmuz 1946'daki genel seçimde üç siyasi parti yarıştı. Türkiye'nin ilk sandık macerasında 465 milletvekilliğinden 397'sini CHP, 61'ini DP, 7'sini ise bağımsızlar kazandı. Türkiye genel seçimler için 1950, 1954, 1957, 1961, 1965, 1969, 1973, 1977, 1983, 1987, 1991, 1995, 1999, 2002 ve son olarak da 22 Temmuz 2007'de sandığa gitti.
 

Seçimlere en çok katılan parti CHP

1946'dan bu yana yapılan genel seçimlere en çok katılan siyasi parti ise CHP oldu. 12 Eylül döneminde tüm partilerin kapatılmasının ardından siyaset sahnesinden bir süre uzak kalan CHP, 1983 ve 1987 seçimlerinde yer alamadı.
 

1980 darbesinden sonra ANAP'lı yıllar

Çok partili yaşama geçtikten sonra Türk demokrasisine 27 Mayıs, 12 Mart ve 12 Eylül dönemleriyle ara verilirken 12 Eylül'ün ardından ilk seçim sandığı ise 1983 yılında kuruldu. 1980 sonrası kurulan Anavatan Partisi (ANAP) girdiği ilk seçim olan 1983 seçimlerinde yüzde 45.14 oranında oy alarak tek başına iktidar oldu. Aynı seçimde Halkçı Parti (HP) yüzde 30.5, Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) yüzde 23.3, bağımsızlar da yüzde 1.1 oranında oy aldı. 1987 yılında yapılan seçimlerde ise ANAP'ın oyları yüzde 36.3'e geriledi. SHP yüzde 24.8 oranında oy alırken, AP'nin yerine kurulan Doğru Yol Partisi (DYP) yüzde 19.1, Demokratik Sol Parti (DSP) yüzde 8.5, Refah Partisi (RP) yüzde 7.2, Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) yüzde 2.9, Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) yüzde 0.8, bağımsızlar da yüzde 0.4 oranında oy aldı.
 

Demirel yeniden sahnede

1991 seçimlerinde Süleyman Demirel başkanlığındaki DYP, ANAP'ı geride bırakarak seçimlerden birinci parti olarak çıktı. DYP yüzde 27, ANAP yüzde 24, SHP yüzde 20.8, RP (MHP+IDP) yüzde 16.9, DSP yüzde 10.8, SP yüzde 0.4 ve bağımsızlar da yüzde 0.1 oranında oy aldı.

1995 seçimleri Erbakan'ı iktidara taşıdı

1995 seçimlerinde ise, kapatılan Refah Partisi (RP) seçimlerden birinci parti çıktı. RP'nin oy oranı yüzde 21.4 olurken ANAP yüzde 19.6, DYP yüzde 19.2, DSP yüzde 14.6, CHP yüzde 10.7, MHP yüzde 8.2, Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) yüzde 4.2 oranında oy aldı. Erbakan ve Çiller Refahyol hükümetini kurarken, Erbakan'ın başbakanlığındaki hükümet döneminde 28 Şubat süreci yaşandı.
 

AKP'li yıllar

1999 seçimlerinde ise DSP yüzde 22.19 oranında oy alarak birinci parti oldu. 1999 seçimlerinden 3.5 yıl sonra Türkiye bir kez daha sandığa gitti. 3 Kasım 2002'de yapılan genel seçimlerde toplam 41 milyon 407 bin 15 seçmenden 31 milyon 510 bini oy kullandı. 2002'de yapılan genel seçimlerde, AKP oyların yüzde 34.43'ünü alarak iktidar oldu. CHP yüzde 19.1, DYP yüzde 9.54, MHP yüzde 8.35, GP yüzde 7.25, DEHAP yüzde 6.14, ANAP yüzde 5.11, SP yüzde 2.49, DSP yüzde 1.22, YTP yüzde 1.15, BBP yüzde 1.02 oy aldı. 2002 seçimlerine ise 18 siyasi parti katıldı. AKP'nin tek başına iktidar olduğu seçimlerin ardından Siirt'te seçimler 9 Mart 2003'te yenilendi. AKP, 3 milletvekili çıkardı. AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan Parlamento'ya girdi. Türkiye 2002 yılı seçimleriyle birlikte 1987'den sonra tekrar koalisyonsuz döneme geçiş yaptı. 2002 seçimlerinden 5 yıl sonra Türkiye 22 Temmuz 2007'de genel seçimler için için sandığa gitti. Genel seçimlerde 42 milyon 799 bin 303 kayıtlı seçmenden 36 milyon 56 bin 293'ü oy kullandı. AKP 2007 seçimlerinde yüzde 46.58 oranında oy alırken CHP'nin oyları yüzde 20.88 oldu. MHP 2007 seçimlerinde yüzde 14.27 oy alarak Meclis'e girerken, DP'nin oyu yüzde 5.42'de kaldı. Bağımsızların oy oranı 5.32 olurken, 2007 seçimlerine 14 siyasi parti katıldı.