Sözler tutulacak mı?

Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve yargının 5 yıllık yol haritasını oluşturan Yargı Reformu Stratejisi Belgesi dün açıklandı. 256 faaliyetin yer alacağı belgede, ifade ve basın özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ve tutuklama tedbirine ölçülü başvurulmasına yönelik çalışmalar yapılacağı belirtildi. Başta terörle mücadele mevzuatı olmak üzere ifade özgürlüğünü etkileyen mevzuatın yeniden ele alınacağı belirtilen belgede, bu kapsamda somut olarak neler yapılacağına değinilmedi. Belgede, başta Cumhuriyet davasında ve Barış Akademisyenleri’nin yargılanmalarında verilen 5 yıl altı cezaların istinafta kesinleşmesi sorununu çözecek bir hedef de yer aldı. Bu kapsamda ifade özgürlüğünü ilgilendiren davalarda Yargıtay yolu açılacak. Yeni strateji belgesinde ayrıca hukuk fakültesi mezunlarının hâkim-savcı yardımcısı, noter yardımcısı olabilmeleri ve avukatlık stajına başlayabilmeleri için “Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı” getirilecek.

İşkence iddiaları yokmuş
Hak ve özgürlüklere ilişkin temel perspektifte, “Türkiye, bu Strateji Belgesi ile demokrasisini güçlendirmeye, hak ve özgürlükleri geliştirmeye ve genişletmeye güçlü bir şekilde vurgu yapmaktadır” denildi. “Belgede, ifade özgürlüğünün güçlendirilmesine ilişkin irade ve bu iradeyi hayata geçirmeye yönelik yeni yaklaşımlar ortaya konulmuştur” ifadesi kullanılan belgede, “işkence ve kötü muameleye sıfır toleransa” ilişkin ise “Geçmişte ileri sürülen sistematik işkence ya da kötü muamele iddiaları artık bulunmamaktadır. Bu alandaki kazanımların korunması iradesine güçlü bir şekilde dikkat çekilmektedir” iddiasında bulunuldu.

İfade ve basın özgürlüğü hedef
Belgede, 9 amaç belirlendi. Bu kapsamda ilk amaç olarak yer alan “Hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi” başlığında, çalışmaların özellikle ifade ve basın özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ve tutuklama tedbirine ölçülü başvurulmasına yönelik olduğu ifade edildi. İstinafta kesinleşen ifade özgürlüğüne ilişkin davalara karşı Yargıtay yolunun açılması hedefinin konulduğu belgede, şu değerlendirmeler yapıldı:

-İfade özgürlüğünü etkileyen mevzuat üzerinde öngörülen değişiklikler, haber verme sınırları içerisinde yer alan, eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamalarının suç oluşturmayacağına ilişkin düzenlemelerin ceza mevzuatının bütününün değerlendirilmesi suretiyle etkin biçimde uygulanmasına yönelik olacaktır.

-Erişim engelleme usullerinin ifade özgürlüğünü engellemeyecek ve hukuki güvenceyi daha da güçlendirecek şekilde yeniden belirlenmesinde, gerekli ve zorunlu hallerde erişimin orantılı biçimde sınırlanmasını sağlayacak uygulamaların geliştirilmesinde fayda olduğu değerlendirilmiştir.

-AYM ve AİHM kararlarında yer verilen ihlal alanlarına ilişkin etkili çözümler geliştirilecektir.

-Özgürlük ve güvenlik hakkını etkileyen, gözaltı, tutuklama ve diğer koruma tedbirlerine ilişkin mevzuat ve uygulama gözden geçirilerek, ölçülü bir şekilde uygulanması yönünde değişiklikler yapılacak ve tedbirler alınacaktır. Azami tutukluluk süresine ilişkin hükümler, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenecektir.

