Müzeler gününde müzelik öykü

Filistin’in Birzeit bölgesinde, 24 milyon dolarlık bütçeyle kurulan ‘Filistin Müzesi’ projesinin açılışının, Dünya Müzeler Günü olarak da çeşitli etkinliklerle kutlanan bugün, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın katılımıyla yapılması bekleniyor. International New York Times (INYT) gazetesi ise, konuyu ilk sayfasında dün manşetten duyururken, haberde, “Bir Filistin müzesinin kusuru? İçi boş,” gibi çok tartışılan bir başlık kullandı. Gazete, Ramallah kaynaklı, kâr amacı gütmeyen ve 1983’ten bu yana çalışan özel bir girişim olan Taawon (eski adıyla Welfare) şirketinin imzasını taşıyan müzenin eski direktörü Jack Persekian’ın, Kudüs’e 23 kilometre kuzey mesafedeki müze yönetim kuruluyla yakın süre yaşadığı anlaşmazlığa atıfta bulunarak, uzun süre planlanan, ancak açılmasından vazgeçilmiş ‘Never Part’ (Asla Dahil Olmamış) sergisini örnek gösterdi.

‘Taraf seçmek imkansız’

Gazetenin iç sayfalarında “Yeni müzenin her şeyi var; sergileri dışında,” başlığını kullandığı habere konu olan ‘Never Part’ sergisinde, Filistinli mültecilere ait orijinal eşyalara da yer verilmesi bekleniyordu. Konuyla ilgili olarak INYT’a açıklamada bulunan Persekian, yeni müze yönetimini kastederek, “Belki de hiç beklenmedik, kontrol edilemez bir şeyin önünü alabilmek uğruna riske girmekten kaçındılar” dedi ve ekledi: “Bu tür durumlarda bir tarafı seçmeniz asla mümkün olmaz. Asla bilemezsiniz; ben de yanılabilirim, onlar haklı da olabilirler.”

40 dönüm arazi üstünde

Modern tasarımı ve bahçeleriyle öne çıkan müzenin, Filistin içindeki ve dışındaki Filistinlileri birbirlerine bağlayıcı bir unsur olması amaçlanırken, mimari projesini İrlandalı Heneghan Peng ofisinin üstlendiği Filistin Müzesi, 40 dönüm üzerine oturuyor. Müzenin Persekian’dan sonraki direktörlüğünü, Dr. Mahmud Hawari üstlenirken, müzenin ilk etkinliği ise, 25 Mayıs’ta “Damarlar Arasında: Filistin Nakışının Politik Bir Tarihi” başlığıyla yapılacak. Bunu, müzenin imzasını taşıyan ve Beyrut’ta açılacak ‘uydu’ sergiler izleyecek. Kurum, “1850’den Günümüze Filistin’e Etkileşimli Seyahatler” başlıklı dijital bir platforma da imza atacak.

Bir ‘Filistin Müzesi’ de İstanbul’da açılmıştı! Bağımsızlığı 15 Kasım 1988’de Cezayir’de ilan edilen, 29 Kasım 2012’de ise Birleşmiş Milletler’in (BM), “gözlemci kuruluş” statüsünü, “üye olmayan gözlemci devlet” statüsüne yükselttiği Filistin üzerine ‘alternatif’ bir ‘müze’ projesi, 2005’te, yani bir AB ülkesi olarak İsveç Parlamentosu’nun 30 Ekim 2014’te Filistin Devleti’ni resmen tanınmasından önce, İstanbul’da yer almıştı. Sanatçı Khalil Rabah, küratörlüğünü Vasıf Kortun ve Charles Esche’nin üstlendiği, İKSV imzalı 9. Uluslararası İstanbul Bienali kapsamında Şişhane Deniz Palas’ta, Eylül 2015’te BM Genel Kurulu’nda ilk defa bayrağı dalgalanan Filistin adına, bir multi-medya yerleştirme çalışması olan “Filistin Doğal Tarih ve İnsanlık Müzesi”ni sergilemişti. Proje, zeytin ağacının yaşam ve oluşumunu, çeşitli organik ve kültürel nesneler eşliğinde bir ‘akıl müzesi’ne dönüştürmeyi hedefliyordu. Müze arşivlerinin bazı bölümleri ile fosil, kemik, yabancı maddeler ve diğer nesnelerden oluşan kalıcı koleksiyon, bu yolla ilk defa halka açılmıştı.