Milletin ihalesine girdiler

Türkiye’nin ilk nükleer santral olacak Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin Deniz Hidroteknik Yapıları temeli dün çevrecilerin yoğun protestoları altında törenle atıldı. Temeli dün atılan tesisler santralin tüm ‘kıyı tahkimatı’ diye adlandırılan iskeleler ve depolama alanlarını kapsıyor. İhalenin İşadamı Mehmet Cengiz’e (Cengiz İnşaat) verildiği geçen hafta açıklanmış, ancak öteki teklifler ve mali rakamlarla ilgili bilgiler gizli tutulmuş, kimlerin ne fiyat verdiği kamuoyuna açıklanmamıştı. Ancak dün ilginç bir ihale öyküsü ortaya çıktı.

İhaleyi alan işadamı Mehmet Cengiz, inşaatların tümü için önce 1 milyar 50 milyon dolar teklifte bulundu. İhaleye katılan 9 firmadan biri ise 250 milyon dolar önerdi. Bu teklifi, Rusya’da da pek çok projeye imza attığı için Ruslar tarafından yakınden tanınan İC İnşaat’ın olduğu öğrenildi. Ancak resmi açıklama yapılmadığı için bu kesinleştirilemedi. İhaleyi verecek olan Rusların Nükleer A.Ş’si, arada çok büyük fiyat farkı görünce, ilk ihalenin iptalini istedi.

550 milyon düştü

İkinci ihalede Mehmet Cengiz bu kez 500 milyon dolar teklif etti. İddiaya göre ihaleye giren IC İnşaat, 250 milyon dolarlık teklifini yineledi. Ancak iki firma arasındaki aşırı fiyat farkı yine Ruslar’ın dikkatini çekti. Bu arada Ankara devreye girerek, ihalenin 500 milyon dolarlık teklife rağmen Mehmet Cengiz’e verilmesi talimatı verildi. Enerji bürokratları, “Bu fiyat, genel maliyeti yükseltecek, fatura da Türk halkına yansıyacak” diyerek ihalenin bu fiyata verilmesine itiraz ettiler ancak bu itiraz, Ankara’nın talimatını değiştirmedi ve ihale Mehmet Cengiz’de kaldı. “Bu milletin A... K...” sözleriyle Türkiye’de gündem olan Mehmet Cengiz’in teklifinin yüksek olduğu Enerji Bakanlığı’nın da dikkatini çekti.

Üç kat indirdiler

Dünkü temel atma töreninde santralı inşaa edecek Rus Devleti Nükleer Şirketi Rosatom Genel Müdürü Sergey Kiriyenko, açıklamalarda bulundu. Kiriyenko, temeli atılan yapıların ihalesine 9 Türk şirketinin katıldığını hatırlattı ve ihalenin bir kaç iptal edildiğini, ihaleyi alan Mehmet Cengiz’in fiyatı bir kaç kez düşürdüğünü anlattı. Kiriyenko, şöyle dedi:

“İlk aşamada bu tür deniz yapıları inşaatında deneyimli şirketler seçildi. Bu şirketlere şans verildi. Ayrıca bu ihaleye katılanlardan uygun fiyatı veren şirketi seçmek zorundaydık. Bu ihalede 1 milyar 50 milyon dolar fiyat veren Cengiz İnşaat daha sonra bunu 450 milyon dolara indi. Dün saat 23.15’te son zarfları açtı ğımızda Cengiz İnşaat 56 milyon dolar daha düşük fiyat verdi. 394 milyon dolarla ihaleyi kazanan firma oldu. Yaklaşık 3 kat inmiş oldular” dedi. Kiriyenko, 250 milyon dolarlık en düşük teklif varken, ihalenin neden 394 milyon dolar öneren Mehmet Cengiz’e verildiği konusuna girmedi.

Çevreci yaklaşım

Bir gazetecinin ÇED’e yönelik çevrecilerin ve çeşitli sivil toplum örgütlerinin açtığı davalara rawğmen böylesi bir temelin atılmasının hukuksuzluk olarak değerlendirildiğini belirterek bu konuda görüşlerinin sorulması üzerine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız şunları söyledi: “Yalnız çevreci olmak, söylemle olmuyor. Bu projede çevreci bir yaklaşım sergiledik. Buna rağmen bu projeye karşı çıkmak, bir ülkenin kalkınmasına, gelişmesine karşı bir çıkış olur.”

Buraları bizimdi

Santralın yapılacağı arazinin eski sahiplerinden TEDAŞ’tan emekli Mehmet Ali Sarı de yer aldı. Nükleer santralın yapılmasından yana olduğunu belirten Sarı, 1976’da Akkuyu Nükleer Santrali için yer lisansı alınmasının ardından araziyi devlete bırakıp gittiklerini ifade ederek, “Biz devlete metrekaresi 1 lira karşılığında vererek çekip gittik buralardan” diye konuştu.

RAKAMLARLA AKKUYU * 22 milyar dolarlık yatırım yapılmacak. * 10 binden fazla işçi çalışacak. * Sanrtral bugün olsa İstanbul’un bütün elektriğini karşılayabilir. * Bugün olsa Türkiye’nin toplam elektriğinin yüzde 28’ini karşılayabilir. * Dünyanın şu anda elektrik tüketiminin yüzde 11’i nükleerden karşılanıyor. * ABD’de de 100 tane santral var, 5 tane de inşa halinde. Rusya’da 34 tane santral var 9 tane inşa halinde. Çin’de 24 tane santral var, 24 tane de inşa halinde.

Santralın eksikleri * Kaza halinde ortaya çıkacak zararın sorumlusunun kim olacağı belirsiz. * Henüz dünyada denenmemiş bir reaktör tipi kullanılacak. * Acil durum planı sadece 5 km çapını kapsıyor. * Atıkların Boğazlar yoluyla Rusya’ya gönderilmesi durumunda oluşabilecek riskler belirsiz. * Atıkların Türkiye’de depolanması durumunda karşılaşılabilecek riskler ve bunlara dair önlemlere ise yer verilmiyor. * Nasıl bir denetim mekanizması işletileceği açık değil. * Türkiye’de uygulanacak ulusal güvenlik şartları ve bunların nasıl uygulanacağına dair bilgiler yetersiz. * Sismik araştırmalar, sel ve tsunami gibi etkilerin ise inşaat lisansı ile birlikte değerlendirilecek olması, Fukuşima kazasından sonra alınan derslerin Akkuyu ÇED raporuna yeterince entegre edilmediğinin bir göstergesi.