Pera Film'de Hollanda'dan güncel belgeseller

Hollanda Gerçekliği: Güncel Belgeseller programı Pera Film ile Hollanda kültür ve kültürel miras film merkezi EYE Film Institute işbirliği ve Mustafa Özen’in küratörlüğünde (Mert van Thracië Cultural Projects) ile gerçekleştiriliyor. Türkiye ve Hollanda arasındaki dört yüz yıllık kültürel, diplomatik ve ticari ilişkilere yönelik kutlamalara paralel olarak düzenlenen ve Pera Film için seçilen belgesel programı 2006 - 2011 yılları arasında yapılmış filmlerden oluşan program, geniş bir konu ve film yapımı çeşitliliği sunuyor, belgesel türünün çok yönlü ve derinlemesine alımlanışını ve estetiğini örneklendiriyor.
 
EYE, Hollanda’da güçlü bir film kültürünün gelişimine adanmış bir kurum. Etkinlikleri ile EYE, Hollanda’da sürdürülebilir bir film endüstrisini teşvik ediyor ve Hollanda sinemasının yurt içinde ve yurt dışında tanıtımını yapıyor. Geçtiğimiz altmış sene süresince EYE sinema tarihinin en önemli yönlerini yansıtan bir koleksiyon oluşturdu. Koleksiyonun pek çok parçası, Desmet ve ve Hollanda filmleri koleksiyonu gibi, eşsiz. Desmet Koleksiyonu, 1910’lu yıllarda gösterilen 900’ü aşkın filmden oluşuyor. EYE’ın – dünyadaki en geniş - Hollanda filmleri koleksiyonu ise 1905’ten itibaren Hollanda film tarihinin bir özetini sunuyor. Koleksiyon aynı zamanda, Joris Ivens ve Johan van der Keuken gibi sinemacıların bütün sanatsal üretimlerini de barındıran bir belgesel bölümü içeriyor.
 
Söyleşi: Michiel van Erp
 
Pretpark Nederland’ın 24 Mart Cumartesi 14:00’teki gösterimi ardından 15:30’da belgeselin yönetmeni Michiel van Erp söyleşi yapacak.

Erp, 1988 yılında TU Delft’ten endüstriyel tasarımcı olarak mezun oldu ve ardından dört yıl boyunca aktör olarak çeşitli tiyatro gruplarıyla ile çalıştı. 1992’de belgesel filmler yapmaya başladı. 1996 yılında televizyon kanalı VARA için “Long Live ...” adlı birkaç belgesel yaptı ve bu belgesellerle ulusal ve uluslararası ödüller kazandı. Ayrıca, yazar Connie Palmen (Kutsal Zamanın İzinde, 2005), aktris Sylvia Kristel (Şimdi, 2007) ve fotoğraf sanatçısı Erwin Olaf (Güzellik ve Cennetten Düşme Üzerine, 2009) hakkında da filmler yaptı. Pretpark Nederland belgeselini yönetti.
 
Filmler hakkında;
 
Yeni Rıjksmuseum
 
Yönetmen Oeke Hoogendijk / Hollanda / 2008 110` / Hollandaca, Türkçe altyazıyla
"Bu benim için fazla Hollandalı" (mimar Antonio Ortiz)
 
Belgesel, Hollanda’nın en ünlü müzesi Rijksmuseum’un tekrar inşa edilişinin hayranlık uyandırıcı ve karmaşık süreci hakkında. Film; yıkım, restorasyon ve politik ve finansal tartışmalarla geçen yılları ve perde arkasındakileri gösteriyor. Ortak bir amaca, yani sanat aşkına, sahip bu insanların çabalarına, keyiflerine ve mücadelelerine şahitlik ediyoruz. Rijksmuseum Hollandalı mimar Piere Cuypers (1827-1921) tarafından tasarlandı ve 19. yüzyıl mimarisinin güzel bir örneği olarak karşılandı. Yıllar içerisinde müze özgün karakterini yitirdi. 2001 yılında İspanyol mimarlar Antonio Ortiz ve Antonio Cruz, yapıyı tekrar günışığına çıkarmak üzere yenileme işiyle görevlendirildiler. Yöntemleri şuydu: “Cuypers devam ediyor.”
 
