Türk vatandaşlığında yeni dönem

Türk Vatandaşlığı Kanunu Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek, yasalaştı. Yasaya göre, doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılacak.

Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı evli anne ve babadan doğan çocuk, Türk vatandaşı anne ve yabancı babadan evlilik dışında doğan çocuk, Türk vatandaşı sayılacak. Türk vatandaşı baba ve yabancı anneden evlilik dışında doğan çocuk ise soy bağı kurulmasını sağlayan esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanacak.

Türkiye'de doğan, yabancı anne ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşı olacak. Türkiye'de bulunmuş çocuk, aksi sabit olmadıkça Türkiye'de doğmuş sayılacak.

Sonradan Türk vatandaşlığı; yetkili makam kararı, evlat edinilme ya da seçme hakkının kullanılmasıyla kazanılacak. Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, kanunda belirtilen şartları taşıması halinde, yetkili makam kararıyla bu hakkı elde edebilecek. Ancak aranan şartları taşımak, vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamayacak.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda; kendi milli kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak, başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye'de kesintisiz 5 yıl ikamet etmek, Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışlarıyla teyit etmek, genel sağlık bakımından tehlikeli bir hastalığı bulunmamak, iyi ahlak sahibi olmak, yeteri kadar Türkçe konuşabilmek, Türkiye'de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartları aranacak.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda, ayrıca mensup olduğu devlet vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilecek. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasları, Bakanlar Kurulu tespit edecek.

Sanayi tesisleri getirenlere vatandaşlık

Milli güvenlik ve kamu düzenine engel oluşturacak bir hali bulunmamak şartıyla, İçişleri Bakanlığının teklifi, Bakanlar Kurulu'nun kararıyla; Türkiye'ye sanayi tesisleri getiren, bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler, vatandaşlığa alınması zorunlu görülen ile göçmen kabul edilenler, Türk vatandaşlığını kazanabilecek.

Çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler, ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden kanunda belirtilen süre içinde seçme hakkını kullanmayan kişiler; milli güvenlik açısından engel oluşturmayacak bir hali bulunmamak şartıyla, Türk vatandaşlığını, ikamet etme süresine bakılmaksızın yeniden kazanabilecek.

Yeniden vatandaşlık

Vatana bağlılıkla bağdaşmayan eylemlerde bulunduğu için Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Bakanlar Kurulunca, seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kaybedenler İçişleri Bakanlığı kararıyla, milli güvenlik açısından engel bir halinin bulunmaması ve Türkiye'de 3 yıl ikamet etmesi şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilecek. Türk vatandaşlığını kazanma talebinde bulunan bir yabancı, başvuru için aranan ikamet süresi içinde toplam 6 ayı geçmemek üzere Türkiye dışında bulunabilecek. Türkiye dışında geçirilen süreler, ikamet süreleri içinde değerlendirilecek.

Türk vatandaşıyla evlenmek, doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmayacak. Ancak bir Türk vatandaşıyla en az 3 yıldan beri evli olan ve evliliği süren yabancılar, Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilecek. Başvuru sahiplerinde; aile birliği içinde yaşama, evlilik birliğiyle bağdaşmayacak faaliyette bulunmama, milli güvenlik ve kamu düzenine engel oluşturacak bir hali bulunmama şartları aranacak. Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölümü nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde, evlilik şartı aranmayacak.

Evlat edinilen çocuğun vatandaşlığı

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancıların başvuru için gerekli şartları taşıyıp taşımadıkları, illerde oluşturulacak vatandaşlık başvuru inceleme komisyonunca tespit edilecek.

Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılardan, başvuru için gerekli şartları taşıyanların adına vatandaşlık dosyası düzenlenecek, karar verilmek üzere Bakanlığa gönderilecek. Bakanlıkça yapılan inceleme ve araştırma sonucunda, durumu uygun bulunanlar, Bakanlık kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilecek.

Yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığının kazanılması, eşin vatandaşlığında etkili olmayacak. Ana veya babanın Türk vatandaşlığını kazandığı tarihte velayeti kendisinde bulunan çocukları, diğer eşin oluruyla Türk vatandaşlığını kazanacak. Muvafakat verilmemesi halinde ana veya babanın meskeninin bulunduğu ülkedeki hakim kararına göre işlem yapılacak.

Türk vatandaşınca evlat edinilen ergin olmayan kişi, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel oluşturacak bir hali bulunmamak şartıyla, Türk vatandaşlığını kazanabilecek. Ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar, ergin olmalarından itibaren 3 yıl içinde seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kazanabilecek.

Türk vatandaşlığını birlikte kazanan ana ve babanın çocukları da Türk vatandaşlığını elde edebilecek.

Türk vatandaşlığının kaybı

Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı veya seçme hakkıyla kaybedilecek. Yetkili makam kararıyla, Türk vatandaşlığının kaybı, çıkma veya kaybettirme ya da vatandaşlığın iptali ile gerçekleşecek.

Türk vatandaşlığından çıkmak için izin veya çıkma belgesi isteyenlerin; ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmaları, yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmaları veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtilerin bulunması, herhangi bir suç veya askerlik nedeniyle aranmamaları, hakkında herhangi mali ve cezai tahdit bulunmamaları şartıyla Bakanlıkça izin verilebilecek.

Eşlerden birinin çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybetmesi, diğer eşin vatandaşlığını etkilemeyecek. Türk vatandaşlığını kaybeden ana ya da babanın talebinin bulunması ve diğer eşin de muvafakat etmesi halinde, çocukları da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığını kaybedecek. Muvafakat verilmemesi halinde hakim kararına göre işlem yapılacak.

Türk vatandaşlığını kaybedenler

Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler, milli güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik yapma yükümlülüğü, seçme ve seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam edecek.

Yabancı bir devlette Türkiye'nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmette bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine bildirilmesine rağmen bırakmayanlar; Türkiye ile savaş halindeki bir devletin her türlü hizmetinde Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler; izin almadan yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar; İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlığı kaybedecek.

Türk vatandaşlığını kazanma kararı; ilgilinin yalan beyanı veya vatandaşlığı kazanmaya esas teşkil eden önemli konuları gizlemesi sonucunda oluşmuşsa bu durum, kararı veren makam tarafından iptal edilecek, karar, kişinin, Türk vatandaşlığını kazanan eş ve çocuklar için de uygulanacak.

Türk vatandaşlığından ayrılabilecekler

Yasa, ergin olmalarından itibaren 3 yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilecekleri şöyle sıralıyor:

-Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan, yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar,

-Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan, doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar,

-Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar,

-Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar,

-Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.

KKTC vatandaşları, Türk vatandaşı olmak istediklerini yazılı olarak beyan ettikleri takdirde Türk vatandaşı olabilecek.

Kendi isteğiyle vatandaşlık kazananlar

İzin almadan kendi istekleriyle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar, yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye'de savaş ilanı üzerine, yurt dışında bulunup da yurt savunmasına katılmak için yetkili kılınan makamlarca usulen yapılacak çağrıya, mazeretsiz 3 ay içinde uymayanlar, sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp kanuni süre içinde dönmeyenler, milli güvenlik bakımından engel oluşturacak bir hali bulunmamak kaydıyla, Türkiye'de ikamet etme şartı aranmaksızın Bakanlar Kurulu kararıyla yeniden Türk vatandaşlığına alınabilecek.

Silahlı kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bittiği halde mazeretsiz olarak 3 ay içinde geri dönmeyenler de bu hükümden yararlanacak. Böylece askerlik görevini yapmayanlar ile izin almadan yabancı bir ülke vatandaşlığına geçenlerin Türk vatandaşlığının kaybettirilmesi uygulamasına son verilecek.

İkamet süresi, Türk soylu yabancılar için 31 Aralık 2010 tarihine kadar 2 yıl olarak uygulanacak.