Temel sorun: Hem piyasalar hem ekonomi dışa bağımlı

Piyasalarda günlerdir süren ABD-Türkiye gerginliği dün yerini iyimser bir havaya bıraktı. TL’deki kayıpların bir kısmı geri alınsa da son dönemdeki piyasa hareketleri reel ekonomiyi etkileyecek. Türkiye’ye bu yıl 51.3 milyar dolarlık yabancı sermaye girişi bekleyen Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) kurlardaki son gelişmelerin ardından projeksiyonlarını güncelleyecek. Diğer yandan IIF verileri piyasalardaki yabancı yatırımcıların büyük bölümünün ABD’li yatırımcılardan oluştuğunu gösteriyor. Bu da artan gerginlik sonrası piyasaların yurtdışı döviz ataklarına neden bu kadar açık olduğunun göstergesi. Ancak tüm bunlara karşın ABD, piyasaların karışmasında tetikleyici bir unsur olsa IIF Sermaye Piyasaları Başkan Yardımcısı Emre Tiftik’e göre, sorunların temelinde yine Türkiye ekonomisindeki dışa bağımlılık problemi yatıyor. Emre Tiftik, kurdaki son gelişmeler ve bunun yansımalarıyla ilgili Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulundu. Tiftik’in gazetemize verdiği yanıtlar şöyle:

TL’de düşüşe neden olan ana faktörleri listeleyebilir misiniz? ABD yaptırımlarının en önemli faktör olduğunu söyleyebilir miyiz?

TL, bir süredir baskı altında, Bu, büyük dış dengesizliklerin ortasında ortaya çıkan kırılganlıkları yansıtıyor. Kurumların büyük döviz cinsi borçları da yatırımcılar için endişe kaynağı olmuştur. ABD yaptırımları, TL’deki keskin kayıplara yol açan bir tetikleyiciydi.

Türkiye piyasalarında yabancı oranı nedir? Borsada ABD’nin payı nedir?

Türk hisse senetleri piyasasının yaklaşık 20’si yabancılardan oluşuyor. ABD yabancı yatırımcıların 52’sini oluşturuyor. Bu, toplam yatırımcı içinde yaklaşık yüzde 10’a denk geliyor. Tahvil piyasalarına bakıldığında yabancı yatırımcılar Türk tahvillerinin yaklaşık yüzde 25’ini elinde tutuyor. Bunun yüzde 22’sini ABD’li yatırımcılar oluşturuyor. Toplam yatırımcı sayısı içinde ABD’lilerin oranı ise yüzde 5 civarında.

Türkiye’den alacak riski en yüksek bankalar hangileri?

İspanya ve Fransa, Türkiye’nin en büyük bankacılık risklerine sahip, ancak riskler yönetilebilir düzeylerde görünüyor.

Bulaşma riski hakkında yorum yapar mısınız?

Yayılma etkileri Güney Afrika, Arjantin ve biraz da İtalya’da daha belirgin oldu. Büyük dış finansman ihtiyaçları olan gelişmekte olan piyasalar baskı altında olabilir.

Türkiye’ye yönelik sermaye akışlarıyla ilgili projeksiyonlarınızı son gelişmeler sonrası değiştirecek misiniz?

Projeksiyonlarımızı güncelleme sürecindeyiz. IIF Türkiye’ye bu yıl 51.3 milyar dolarlık sermaye girişi olacağını tahmin ediyordu.

IMF kredisi de zora girebilir

ABD’li gerginlikler artarsa, Türkiye’nin dış kredi bulması zor olabilir mi? IMF’den bir çözüm olarak kredi almak mümkün mü?

ABD’li gerginliklerin tırmanması önemli bir sorun olsa da, gerginliğin yakında erteleneceğini umuyoruz. IMF’den yardım istemek Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları dikkate alındığında pek de mümkün görünmüyor. Bunu yapmak hükümetin mevcut politika gündemine de aykırı olacaktır. Üstelik, herhangi bir IMF programına bağlı olan şartlılık çok talepkâr olacak, bu durum hükümetin kabul etmesini zorlaştıracaktır. IMF bünyesinde de, Türkiye’ye bir program sunma konusunda fikir birliğine varmak, mevcut ortamda zor olabilir.
Amerika ile olan gerginliğin sürmesi durumunda, Amerika IMF kredi alımını zorlaştırabilir. ABD’nin IMF’de yüzde 16.5’lik bir oy ağırlığı var.

TL’deki düşüşler  Türkiye ekonomisini nasıl etkileyecek? Enflasyonun artması ve refah üzerinde olumsuz etkisi olması muhtemel. Özel tüketim büyümesinde öngörülen düşüşe paralel olarak dış dengesizliklerde bir düzeltme bekliyoruz. Türkiye ekonomisinin yapısal sorunları sizce nelerdir? Büyük cari açık; kısa vadeli dış borçlara  nispeten yüksek bağımlılık; yüksek döviz depolaması dolarizasyonu.

 

Kaynak arayışı sürüyor

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Onların doları varsa bizim de Allahımız var” dese de yurtdışından kaynak arayışı sürüyor. Dün Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yarın küresel yatırımcılarla bir telekonferans gerçekleştireceği duyuruldu. Söz konusu toplantıda ABD’den de yatırımcılar yer alacak.
Ruters’in bakanlık yetkilisinden edinilen bilgiye göre ABD, Avrupa ve Ortadoğu başta olmak üzere ilgili telekonferansa 750-1000 arasında yatırımcının katılması bekleniyor. Albayrak yarın Türkiye saatiyle 16.00’da gerçekleşmesi öngörülen toplantıda mesajlarını yatırımcılara doğrudan iletecek. Öte yandan Berat Albayrak, dolar kurundaki hareketlilik ve ABD ile yaşanan sürece ilişkin açıklamalar da yaptı. Albayrak, “Serbest piyasa kurallarında kalarak gereken tüm araçları devreye sokarak adım atmaya devam edeceğiz. Firmaları daha da rahatlatacak adımlar atılacak. Bu süreç bize eksik kaldığımız yönleri gösterdi” dedi.