'Türkiye'de İller Bazında İşçi ve Ücret Durumu'

Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitim Bölümü Öğretim Üyesi, Sosyolog Prof. Dr. Adnan Gümüş, ''Türkiye'de İller Bazında İşçi ve Ücret Durumu'' araştırmasında, Türkiye'deki işci ve ücret durumlarını ele aldığını söyledi. Gümüş, SGK kayıtlarında Temmuz 2010 itibariyle 2 milyon 244 bin 534'ü Emekli Sandığı'na 3 milyon 309 bin 531'i Bağkur ve 10 milyon 415 bin 684'ü SSK'lı olmak üzere toplam 15 milyon 969 bin 748 kayıtlı çalışanın bulunduğunu bildirdi. Bunun toplam nüfusun yüzde 22'sine denk düştüğünü belirten Gümüş, ''Türkiye nüfusunun 72 milyon 562 bin olduğu dikkate alınırsa bir kayıtlı çalışana yaklaşık 6 kişi düşüyor'' dedi.

Türkiye'de 1 milyon 812 bin 999 emekli sandığı, 2 milyon 181 bin 854 Bağkur ve 5 milyon 439 bin de SSK'lı olmak üzere toplam 9 milyon 434 bin 209 emekli bulunduğunu anlatan Gümüş, ''İşçi ve işçi emeklileri bakmakla yükümlü oldukları 20 milyon kişiyle birlikte 36 milyona ulaşıyor. Yani her iki kişiden biri işçilikten geçimini sağlıyor'' diye konuştu.
İller bazında işçilerin hem dağılımlarının, hem de ücretlerinin çok farklılaştığını vurgulayan Gümüş, ''72 milyon 562 bin kişilik nüfusun 9 milyon 977 bini kayıtlı işçi konumunda bulunuyor. Kayıtlı işçilerin oranı toplam nüfusun yüzde 13,75'ine denk düşüyor'' dedi.

En az işçisi olan 10 ilin Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da toplandığını belirten Gümüş, şunları kaydetti: ''SGK'nın Temmuz rakamlarına göre il nüfusuna işçi oranı en düşük il yüzde 2,78 ile Ağrı. Ağrı'da 538 bin nüfusa karşılık sadece 15 bin kayıtlı işçi bulunuyor. Bu ili sırasıyla Hakkari, Muş, Şırnak, Bitlis, Mardin, Şanlıurfa, Van, Kilis ve Kars gibi iller izliyor.
En fazla işçisi olan iller ise Marmara'da toplanıyor. SGK'nın Temmuz ayı rakamlarına göre en fazla işçisi olan il yüzde 22,55 ile Tekirdağ'da. Tekirdağ'da 783 bin kişiden 177 bini işçi olarak kayıtlı bulunuyor. Bunu yüzde 22,55 ile İstanbul izliyor. Diğer iller ise Kocaeli, Antalya, Muğla, Ankara, Bursa, Bilecik, İzmir, Düzce ve Eskişehir şeklinde sıralanıyor.
 

Kamu ve özel kesimin payları

Toplam 9 milyon 977 bin kayıtlı işçinin yaklaşık 9 milyonunun özelde, 970 bininin ise kamuda çalıştığını anlatan Gümüş, kamu işçisi en düşük illerin Gaziantep ve Bursa olduğunu bildirdi. Gümüş, ''Gaziantep'te nüfusun ancak yüzde 0,68'i, Bursa'da ise yüzde 0,70'i kamuda işçi olarak çalışıyor. Bu iki ili sırasıyla İstanbul, Mardin, Osmaniye, Şırnak, Adana, Adıyaman, Ağrı ve Antalya izliyor'' dedi. İşçilerin toplam nüfusa oranlarına bakıldığında Rize'de nüfusun yüzde 4,49'u oranında kamuda işçinin bulunduğunu belirten Gümüş, ''Bu oranla Rize kamu işçisinde birinci sıraya oturuyor. Rize'yi Isparta, Zonguldak, Artvin, Ankara, Burdur ve Erzincan gibi iller izliyor'' şeklinde konuştu. Muş, Rize, Ağrı, Hakkari, Ardahan, Iğdır, Isparta, Bitlis, Bayburt ve Artvin'de 1 kamu işçisine karşılık 1,57 ile 2,61 arasında özelde işçinin bulunduğunu ifade eden Gümüş, İstanbul, Bursa ve Antalya'da ise 1 kamu işçisine karşılık 22-28 arası özelde işçinin bulunduğunu vurguladı.
 

