Sınırsız dinlensin

Adalet Bakanlığı, istihbari amaçla yapılan ve hiçbir şekilde “delil olarak kullanılmayan” dinleme kayıtlarının delil sayılmasını isterken, kovuşturmaya yer olmadığı hallerde imha edilmeleri yasayla öngörülen bu kayıtların arşivlenmesini de önerdi. CHP’li İlhan Cihaner önerilerin herkesi dehşete düşürecek boyutta vahim olduğunu vurguladı.

TBMM’de tüm siyasi partilerin desteğiyle kurulan Böcek Komisyonu, toplumda var olan “Ben de dinleniyor muyum?” endişesini ortadan kaldırmak, yasadışı dinlemeler ile yasal dinlemelerde yetki ve sınır aşımlarını engellemeyi amaçlarken; Adalet Bakanlığı’nın komisyona sunduğu önerilerde dinlemelerin kapsamının genişletilmesi önerildi. Dinleme konusundaki sıkıntıların yasal düzenlemelerden değil uygulamadan kaynaklandığını savunan bakanlık, şu önerileri sundu:

- Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde iletişimin denetlenmesi sonucu elde edilen verilerin imha edilmemesine yönelik düzenleme yapılması.

- Örgütlü suçlarda tanıklıktan çekinme hakkı sahipleriyle ilgili yasağın sınırlandırılması yönünde düzenleme yapılması. Ceza Muhakemesi Yasası’da “Şüpheli veya sanığın tanıklıktan çekinebilecek kişilerle arasındaki iletişimi kayda alınamaz. Kayda alma gerçekleştikten sonra bu durumun anlaşılması halinde, alınan kayıtlar derhal yok edilir” hükmü yer alıyor.

- Kurallara uygun olarak istihbari amaçlı iletişimin denetlenmesi (dinleme, faks ve elektronik ortam iletisinin izlenmesi) yapılırken suç tespit edilirse o zamana kadar yapılan denetlemelerin adli denetlemeye dönüştürülmesi ve elde edilen verilerin delil olarak kullanılabilmesi yönünde düzenleme yapılması.

- İletişimin denetlenmesi kararlarının il merkezlerinde oluşturulan özgürlük hâkimleri tarafından verilmesi.

- Cezasının infazı amacıyla kaçan kişinin yakalanması için de mobil telefonun yeri tespit edilmelidir.

Komisyon üyesi CHP’li İlhan Cihaner, Adalet Bakanlığı’nın önerilerinin herkesi dehşete düşürecek boyutta vahim olduğuna işaret etti. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesine karşın dinleme kayıtlarının imha edilmemesi isteğine değinen Cihaner, “Kolluk ve Cumhuriyet savcılığı son çare olması gerektiği halde, elindeki tek soruşturma argümanı iletişimin tespitiymiş gibi davranıyor. Sizin dinlenmeniz için isimsiz tek bir e-posta ihbarı yeterli... Şimdi bir de bunu arşivleyelim diyorlar. ‘Herkes dinlensin, herkesin konuşmaları arşivlensin’ mantığıyla hareket ediyorlar” diye konuştu. Bakanlığın örgütlü suçlarda tanıklıktan çekinenlerin dinleme yasağının sınırlandırılması talebini töre cinayetlerine bağladığını ifade eden Cihaner, “Bu ya hukuki bir cehalet ya da burada başka bir şeyin peşindeler. Töre cinayetleri örgütlü suç değildir” dedi.

‘Daha ağırlaşacak’

Avrupa’da telefon dinlemeleri delil olarak kullanılmazken, istihbari dinlemelerin de suç unsuru tespit edilmesi durumunda delil olarak kullanılması önerisini eleştiren Cihaner, şunları dile getirdi: “Hukuksuzlukların kaynağı olan kurumlar, ağırlıklı olarak daha ağır bir dinleme rejiminin gelmesini istiyor. Önce dinleyelim sonra suça dönüşürse kullanalım mantığı yanlış. Bu öneriler hayata geçerse çok yaygın bir dinleme ağı kurulur. O zaman soruşturma ve istihbaratın bir anlamı da kalmaz. İstihbaratın anlamı suçu önlemeye yöneliktir. Herkesi dinleyelim, suç oluşursa dosyaya koyalım diyorlar. Dinlemeleri nasıl azaltılırız, sızmaları nasıl engelleriz diye araştırıyoruz; ancak Adalet Bakanlığı da nasıl genişletilir diye bakıyor.”

‘Dinlemeyle 17 bin kişi gözaltına alındı’

Emniyet İstihbarat Dairesi Başkanlığı’nın komisyona verdiği raporda da 2012 yılında istihbari dinlemeler kapsamında 138 bombacı örgüt mensubunun yakalandığı belirtildi. İstihbarat faaliyetlerinde; 10 kilo RDX, 37.8 kilo TNT, 196.3 kilo A-4 patlayıcı, 37.3 kilo C-4 plastik patlayıcı, 607.2 kilo kimyasal maddenin ele geçirildiği ifade edildi. Emniyet birimlerince 2010, 2011 ve 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilen operasyonlarda 100 eylemin aydınlatıldığı, 284 eylemin de engellendiği ifade edildi. Raporda son bir yıl içerisinde organize suç örgütlerine yönelik yapılan operasyonlara ilişkin şu bilgiler aktarıldı: “26 bin 284 kilo uyuşturucu madde, 1099 adet ateşli silah ve 63 bin 36 adet fişek, 27 milyon 127 bin 841 adet gümrük kaçağı malzeme, 54 milyon 523 bin 700 TL tutarında sahte para, 1 milyon 204 bin 31 adet uyuşturucu hap, 4 bin 902 adet muhtelif tarihi eser ele geçirilmiş, 17 bin 471 kişi gözaltına alınmış, bunlardan 6 bin 478 kişi tutuklanmıştır.”