Putin sözünü hala tutmadı

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Cumhurbaşkanı Errdoğan ile barıştığı St. Petersburg buluşmasında söz verdiği doğalgazda indirim mutabakatı; Ankara’nın apar topar Türk Akımı’nı onaylamasına karşın gerçekleşmedi. Uçak düşürme krizinden önce yüzde 10,25’lik indirim için sağlanan mutabakata geri dönülmeyince Ankara tahkime yaptığı başvuruyu çekmedi.

Putin, Erdoğan ile 10 Ekim buluşmasının ardından Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesinin imzalanmasının ardından “Bu anlaşma (Türk Akımı) çerçevesinde, bu alanda işbirliğimizin geliştirilmesi kapsamında Türkiye'ye doğalgaz indirimi sağlanması konusunda mutabık kalmıştık.

Özellikle Türkiye Cumhurbaşkanı'nın Türkiye’nin bir enerji merkezi haline getirilmesi amacını yerine getirmek üzere bu adımlarla ilerliyoruz” dedi. Ancak beklenen ilerleme Gazprom ile Botaş arasındaki görüşmelerde sağlanamadı.

Ankara, 1 Aralık’ta Türkiye’ye gelen Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un ve Başbakan Binali Yıldırım’ın bugün başlayacak Moskova ziyaretine anlaşmanın onayını yetiştirmek için çabalarını Meclis teammüllerini hiçe sayarak hızlandırdı.

Komisyon’dan Türk Akımı kaçırma
Meclis Dışişleri Komisyonu’nundan Türk Akımı projesi ile birlikte adli yardımlaşma anlaşması ile defin yerlerine dair anlaşmayı 29 Kasım’da geçirdi. Üstelik Komisyon Başkanı Taha Özhan, Meclis teammüllerinin aksine Türk Akımı projesine muhalefet şerhi konusunda sadece 3 saat 50 dakika tanıdı. Diğer iki anlaşma için ise 30 Kasım 12:00’ye kadar süre verdi. Özhan’ın bu tavrına karşın CHP muhalefet şerhini yazdı. Şerhte Türkiye’nin toplam 49,2 milyar m3 doğalgaz ithalatında Rusya’nın payının yüzde 55 olduğunu anımsatılarak, “Bu anlaşma, Türkiye’nin doğalgaz ithalatında Rusya’ya olan bağımlılığını pekiştirmektedir; Türkiye’nin bir enerji ticaret merkezi olmasına katkı yapmamakta, geçiş ülkesi niteliğini sürdürmesine yol açmaktadır” ifadeleri yer aldı. Ayrıca projeye ilişkin olarak anlaşmada tanınan “kamulaştırmama ve millileştirmeme garantisi” için de “Türkiye'nin egemenlik haklarını ihlal ettiği düşünülmektedir” denildi ve ardından da anlaşmayla Rusya’ya tanınan imtiyazlara itiraz edildi. CHP’nin diğer itirazı da indirime yönelik oldu: “Anlaşma metninde Türkiye’ye herhangi bir indirim yapılacağına ilişkin bir ibare yoktur. Gerekçe metninde, “Batı Hattı’ndan alınan gazın, doğal gaz arzına ilişkin mevcut sözleşmelerin ticari şartları ve koşulları değişmeksizin, Türk Akımı üzerinden ülkemize teslim edilmesi düzenlenmiştir.” ifadesi yer almaktadır. Bu ifadeden hareketle, Türkiye’nin Türk Akımı’ndan temin edeceği doğalgazı Batı Hattı’ndan temin ettiği doğalgazla aynı fiyata alıp alamayacağı hususu netleştirilmelidir”

10,25’lik indirimden ses yok

24 Kasım 2015’te Rus uçağının düşürülmesinden aylar önce Botaş ve Gazprom arasında yüzde 10,25 indirim konusunda mutabakata varılmıştı. Rusya tarafı bu fiyat indirimini Türk Akımı`nın, Ankara tarafından onaylanması şartına bağlamıştı. Rusya, Türkiye ile bu yönde bir anlaşma olduğunu iddia ederken Ankara böylesi bir yazılı anlaşma bulunmadığını söylüyordu.
Şubat 2015’teki bu mutabakat hayata geçirilemeyince Ankara konuyu yargıya taşıdı. Türkiye adına Rus gazını ithal eden BOTAŞ, Gazprom Export`a karşı uluslararası tahkime başvurduğunu açıkladı. Ancak Türk Akımı apar topar geçirilirken Rusya’nın bu şartı sağlanmış oldu. Buna karşın indirim mutabakatı sağlanmayınca Ankara tahkimdeki başvurusunu çekmedi. Yıldırım’ın da Moskova’daki temaslarında ana gündemi Putin’in söz verdiği doğalgaz indiriminin sağlanması olacak. Ancak kaynaklar, Türk Akımı’nın geçirilmesine karşın Yıldırım’ın ziyaretinden indirim mutabakatının çıkmasının beklenmediğini dile getirdi.