Türkiye-ABD ilişkilerinde 4 adımda tarihi kırılma

Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders, Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun yaptırım listesine alındığını açıkladı.

<haber-dikey:1043524,1043360>

Sanders’ın ardından ABD Maliye Bakanlığı bir açıklama yaptı ve kararın iki bakanın rahip Brunson’un tutuklanmasında “doğrudan rolü” nedeniyle alındığını duyurdu. Açıklamada, iki bakanın Türkiye’de ciddi insan hakları ihlallerinin uygulanmasından sorumlu oldukları savunuldu.

TÜRKİYE: KARŞILIK VERİRİZ

ABD, insan hakları ihlallerinde kullandığı yasaya dayandırdığı kararda, iki bakan için “Türk hükümetinin hak ihlallerinden sorumlu kurumlarına öncülük etmektedirler” ifadesini kullandı. Karar Ankara’dan sert tepki aldı. ABD yönetimini Türkiye’nin hukuk sistemine açıkça müdahale anlamına gelen bu karardan geri dönmeye çağıran Dışişleri Bakanlığı “Saldırgan tutumun karşılığı gecikmeksizin aynıyla verilecektir” dedi.

<haber-dikey:1043514,1043630>

Geleneksel müttefikler arasında deprem etkisi

İki NATO ülkesi Türkiye-ABD ilişkileri tarihinin en zorlu süreçlerinden birini geçirirken Washington’tan Ankara’ya yönelik Adalet ve İçişleri Bakanları’na karşı bireysel yaptırım kararı geleneksel müttefiklikte deprem yarattı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ü hedef alan ABD Hazine Bakanlığı’nın açıkladığı yaptırım kararına, Türkiye’de rahip Andrew Brunson’ın tutukluluğu gerekçe gösterildi.

ADIM ADIM KOPUŞ 1-Türkiye ile ABD arasında yakın dönemdeki en ciddi sarsıntı 15 Temmuz darbe girişimi sonrası yaşandı. İktidar FETÖ liderini istedi, alamadı. 2-Suriye konusunda Rusya ve İran’la yakın çalışan Türkiye, ABD ile pek çok noktada ters düştü. PYD/ YPG’ye verilen silahlar ile Mınbiç, ilişkileri gerdi. 3-Türkiye, Rusya’dan S-400 alımı anlaşması yapmasıyla da hem ABD hem de NATO ile ters düştü. ABD F-35’leri vermeyebileceğini ifade etti. 4-Halkbank davası, Hakan Atilla’nın tutukluluğu, ceza alması Türkiye’nin, rahip Brunson’un tutukluluğu, serbest kalmaması da ABD’nin tepkisini çekti.

ABD Hazine Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan açıklamada, Brunson’ın gözaltına alınması ve tutuklanması olayında Türk Bakanlar Gül ve Soylu’nun öncü rol üstlendikleri, bu nedenle yaptırım listesinin hedefi oldukları kaydedildi. Açıklamada iki bakanın Türkiye’de ciddi insan hakları ihlalleri uygulanmasından sorumlu oldukları vurgusu da dikkat çekti. Gül ve Soylu’ya atıfla Magnitsky Yasası’na işaret edilerek “Ciddi insan haklarına karışan veya çalışanlarının ciddi insan hakları ihlallerine karıştığı kurumların lideri olarak yaptırım kapsamına alınmışlardır” ifadesi kullanıldı. “Bu yetkililer, Hazine’nin Evrensel Magnitsky Yasası’ndan aldığı otoriteye dayananan, “İnsan Hakkı İhlalleri ve Yolsuzluğa Karışan Şahısların Mal Varlıklarının Dondurulmasını içeren 13818 nolu Başkanlık Kararı uyarınca hedef alınmışlardır” denildi.

<haber-dikey:1043514,1043529>

ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin’in “Rahip Brunson’ın haksız şekilde gözaltına alınması, yagılanması kabul edilemez. Trump, ABD’nin Türkiye’den Brunson’ı derhal serbest bırakmasını beklediğini net şekilde dile getirdi” dediği, açıklamada yer aldı. Yaptırımın her iki bakanın ABD’deki olası mal varlıkları ve bu mal varlıklarından elde edebilecekleri gelirlerin dondurulması kararını içerdiği vurgulandı.

‘Kabul edilemez’

ABD Hazine Bakanlığı’nın yanı sıra Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders da Türkiye’de mahkemenin geçen hafta Rahip Brunson’a ev hapsi vermesi üzerine, Türk İçişleri ve Adalet Bakanlarına yaptırım uygulayacaklarını duyurdu. Sanders, İzmir’de Ekim 2016’da Brunson’un tutuklanmasını ve daha sonra ev hapsinde tutulduğunu hatırlatarak, “Türk yetkililerin Brunson’ı halen içeride tutması kabul edilemez” dedi.

Terör örgütleri FETÖ/PDY ve PKK adına suç işlediği, casusluk yaptığı iddiasıyla hakkında 35 yıl hapis cezası istenen ABD’li rahip Brunson’ın, tutukluluğu “sağlık sorunları” dikkate alınarak ev hapsine çevrilmişti. Brunson’ın elektronik kelepçeyle ev hapsinde tutulduğu gündeme yansımıştı. Geçen salı günü Brunson’un avukatlarının tutukluluğun devamı kararına itirazları mahkeme tarafından reddedilmişti. Alınan yaptırım kararıyla birlikte doğrudan Türkiye İçişleri ve Adalet Bakanlarına yaptırım uygulanmış olacak. Washington’ın rahip Brunson’ı gerekçe göstererek Ankara’ya adeta savaş açması aslında uzun süredir taraflar arasında var olan tansiyonun yükseldiğini de gözler önüne serdi. İki ülke arasında gerek Erdoğan ile Trump, gerekse dışişlerinden savunma, maliye bakanlarına bire bir görüşmelere uzanan diyalog çabalarına karşın gerilimin dışardan diner gibi görünmesine karşın içten içe alevlendiğini bir kez daha ortaya koydu.

<haber-dikey:1043488,1043530>

ABD ile ciddi sorunlar

2016 darbe girişimi süreci, FETÖ terör örgütü yapılanmasında Washington’ın rolü, Gülen’in iadesi dosyalarının yanı sıra Suriye konusunda iki ülke arasında ciddi sorunlar uzun süredir masada. Ankara’nın terör örgütü gördüğü YPG ile ABD yönetiminin Suriye’de ittifaklığı el yakıcı başlıklardan. ABD Avrupa Kuvvetler Komutanı Orgeneral Curtis M. Scaparrotti önceki gün Ankara’ya gelirken iki günlük resmi bir ziyarette dosyasının ana gündem maddesini Suriye’nin oluşturduğu gündeme yansımıştı. Türkiye ve ABD, Suriye’de stratejik öneme sahip Mınbiç kentine ilişkin bir “yol haritası” üzerinde anlaşmıştı. Anlaşma kapsamında Türk ve koalisyon askerleri Mınbiç’in iki yakasında eşgüdümlü ancak birbirinden bağımsız devriye misyonları başlatmıştı. İran’a yönelik baskı politikasını artıran Washington ile Ankara arasında bir diğer el yakıcı gündem maddesi de İran asıllı Azeri işadamı Rıza Sarraf’a yönelik İran yaptırımlarını delme suçlamaları oluşturmuştu. Dava çerçevesinde eski Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Hakan Atilla da ABD’ye girişinde tutuklanmış, yargı sürecinde “ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını delmek, ABD bankalarını dolandırmaya iştirak etmek”ten suçlu bulunmuştu. l Dış Haberler