Hâkime coğrafi teminat

-Belirli bir mesleki kıdeme sahip hâkim ve savcılar için coğrafi teminat getirilecektir. Hâkim ve savcılık mesleklerine girişteki mülakat sınavının geniş temsile dayalı bir heyet tarafından yapılması sağlanacaktır. Adalet Bakanı’nın, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hâkimleri başka bir yargı çevresinde geçici görevlendirebilme yetkisi kaldırılacak.

-Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nda yer alan disiplin cezaları daha objektif ölçütlerle yeniden belirlenecektir. Hâkim ve savcıların disiplin süreçlerindeki hakları genişletilecektir. HSK’nın disiplin kararlarına karşı yargısal denetim mekanizması genişletilecektir.

Yargıya girişte sınav şartı

-Hukuk fakültesi mezunlarının hâkim-savcı yardımcısı, noter yardımcısı olabilmeleri ve avukatlık stajına başlayabilmeleri için “Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı” getirilecektir. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı’nda başarılı olanların hâkim ve savcı yardımcılığı ile noter yardımcılığına mahsus sınavlara girebilmeleri sağlanacaktır. Türk yargı sistemine hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesi kazandırılacaktır. Bu kadroda geçen belli süreden sonra hâkimlik ve savcılık mesleğine geçiş için ayrıca bir sınav yapılacaktır.

-İhtisas gerektiren çevre, imar ve enerji gibi alanlarda özel mahkemeler kurulacak.

-Avukatlık stajına başlamak için “Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı”nda başarılı olma şartı getirilecek. Avukatlar yeşil pasaport alabilecek.

-Cumhuriyet savcılarının takdir yetkileri genişletilecektir. Etkin pişmanlık hükümleri ve Cumhuriyet savcılıklarının buna ilişkin yetkileri farklı suç tipleri açısından genişletilecektir.

-Kısa süreli hapis cezasına seçenek oluşturan yaptırımların süre ve tür yönünden kapsamı genişletilecektir. Mevzuatta suç olarak düzenlenen fiillerden idari yaptırıma dönüştürülebilecek olanlar belirlenerek suç olmaktan çıkarılacaktır.

-Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiillerin soruşturma ve kovuşturmaya konu edilmeden çocuklara özgü koruma mekanizmaları içerisinde değerlendirilmesi sağlanacaktır. Suça sürüklenen çocuklara özgü kamu davasının açılmasının ertelenmesi modeli geliştirilecektir.

-Şiddet içermeyen bazı suçlardan hükümlü olan yaşlı, hamile ve çocukların cezalarının, elektronik izleme merkezi aracılığıyla evde infazına imkân tanınacaktır. Ağır hasta hükümlü ve tutuklulara ilişkin infaz süreçleri muhtemel mağduriyetlerin önlenmesi için daha yakından takip edilecektir.
İcradan çocuk alma kalkacak

-Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulması icra müdürlüklerinin görevi olmaktan çıkartılacak ve bu işlemin harç alınmaksızın uzmanlar vasıtasıyla yapılması sağlanacaktır. Çocuğun üstün yararı ile bütün aile fertlerinin hukukunu koruyan, adli süreç içinde örselenmelerini önleyen ve uyuşmazlığın en kısa sürede çözümüne imkân veren yeni bir yargılama usulü geliştirilecektir.

 

Eylem planı hazırlanacak Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan Yargı Reformu Stratejisi belgesi, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde açıklandı. 100 sayfalık Yeni Yargı Reformu Stratejisi’nde 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyet yer aldı. Belgenin yayımlanmasından sonra ayrıca Eylem Planı hazırlanacak. Belgenin uygulanma durumunun izlenmesi için Adalet Bakanlığı tarafından yıllık izleme raporları oluşturulacak. Strateji belgesinde, “Hak ve Özgürlüklere İlişkin Temel Perspektif”, “Avrupa Birliği Perspektifi” ve “Adalet Sisteminin İşleyişine İlişkin Temel Perspektif” olmak üzere üç perspektif yer aldı.