Nakşibendilik-Gülen Cemaati koalisyonu

Aynı siyasi gelenekten gelen yeni ve eski cumhurbaşkanları Recep Tayyip Erdoğan ve Abdullah Gül arasında su yüzüne çıkan çekişme, yıllar öncesinden Amerikan kriptolarında değerlendirme konusu yapılmış. WikiLeaks belgeleri arasında yer alan kriptolar, Abdullah Gül’ün bir anlamda tasfiye edilerek Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı’na uzandığı dönemde tartışma konusu olan ikili arasındaki rekabetin geçmişinin çok eskiye dayandığını gösteriyor. Gazeteciler Barış Terkoğlu ve Barış Pehlivan’ın kaleme aldığı “Mahrem / Gizli Belgelerde Türkiye’nin Sırları” isimli kitapta yer verilen ABD kriptolarına göre ikilinin kabine içinde iki farklı eğilimi temsil ettiği, Erdoğan’ın kabine değişiklikleriyle Gül’e yakın isimleri tasfiye ettiği değerlendirmeleri yapılıyor. Kriptolarda, “Erdoğan liderliğindeki Nakşibendilik ile Gülen Cemaati’nin bir koalisyonu” olarak tarif edilen AKP’de Gülen Cemaati’nin liderliğini Abdullah Gül’ün temsil ettiği yorumları yapılıyor. Bugün AKP’nin ya da başka bir deyişle Erdoğan’ın en büyük düşmanı haline gelen Gülen Cemaati’nin 2000’li yılların başından itibaren ABD elçilerinin geçtiği kriptolara konu olduğu ve AKP içindeki çekişme ve değişimin Gülen Cemaati ile Erdoğan arasındaki itişmeyle açıklandığı da görülüyor.

‘İhtirasları var’

WikiLeaks belgelerine göre Cemaat ve Erdoğan liderliği kritik konularda beraber davranıyordu. 16 Kasım 2002 tarihli kripto, Abdullah Gül’ün AKP’nin ilk hükümetini kurmak üzere yetkilendirildiği tarihte ABD Büyükelçiliği Başmüsteşarı Robert S. Deutsch tarafından kaleme alındı ve Büyükelçi Pearson’ın onayıyla Washington’a gönderildi. Söz konusu belgede Gül ile ilgili, “Uzun süredir Ankara Büyükelçiliği’nin yakın ilişkide olduğu kişilerden biridir. Amerikan zihniyeti ve ABD’nin dış politika öncelikleri konusunda mükemmel bir ‘kavrayışa’ sahiptir” tespiti yapılıyordu. Abdullah Gül’ün Refah ve Fazilet partilerinin fiili sözcüsü olduğu, ılımlı ve etkili bir İslami görüşü savunduğu anlatılırken, Erdoğan’la ilişkisi üzerine belgede şu ifadeler kullanılıyordu: “Erdoğan’a sadık ama kendi ihtirasları var ve zaman zaman bizimle konuşurken, kaba saba bir adam olan Erdoğan’a tabi olmaktan duyduğu rahatsızlığı yansıttı.”

Cemaatin tarafı

ABD Ankara Büyükelçisi Robert Pearson’nun kaleme aldığı 28 Şubat 2003 tarihli kripto, “Türk Parlamentosu ve Hükümeti ABD’nin Asker Sevkiyatı Kararı Öncesi MGK Toplantısını Bekliyor” başlığını taşıyor. 1 Mart tezkeresinin arifesinde ve tedirginliğinde yazılan hoşnutsuzluk içeren kriptoda, o dönemde Gülen Cemaati’nin işadamları örgütü olan İŞ- HAD üzerinden Cemaat’in konuya yaklaşımı özetleniyordu: “Fethullah Gülen bağlantılı (İslamcı) işadamları derneği İŞHAD’ın genel sekreteri ve Gül’le yakın bağlara sahip Mustafa Günay, Türk Devleti ve Hükümeti’nin söz konusu ekonomik kaygıların tamamen bilincinde olduğunu, ama Türk hükümetinin her şeyden önce, Amerikan yönetiminin Saddam sonrası Irak’ta bağımsız bir Kürt devleti kurulmayacağı güvencesi konusunda endişeler taşıdığını söyledi. Günay’a göre, Gül ve Genelkurmay Başkanı Özkök daha uzlaştırıcı (ABD yanlısı) bir görüşe sahipler, ama onları engelleyen iki unsur bulunuyor:

Askeri yönetimdeki, Genelkurmay İkinci Başkanı Büyükanıt’ın da dahil olduğu şahinler, Türk devletinin ABD’ye yönelik geleneksel şüphelerini taşıyan Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış.”

Gelenler Erdoğan yanlısı

4 Haziran 2005 tarihli kripto AKP’deki kabine değişimine ilişkin bir analize yer veriyordu. Kriptoya göre kabineden gönderilen Sami Güçlü, Zeki Ergezen, Güldal Akşit’in yerlerine getirilen Mehdi Eker, Faruk Nafiz Özak, Nimet Çubukçu bu çatışmada Erdoğan’ın Gül’e karşı elini güçlendiriyordu. Gidenler Gül’cü, gelenler Erdoğan yanlısıydı.

Erdoğan-Gül gerginliği sürekli olarak Edelman’a anlatılmış ABD’nin Ankara Büyükelçisi Eric Edelman’ın 20 Ocak 2004’te Washington’a gönderdiği kriptoda, izleyen günlerde ABD’ye resmi ziyarette bulunacak Başbakan Erdoğan ve AKP hakkında bilgiler bulunuyordu. Söz konusu bu belgede Büyükelçi Edelman, AKP’nin olumsuzluklarına işaret etmesine rağmen, bu eksiklikleri aşma potansiyeline sahip tek ismin Erdoğan olduğunun altını çiziyordu. WikiLeaks belgesinden öğreniyoruz ki, Büyükelçi’ye göre ABD müttefiki olan Erdoğan tehdit altındaydı. Bu tehditlerden biri, Erdoğan’a büyük güvensizlik besleyen laik ordu ve bürokrasiydi. İkincisi ise, AKP içinde Abdullah Gül ve Bülent Arınç gibi isimlerdi. Büyükelçi Edelman, dönemin Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül’ün kendilerini, Abdullah Gül’ün Arap/ İslami yönelimli bir dış politikayı savunduğu konusunda uyardığını dile getirdiği belgede şöyle diyordu: “Kabinedeki bakanlar, Erdoğan’ın danışmanları ve bir grup milletvekili bize sürekli olarak Erdoğan ve Gül arasındaki gerginlikleri ve Gül’ün ısrarla Erdoğan’a alttan alta vurma çabasında göründüğünü anlatıyorlar.”