Daimi ve mevsimlik işçilik

Gümüş, 9 milyon 977 bin işçiden 8 milyon 36 bininin daimi, 1 milyon 941 bininin geçici (mevsimlik) çalıştığını, toplam nüfusa daimi işçilerin oranının yüzde 11,07, geçici işçilerin oranının ise yüzde 2,68 düzeyinde olduğunu bildirdi. Daimi işçilikte en yüksek oranın Düzce'de olduğunu belirten Gümüş, bu ilde bir daimi işçiye karşılık sadece 0,13 mevsimlik işçinin bulunduğunu, Düzce'yi sırayla Bursa, İstanbul, Tekirdağ ve Denizli'nin izlediğini ifade etti. Mevsimlik işçilikte Ardahan'ın başı çektiğini anlatan Gümüş, Ardahan'da bir daimi işçiye karşılık, 1,3 mevsimlik işçinin bulunduğunu, bu kenti Bingöl, Hakkari ve Muş'un izlediğini kaydetti.

İşçilikte kadınlar çok az

Türkiye'de bir erkek işçiye karşılık ortalama 0,31 kadın işçi olduğunu belirten Gümüş, bu oranın en düşük olduğu Kırıkkale'de bir erkek işçiye karşılık 0,12 kadın işçinin bulunduğunu, Kırıkkale'yi sırayla Şırnak, Bingöl, Batman, Siirt, Mardin, Bitlis, Van, Elazığ ve Yozgat'ın takip ettiğini belirtti. Gümüş, kadın işçiliğinde ise Denizli'nin başı çektiğini ifade ederek, işçilikte kadınların erkeklere oranı en yüksek kentin Denizli olduğunu ifade etti. Denizli'de bir erkek işçiye karşılık 0,43 kadın işçinin çalıştığını vurgulayan Gümüş, Denizli'yi Edirne, İzmir, Kırklareli, İstanbul, Düzce, Tekirdağ, Isparta, Bursa ve Ordu'nun izlediğini vurguladı.
 

En iyi işçi ücreti Zonguldak ve Kocaeli'de

İşçi olarak çalışanların günlük ortalama ücretinin brüt 41 lira olduğunu belirten Gümüş, en iyi ortalama işçi ücretinin 53 lira ile Zonguldak ve 52 lira ile Kocaeli'nde, en düşük işçi ücretlerinin ise yaklaşık 32'şer lira ile Denizli ve Nevşehir'de bulunduğunu kaydetti. Kamu işçileri ortalama 69 lira alırken, özel sektörde çalışan işçilerin 39 lira aldığını söyleyen Gümüş, ''Kamuda en düşük işçi ücreti 40 lira ile Isparta'da, en yüksek işçi ücreti ise 89 lira ile Batman'da, özel sektörde çalışan işçiler en düşük ücreti 28 lira Iğdır'da alırken en yüksek işçi ücreti 50 lira ile Kocaeli'de bulunuyor'' dedi.

Gümüş, daimi statüde çalışan işçiler ortalama 43 lira alırken, mevsimlik statüde çalışan işçilerin 34 lira aldığını, daimi işçi statüsünde çalışanların Denizli'de 32, Zonguldak'ta 58 lira kazandığını ifade etti. Gümüş, mevsimlik işçi ücretlerinin Uşak'ta 29, Sinop'ta ise 42 Lira olduğunu sözlerine ekledi.