Taklit en iyi öğrenme stratejisi

Birden bire tamamen farklı bir çevrede bulunduğunuzu düşünün. Nerede yiyecek bulabileceğinizi, kimin dost kimin düşman olduğunu bilmiyorsunuz.

Bu durumda ne yaparsınız? Kendi kendinize bir çözüm mü düşünürsünüz, yoksa diğer insanları gözlemleyip, taklit mi edersiniz? İşte St. Andrews Üniversitesi evrim biyologu Kevin Laland, web sayfasında bu tür sorularla en başarılı stratejinin ne olduğunu bulmaya çalıştı: sosyal öğrenme mi yoksa yaratıcı davranış mı? Başkalarından görerek öğrenme yetisi insanın evriminde önemli bir yer tutar. Hatta bazı araştırmalar kültürümüzü bu faktöre borçlu olduğumuzu kanıtlamıştır. Toplumsal gelişimimizi, yeni bilgileri gelecek kuşaklara aktarabilmeyi ve böylece kültürümüzü kalıcı kılmayı büyük gruplar halinde yaşamamıza borçluyuz. Sosyal öğrenme daha ilk bakışta mantıklı gelir.

Sonuçta “deneme-yanılma” gibi gereksiz zahmet ve riskleri önler. Yarışma için 16 ülkeden 100’ü aşkın ekip başvurmuş. Yarışmacılar çiftler halinde programlanmış stratejileri kullanmak zorundaydılar. Seçeneklere göre kazanç gibi bazı parametreler 10.000 oyundan sonra bile değişebiliyordu. Sonuçta en çok oyuncuyu hedefe taşıyan strateji en başarılısı olacaktı. Finale kalan on ekip yeniden karşı karşıya gelmiş. 65.000 saatlik hesap süresinden sonra kesin galip belli olmuş: “İskonto makinesi” . Yarışmayı kazanan iki Kanadalı öğrenci stratejilerini bu şekilde isimlendirmişler.

Burada temel ilke şu: Yeni bir şey denemek kârlı değil. Gözlem her zaman en iyi seçenek. Kaliforniya Üniversitesi’nden Robert Boyd, bu stratejiyi gayet akılcı buluyor. Durmadan değişen bir dünyada taklit en iyi stratejidir. Ayrıca kazanmak için öğrenmeye çok fazla zaman harcamamak gerekiyordu. Yani şöyle yarışmada kullanılan oyuncakların çoğu daha önce denenmiş davranış biçimlerini değerlendirmek için kullanılırken, sadece yüzde onu öğrenme seçeneklerinde kullanılmış. Başarıyı taklit etmek daha kârlı, tabii bu stratejilerin artık işlemediğini gösteren işaretler yoksa.

Sonuçta yeni fikirler ve gelişmeler için birilerinin bir şeyleri geliştirmesi gerekiyor. Bu tür simülasyon oyunları her ne kadar somut gerçekliği yansıtsa da araştırma sonuçları Santa Fe Enstitüsü ekonomi bilimcisi Samuel Bowles’e göre kültürel evrim açısından büyük bir önem taşımakta. Türümüzün başarısı her şeyden önce sosyal yeteneklere ve kimi ne zaman taklit edeceğimize bağlı diyor Bowles.