Türk şirketler F-35 krizinden etkilenecek

Halihazırda birçok Türk savunma şirketi, F-35’in kritik parçalarını üretiyor. Bugüne kadar Türk şirketlerin F-35 projesi kapsamında 1 milyar dolardan fazla ihracat yaptığı belirtilirken, yaptırım gelmesi durumunda Türk şirketlerinin toplamda alması planlanan 5.5 milyar dolar tutarındaki iş, tehlikeye girme potansiyeli taşıyor. Diğer yandan ABD’nin de bazı parçaların tek tedarikçisi olan Türk savunma şirketlerine alternatif bulması gerekecek.

Alternatif aranacak

Türkiye’nin F-35 programından çıkartılması konusunda yapılan hazırlıklarla ilgili brifing veren ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellen Lord, geçen hafta yaptığı açıklamada F-35’lerin parçalarını üreten Türk şirketlere alternatif arandığını duyurmuştu. Lord, önceki gün yaptığı açıklamada ise ABD’nin Türkiye’ye uygulayacağı yaptırımların F-35 savaş uçağı için kritik parçalar üreten Türk firmaların yanı sıra ABD savunma sanayisine üretim yapan şirketlere de yansıyacağını söyledi.
F-35’lerin ana üreticisi Amerikan Lockheed Martin şirketinin F-35 programı yöneticisi Greg Ulmer ise Türk şirketlerinin F-35 parçaları üretmeye devam ettiklerini, ABD hükümetinin Türkiye’yi F-35 programından kademeli olarak çıkarmaya başlama planlarının bu yıl şirketin üretimini etkilemeyeceğini söyledi.

F-35’lerin gövdesi ile iniş takımının büyük bölümünün de aralarında bulunduğu 937 parçası Türk şirketler tarafından üretiliyor. Türk Savunma Sanayii şirketlerinden Alp Havacılık, F-35 uçak gövdesi yapısal parçaları, iniş takımı bileşenleri ve motor için F135 motoru titanyum entegre kanat rotorları üretiyor.

AYESAŞ ise F-35’in füze uzaktan kumanda arabirimi ve panoramik kokpit ekranının elektronik kartlarının tek tedarikçisi konumunda. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ ise Amerikan Northrup Grumman şirketiyle ortaklaşa uçak orta gövdesi üretim ve montajı, kompozit dış kaplama ve silah bölmesi kapakları ile fiber kompozit hava girişi kanallarını üretiyor. Kale Havacılık da TUSAŞ/TAI ile birlikte F-35 uçak gövdesi yapısal parçalarını ve düzeneklerini üretiyor. ROKETSAN, HAVELSAN, Fokker Elmo ve MIKES de F-35’e parça üreten Türk savunma sanayii şirketleri arasında yer alıyor.
25 Ocak 2007’de Türkiye, ABD, İngiltere, İtalya, Avustralya, Kanada, Norveç, Hollanda ve Danimarka tarafından imzalanan, “Müşterek Taarruz Uçağının Üretimi, Desteklenmesi ve Sürekli İyileştirilmesine İlişkin Mutabakat Muhtırası”nın TBMM tarafından kabul edildiği yasa metninde Türk savunma şirketlerinin F-35 projesinden 5.5 milyar dolar gelir elde edeceği belirtilmişti. Türk şirketlerin bugüne kadar F-35 projesinden toplamda 1 milyar dolardan fazla gelir elde ettiği belirtiliyor. ABD’nin Türkiye’yi programdan çıkarma tehdidini yaşama geçirmesi durumunda, Türk şirketler bu gelirden mahrum kalacak.