Siyasette ‘Vivaldi

26 Mayıs 2019’da yapılan seçimlerden bu güne tam 1 yıl 3 ay 11 gün geçti ve hükümet hâlâ kurulamadı. Kimler geldi, kimler geçti... Tek, ikili ya da üçlü bir ekip olarak Kral’ın 10 farklı denemede görevlendirdiği 16 kişi misyonu başaramadı. Hatta bunlardan Frankofon sosyalistleri PS’nin Başkanı Paul Magnette gibi bazı politikacılar birden fazla kere devreye girdi. Yine de sonuç alınamadı.

Şimdi tüm gözler Belçika Kralı’nın son umut olarak görevlendirdiği Flaman liberalleri Open VLD Partisi başkanı Egbert Lachaert’a çevrilmiş durumda. Bakalım hükümet kurulabilecek mi? Coğrafi olarak 3 bölgeli (Flaman, Valon ve Brüksel) ve dil bazında 3 toplumlu (Flaman, Frankofon ve Alman) bir federal devlet olan Belçika’da, siyasi partiler de toplumsal bazda dil temelinde oluşturuluyor.

Flaman Bölgesi’nde sadece Flaman partileri, Valon Bölgesi’nde sadece Frankofon partileri, iki dilli Brüksel’de ise Flaman ve Valon partilerinin tümü seçime giriyor.

Flaman Sosyalist Partisi SP.A ile Frankofon sosyalist partisi PS kardeş parti olmalarına rağmen aralarında önemli farklılıklar var örneğin. Flaman liberalleri Open VLD ile Frankofon liberalleri MR de aynı aileden ancak farklılıkları olan partiler. Belçika’da hükümet kurmanın zor olmasının bir nedeni de bu karmaşık yapı.

‘KORONA HÜKÜMETİ’

Mart ayında Belçika’da baş gösteren koronavirüs nedeniyle önce ülkenin iki büyük partisi N-VA ve PS’in de içinde yer aldığı “acil durum hükümeti” oluşturulması istenmiş ancak bu partiler hükümette birlikte yer almak istemeyince Sophie Wilmès (MR) başbakanlığındaki azınlık hükümetine 6 aylık geçici yetki verilmişti.

“Korona hükümeti” diye de adlandırılan azınlık hükümetinin ülkeyi yönetmeye devam edebilmesi için 17 Eylül’de federal parlamentodan tekrar güvenoyu alması gerekiyor. Amaç 17 Eylül’den önce koalisyon hükümetinin kurulması. Belçika’da hükümet kurulma çalışmalarıyla ilgili yazı yazmak her zaman risklidir.

İklimi gibi siyasetinde de aynı günde 4 mevsim yaşanır. Örneğin birkaç hafta önce ülkenin kuzeyinin en büyük partisi Flaman Milliyetçileri N-VA ile güneyinin en büyük partisi Frankofon sosyalistleri PS başkanları ortak bir programda anlaşmış hatta Flaman ve Frankofon Hıristiyan demokrat partileri CD&V ve CDH ile Flaman sosyalistleri SP.A’yı da koalisyona ikna etmişti.

Flaman ve Frankofon yeşilleri ile ilk görüşmeden de olumlu sinyal alınca hemen elim klavyeye gitmişti. Neredeyse “Belçika’da hükümet kuruluyor” diye Pazar Yazısı yazacaktım üç hafta önce. Allah’tan edebiyatın büyüsüne kapıldım da “Nöbetçi Şairler”i yazdım, çuvallamaktan kurtuldum.

Flaman liberalleri Open VLD kardeş partileri Frankofon liberalleri MR’nin de koalisyona alınması şartını koşarken Flaman ve Frankofon yeşilleri kibarca yan çizdi.

Belçika siyasetinde geleneksel turuncu renkle çağrıştırılan Hıristiyan demokratlar (CD&V/cdH), maviyle özdeşleşen liberaller (Open Vld/MR) ve kırmızıyı akla getiren sosyalistler (sp.a/PS) ile modern zamanların partileri sarı renginde ifade bulan Flaman milliyetçileri N-VA ve yeşil renkle hayal edilen çevreci partiler (Groen ve Ecolo) ön plana çıkar.

Siyah rengi seçen ırkçı Vlaams Belang partisi ve yine sosyalistler gibi kırmızıyla anılan daha soldaki PVDA ve PTB adları koalisyon görüşmelerinde geçmez.

IRKÇI KAYGI

Gördüğünüz gibi Belçika’nın çok renkli bir politik yaşamı var. Koalisyonlar da hükümette yer alan partilerin rengine göre isimlendiriliyor.

Örneğin şu anda sıkça konuşulan ve kurulmaya çalışılan Vivaldi-koalisyonu, mavi, yeşil, kırmızı ve turuncu renklerinin sırasıyla kış, bahar, yaz ve sonbaharı temsil etmesi nedeniyle Vivaldi’nin meşhur Dört Mevsim konçertosundan alıyor adını.

Lachaert, Belçika siyasetindeki liberal (Open VLD ve MR), yeşil (Groen ve Ecolo), Hıristiyan demokrat (CD&V ve CDH) ve sosyalist (SP.A ve PS) aileleri Vivaldi koalisyonunda buluşturmaya çalışıyor.

Flaman milliyetçileri N-VA’yı dışlayan bu seçenekte koalisyona girmekte nazlanan parti Flaman Hristiyan demokratları CD&V. Belçika Kralı “Kardeş partimiz MR olmadan koalisyona girmeyiz” diyen Open VLD Partisi Başkanı Lachaert’ı görevlendirerek sanki “madem hükümetin kurulmasını kolaylaştırmadın, kolaysa sen kur” dedi.

Lachaert’ın işi hiç de kolaya benzemiyor. Klasik partiler ırkçı parti Vlaams Belang ve aşırı solcu partilerin oylarını artıracağı korkusuyla erken seçime gitmeyi tercih etmeseler de koalisyon oluşturamadıklarında başka da bir çare kalmıyor.

Vlaams Belang’ın bugün seçim yapılsa yüzde 35 ile Flaman Bölgesi’nde birinciliği göğüsleyeceği konuşuluyor. Siz tam bu yazıyı okurken hükümet kurulması için masaya oturulmuş olabilir. Belçika bu, sürrealizm ülkesi.

Ne zaman ne olacağını önceden kestirmek kolay değil! Siyasetinde de ikliminde olduğu gibi aynı günde 4 mevsim yaşanıyor. Bir bakmışsınız uzlaşma kültürü ile öne çıkan Belçika’da siyasetteki akort bozukluğu düzelmiş ve Vivaldi koalisyonu kurulmuş.

Yazıyı kaleme aldıktan sonra önceki gün, Lachaert, Kral’a hükümet çalışmaları hakkında bir rapor sundu. Kral da Open VLD Başkanı Lachaert ve SP.A Başkanı Conner Rousseau’yu hükümet kurmakla görevlendirdi.

7 partili Vivaldi için resmi görüşmeler başlayacak. Frankofon Hıristiyan demokratları CDH olmadan. Flaman Hıristiyan demokratları CD&V ile. Dedim ya, burası Belçika!

erdincutku@binfikir.be