Dostane Düşmanlar
 
Yönetmen Danila Cahen /Hollanda / 2010, 54` / Hollandaca, Türkçe altyazılar ile.
Film bizleri 9. İstanbul Bienali’nin telaşlı hazırlık döneminin perde arkasına götürüyor ve bienalin tanınmış küratörleri Charles Esche ve Vasıf Kortun’un davet ettikleri sanatçılar ile yakın çalışmalarını takip ediyor. Bağımsız olarak mütevazı bir bütçe ile ilk filmini çeken sinemacı Danila Cahen, sanatçı ve küratör arasındaki fikir alışverişini geniş bir tarihsel anlatı üzerine yerleştirirken, sergi sürecinde ortaya çıkan pek çok samimi an’ı da yakalamış oluyor. 60’lı yıllardan beri küratörün rolü dramatik ölçüde değişti: genişleyen küratörlük tarzları gittikçe daha fazla tartışılan bir konu. Sergilere dair arşiv malzemelerinin ve bütün dünyadan çeşitli sanat profesyonelleriyle yapılan pek çok röportajın kullanılmasıyla önemli anlar, figürler ve sergiler üzerinden küratörlük tarihinin son dönemi gözler önüne seriliyor. Filmde her an varolan ancak açıkça belirtilmeyen bir gerilim mevcut: kim, neyin gösterilmesine karar veriyor ve hangi bağlamda?
 
L.A. Raeven İmgenin Ötesinde
 
Yönetmen Lisa Boerstra / Hollanda / 2010, 73`/ Hollandaca, Türkçe altyazıyla .
Hollanda, Limburg’tan ikiz kardeşler Angelique ve Liesbeth Raeven sanatçı bir ikili, L.A. Raeven’ı oluşturuyorlar. Geçtiğimiz on sene içinde, tüketim kültürü ve ideal kadın güzelliği üzerine güçlü ve kişisel yargılarda bulunan video yerleştirmeleri ve performansları ile uluslararası sanat dünyasında isimlerini duyurmuşlardı. Sanat çevrelerinde tartışmalar yaratan yapıtları, yemeğe yönelik takıntıyı ve ikizlere dair klişe anlayışlara karşı verdikleri mücadeleyi yansıtıyor. Lisa Boerstra’nın filmi, iki yeni eserin ortaya çıkışını yakalıyor ve ikizleri bilikte yaşadıkları ve çalıştıkları evlerinde günlük hayatları içerisinde takip ediyor. Boerstra, bu sahneler ile ikilinin erken dönem işlerinden ve ikizlerin bebeklik ve çocukluk yıllarından kalma aile videolarından alınmış sahneleri paralel olarak kurguluyor. Birbirlerine çok yoğun bir şekilde yakınlık duymaları bir yana, filmin aşama aşama ortaya çıkardığı gibi, kardeşlerin ilişkisi acı verecek denli karmaşık. Belli ki, kimin hangi yemekten ne kadar yediği gibi önemsiz konular bile kalıcı gerilimlere sebep olabiliyor. Sembiyotik ilişkileri, bireysel tercihlerde bulunmaya çalıştıklarında sorgulanıyor. Bu, bireysel ve ortaklaşa bir kimliğin peşine düşüldüğünde daha zorlu bir hal alıyor.
 
