Metropolitan’da bir Türk

New York Metropolitan Sanat Müzesi (MET), Türkiye bağlantılı “Bergama” sergisinden sonra şimdi de “Selçuklu” sergisine ev sahipliği yapıyor. “Saray ve Evren” adlı sergiyi, müzede görevli tek Türk olan, “İslam Sanatı Bölümü” sorumlularından Dr. Deniz Beyazıt ile Sheila Canby ve Martini Rugiadi dört yılda hazırladılar. Anadolu, Suriye, Cezire yörelerinin sorumluluğunu yüklenen Dr. Beyazıt şu değerlendirmeyi yaptı: “270 yapıtla hazırlanan en kapsamlı uluslararası Selçuklu sergisidir. Bir Türk olarak çok gururlu bir an. Çünkü ilk kez Selçuklu üzerine bu denli kapsamlı bir sergi düzenlendi. Gerek İran’daki Büyük Selçuklular, gerek Anadolu Selçukluları ile beylikleri kapsayan uluslararası bir sergi oldu.”

50 kaynak

Sergide; İran’dan Anadolu topraklarına kadar uzanan, 1038 - 1307 yılları arasında bölge tarihini etkileyen en verimli dönemlerden biri olan ve Orta Asya’da Türkmenistan’dan göçenlerin, İran, Irak, Suriye ve Türkiye’yi kapsayan yörelerdeki görkemli Selçuklu uygarlığı gösteriliyor.

Sergi, yaklaşık 50 Amerika, Avrupa ve Orta Doğu’nun kamuya ait ve özel koleksiyonlardan seramik, cam, alçı, kâğıt, ahşap, dokuma ve maden işçiliği yapıtlarından oluşuyor. ABD, Avrupa’daki 50 kaynaktan sağlanan yapıtların yanı sıra Türkmenistan’dan ödünç alınan bir düzine önemli yapıt da dikkati çekiyor. Türkmenistan bağımsız bir ülke olarak ilk kez tarihsel sanat yapıtlarını ABD’deki bir müzeye ödünç verdi.

Türkiye’den eser yok!

Sergide şu yapıtlar öne çıkıyor: Lyon Müzesi’nden gelen, dünyada tek örnek olan Aladdin Keykubat’ın adının bulunduğu tekstil, Avusturya’dan Artuklu Beyi Rükneddin Davud’un adını taşıyan 12. yüzyıldan kalma mine tabak, Anadolu’da yazılan Pers ulusal destanı Şehname’nin günümüze ulaşan en eski el yazması...

Müzenin sözcüsü Egle Zygas, “Türkiye ve İran’dan uzun süreli yapıt istenip istenmediği” sorumuza “Müzemiz ne Türkiye ne de İran’dan ödünç yapıt istedi” yanıtını verdi. Ertuğrul Günay’ın kültür bakanlığı döneminde, Türkiye’den kaçırılan bazı yapıtların geri verilmesi koşulu ile MET’te sergilenmesi planlanan çeşitli yapıtların ödünç verileceğini daha önce yazmıştık.

Ancak sonra aynı koltuğa oturan, Mayıs 2014’te MET’i gezen Ömer Çelik, “ABD müzelerinden herhangi bir istemimiz yok. Bu eserler burada iyi korunuyor” demişti. Bu nedenle Müze de ne Bergama ne de Selçuklu sergilerine Türkiye’den ödünç yapıt istedi.

Turist akını başlatamaz...

ABD ile İran arasındaki siyasal olumsuzluklar nedeniyle bu ülkeden de ödünç yapıt istenemezdi! Ancak ABD’deki İran kökenli Amerikalıların sergiye katkıları oldu. Selçukluların anavatanı Türkiye ve İran’dan ödünç yapıt olmayışı sergi için kuşkusuz önemli bir eksiklik oluşturuyor.

Daha önce ABD’de açılan “Muhteşem Süleyman” sergisi Türkiye’yi Amerikalılara tanıtarak turist akınının başlamasına neden olmuştu. Bu sergi de Bergama sergisiyle aynı anda Türkiye’yi tanıtacak. Ancak Türkiye’deki terör olayları nedeniyle turist akını gerçekleşemeyecektir.

MET'te Selçun ondan soruluyor Peki, müzenin basın sözcüsü Egle Zygas’un “Kendisi, Selçuklu yapıtları üzerinde 15 yıldır çalışıyor, araştırmalarını bu yolda yoğunlaştırıyor” sözleriyle tanıttığı Dr. Deniz Beyazıt kimdir? Mardinli olan Dr. Beyazıt, Metropolitan Müzesi’nde altı yıldır çalışan ilk ve tek Türk. Müzeyi, “Sanat tarihiyle ilgilenen herhangi biri için dünyada çalışılabilecek en güzel yer” olarak tanımlıyor. İlk ve orta öğrenimini İsviçre’de tamamladı. Üniversiteyi Paris’te, Sorbonne Üniversitesi’nin Sanat Tarihi ve Arkeoloji bölümünde tamamladı. İngiltere Oxford Üniversitesi’nde doktora yaptı. Zürih’te bazı üniversite ve müzelerde çalıştı. İstanbul Fransız Araştırma Merkezi’nde görev yaparken araştırmalarını Mardin üzerine yoğunlaştırdı. Ortaçağ’dan kalma saray ve köşkler üzerinde çalıştı. Ardından New York Metropolitan Müzesi’ndeki görevine başladı.