Carmen Borat’la Buluşuyor
 
Yönetmen Mercedes Stalenhoef / Hollanda /2008, 85’ Hollandaca, Türkçe altyazıyla . Carmen Borat’la Buluşuyor’da yönetmen Mercedes Stalenhoef, 17 yaşındaki Carmen’in hayatını izliyor. Carmen, Romanya’da, erkeklerin günlerini Carmen’in babasının barında sarhoş olup birbirleriyle küfürleşerek geçirdikleri bir Çingene köyünde yaşar. Akşamları bir İspanyol pembe dizisini izler ve erkeklerin daha romantik ve kibar oldukları İspanya’da geçireceği daha iyi bir hayatın hayalini kurar. Göç etme hayalleri ise, bir Amerikan film ekibinin Borat: Muzaffer Kazakistan Ulusunun Yararına Amerikan Kültürel Öğretileri filmini çekmek üzere köylerine gelişiyle yıkılır. Köy, filmde ana karakterin memleketini göstermek için kullanılır ve Borat köylüleri, ilkel Kazakistanlılar olarak karikatürize eder. Carmen’in büyükbabası bir kürtaj uzmanı rolünde kameraya elinde bir kaynak makinesi ile poz verir. Bir süre sonra, Borat kız kardeşi olarak tanıttığı bir kadını kucaklar ve onun Kazakistan’ın en iyi dördüncü fahişesi oluşuyla böbürlenir. Köylüler tek bir kelime dahi İngilizce anlamıyor ve iyi niyetle kameraya gülümsüyorlar. Film gösterime girdiğinde dünya basını derhal köye akın etmiş ve köy halkına kıskançlık ve kuşku egemen olmuş. Bir Amerikan avukat köylülere 30 milyon Dolar tutarında bir tazminat vaat ettiğinde, kaos iyice ayyuka çıkıyor. Carmen’in başka bir yerdeki daha iyi bir hayata dair hayallerinin gerçekleşmesi ise iyice güçleşir.
 
Efkarlı Yaban
 
Yönetmen Digna Sinke / Hollanda / 2010, 88`/ Hollandaca, Türkçe altyazıyla.
Tiengemeten adası bütünüyle bir yenileme işleminden geçirilecek. Aslında bir tarım alanı olarak kullanılmış olsa da, terk edilmiş durumdadır ve eski yabani haline geri dönmektedir. Yönetmen Digna Sinke bu 15 yıllık dönüşümü kaydediyor. Şiirsel günlük notları, mercek, kadraj ve yükseklik ölçüleri ile, bir doğanın ve hayatının aşkının yok oluşunu kayıt altına alıyor. 1996’dan itibaren sabitlenmiş kameraları tekrar tekrar ziyaret ederek, kavak ağaçlarıyla etrafı örülen uzun düz yolların ufuk noktasına doğru ilerlediği çekimleri koruyor. Bazı ziyaretlerinde sanki hiçbir şey değişmemiş gibi gözüküyor; sanki manzara tamamen sabit kalmış gibi. Fakat bir sonraki bakışta, her şey tanınmaz hale gelmiş durumda – ağaçlar yıkılmış, ambarlar yerle bir olmuş. Git gide artan dönüşümlerin dramatik bir değişimin güncesi olarak sunumu; Efkarlı Yaban, ilk ve son anların bir derlemesi: ilk patates hasatı ve ailelerin adadan taşınması, altın başak, yakıotu ve yaban bülbüllerinin adaya gelişi.
 
Pretpark Nederlend
 
Yönetmen Michiel van Erp / Hollanda / 2006, 90`
Hollandaca, Türkçe altyazıyla.
Hollandalılar boş zamanlarında acayip şeyler yaparlar. Michiel van Erp’in ortalama bir Hollandalı’nın boş zamanını nerelerde geçirdiği üzerine çektiği belgeseli buraya kadar gayet anlaşılır: Bataviastad, Efteling, deniz seviyesinden alçakta bir bölgede düzenlenen Libelle haftası, Gay Pride ve Prinsengracht konseri. Kendisine has alaylı tarzı ile Van Erp bu etkinliklere katılanları ve organizatörlerini ele alıyor. Her etkinliğe aynı masum hayretle tanıklık eden Çinli bir turist grubu filmin leitmotifini teşkil ediyor. Film, üst üste gelen büyüleyici sahnelerle, halktan bir grubu kandırıp taşradan ayrılarak Amsterdam’da bir günü ‘homolara bakarak’ geçirmek ve bütün yasakları ve toplumsal çizgileri aşarak kanal üzerindeki güzel bir noktadan bir konseri bedava izlemek üzere şeffaf numaralarla aklını çelerek, Hollandalıların ulusal karakterlerine dair keskin bir içgörü sunuyor.
 
Kaplan Gözler
 
Yönetmen Frank Scheffer / Hollanda /2011, 53` Hollandaca, Türkçe altyazıyla.
Deneme-belgesellerin tanınmış yönetmeni Frank Scheffer, Kaplan Gözler filmini özel olarak 40. Rotterdam Film Festivali için yaptı. Film, festivalin geçtiğimiz kırk yılının farklı yüzlerini temsil eden uluslararası sinemacıların portrelerini sunuyor. Hangi sinemacıların seçileceğini festivalin önceki yıllardaki direktörleri belirledi. Film, sinemacılarla sanat tutkuları üzerine gerçekleştirilen derinlemesine röportajlardan oluşan bir mozaik. Sinemacıların bu sanat tutkusu, insana ve topluma yönelik keskin bir bakışla özdeşleşiyor. Filmde, sinemacıların kendi eserlerinden alınmış önemli sahneler bulunuyor ve Frank Scheffer ile kameraman Melle van Essen, farklı yönetmenlerin ilk ilham kaynaklarını öne çıkartıyor. Söz konusu yönetmenler: sürrealist sinemanın efsanevi ustası Raùl Ruiz (Şili); ikinci filmi Stranger Than Paradise ile başarılarla dolu bir kariyere başlamış olan Jim Jarmusch (ABD); başından beri festivalin takipçilerinden ve en son olarak Pina Bausch hakkında üç boyutlu bir belgesel çekmiş olan Wim Wenders (Almanya); uluslararası üne sahip İranlı sinemacı Abbas Kiarostami; 1993 yılında festivalin odak sinemacısı olarak belirlenmiş olan ve Das Weisse Band ile Altın Palmiye kazanan Michael Haneke (Avusturya); 2007 yılında festivalin odak sinemacısı olan ve önemli Bamako filminin yönetmeni Abderrahmane Sissako (Moritanya) ve Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives ile Altın Palmiye kazanan, Hubert Bals Fund’ın yıldızı Apitchatpong Weerasethakul (Tayland).
 
Gösterim Programı
 
3 Cumartesi / Saturday
14:00    Yeni Rijksmuseum / The New Rijksmuseum
4 Pazar / Sunday
14:00    Dostane Düşmanlar / Friendly Enemies
11 Pazar / Sunday
14:00    L.A. Raeven
İmgenin Ötesinde / Beyond The Image
14 Çarşamba / Wednesday
19:00    Efkarlı Yaban / Wistful Wilderness
 16 Cuma / Friday
19:00    Carmen Borat’la Buluşuyor / Carmen Meets Borat
 17 Cumartesi / Saturday
14:00    L.A. Raeven
İmgenin Ötesinde / Beyond The Image
16:00    Kaplan Gözler / Tiger Eyes
18 Pazar / Sunday
14:00    Efkarlı Yaban / Wistful Wilderness
16:00    Dostane Düşmanlar / Friendly Enemies
24 Cumartesi / Saturday
14:00    Pretpark Nederland
15:30    Masterclass with Director Michiel van Erp
19:00    Carmen Borat’la Buluşuyor / Carmen Meets Borat
25 Pazar / Sunday
14:00    Yeni Rijksmuseum / The New Rijksmuseum
16:00    Pretpark Nederland
18:00    Kaplan Gözler / Tiger Eyes