Medya raporu açıklandı: 315 gazeteciye 47 ağırlaştırılmış müebbet

Medyanın birçok düzlemde karşılaştığı politik, yasal veya fiziki baskılara dikkat çeken raporda 315 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusunun 47 ağırlaştırılmış müebbet, bir müebbet hapis, 3 bin 34 yıl 6 ay hapis, 4 milyon 40 bin TL maddi veya manevi tazminat istemiyle yargılandığını gösteriyor. Gazetecilere, ‘darbecilik’, ‘örgüt propagandası’, ‘örgüt üyeliği’, ‘hakaret’ veya ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ gibi iddialarla toplam 2 ağırlaştırılmış müebbet, 137 yıl 2 ay 19 gün hapis cezası verildi.

Tutuklu sayısı artıyor

Mesleki faaliyetleri veya siyasi dosyalardan yargılanan 127 gazeteci, temmuza hapishanede girdi. 127 gazeteciden 33’ü yargılanıyor, 40’ının soruşturması sürüyor. 24 gazeteci hükümlü, 30 gazetecinin dosyası da üst mahkemede.

Bürolara saldırı

Rapora göre 2018’in Nisan-Mayıs-Haziran döneminde iki haberci, bir medya bürosu saldırıya uğradı ve bir medya organı da sözlü saldırının hedefi oldu. Yedisi ölümle tehdit olmak üzere toplam 65 gazeteci de tehdit edildi. ‘Cumhur İtitakı’na dahil olan MHP lideri Devlet Bahçeli, 24 Haziran 2018 seçimleri sürecinde partisini eleştiren 59 gazeteciyi ilanla hedef aldı. Bahçeli’nin hastanede ziyaret ettiği tutuklu suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı da Karar gazetesinin altı yazarı için cezalandırma çağrısı yaptı.

48 müebbet istemi

24 gazeteci veya medya temsilcisi ‘darbeye iştirak’ suçlamasıyla toplam 47 kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla yargılanıyor. Bu davaların birinde iki gazeteci ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırıldı. Ayrıca 9 gazeteci ‘casusluk’ veya ‘devlete ait gizli bilgileri yaymak’tan toplam bir müebbet ve 402 yıl hapis istemiyle yargılanıyor. Rapor döneminde 69 gazeteci veya medya çalışanı ‘örgüt propagandası’ veya ‘örgüt açıklamalarına yer vermek’ gerekçeleriyle toplam 508 yıl hapis istemiyle yargılandı.

1850 yıl hapis

 Bu dönemde 121 gazeteci, ‘örgüt yöneticiliği’, ‘örgüt üyeliğİ’, ‘örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek’, ‘örgüte yardım’ gibi suçlamalar nedeniyle toplam 1850 yıl hapis istemiyle yargılanıyor. Son üç ayda, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a ilişkin görüş ve eleştirileri nedeniyle 16 gazeteci, toplam 74 yıl 8 ay hapis istemiyle yargılandı. Rapora göre, bilinmesinde kamu yararı olan 32 haber, 77 tweet, 22 Facebook paylaşımı, 5 Youtube videosuna sansür getirildi. Bu dönemde bir yayın yasağına karar verilirken bir yazı, 10 kitap, bir TV kuruluşu sansür edildi; cezaevlerinde de bir mektup, iki gazete, bir dergi yasak gördü.

AİHM cezaları

Nisan-Mayıs-Haziran 2018 döneminde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), gazeteci Yalçın Ergündoğan ve yayıncı Fatih Taş dahil beş kişinin başvurusunda Türkiye’yi, 19 bin 500 Avro tazminat ödemeye mahkûm etti. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ise Radyo ve TV’lere toplam 6 program durdurma, 14 işlem karşılığında 1 milyon 211 bin 367 TL idari para cezası ve bir de uyarı verdi. Raporda son olarak bu dönemde 25 gazeteci ve medya çalışanın işten çıkarıldığı belirtildi.

Yayın sayısı düşüyor

Gazete ve dergi sayısı, geçen yıl 2016’ya göre yüzde 2.3 azalarak 6 bin 124 oldu. Bu yayınların yüzde 59.6’sını dergiler oluşturdu. Gazete ve dergilerin tirajı, 2017’de 2016 yılına göre yüzde 2.6 azaldı. Ülkede 2017’de yayımlanan gazete ve dergilerin yıllık toplam tirajı 1 milyar 661 milyon 102 bin 580 olup, bunun yüzde 93.9’unu gazeteler oluşturdu. Ülkedeki trirajın yüzde 88’inden fazlasını günlük gazeteler oluşturdu. Basın ilanları yüzde 4.5 arttı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2017 yılı yazılı medya istatistiklerini açıkladı. Geçen yıl gazetelerin yüzde 90.8’ini yerel, yüzde 7.1’ini ulusal, yüzde 2.1’ini bölgesel yayın yaptı. Dergilerin ise yüzde 61.2’si ulusal, yüzde 33.7’si yerel, yüzde 5.1’i bölgesel yayın gerçekleştirdi.

Gazetelerin yıllık tirajının yüzde 88.7’sini günlük, yüzde 6.9’unu haftada 2-6 gün arası, yüzde 2.3’ünü haftalık yayımlanan gazeteler, dergilerin de yıllık tirajının yüzde 59.2’sini aylık, yüzde 9.8’ini haftalık, yüzde 9.8’ini üç aylık yayımlanan dergiler oluşturdu.
Resmi ilan arttı

Basın İlan Kurumu’nun idari kayıtlarından elde edilen bilgilere göre, 2017 yılında resmi ilan ve reklama yapılan ödemeler yüzde 4.5 artarak 444 milyon 445 bin 514 lira oldu.

Bu ödemelerin yüzde 62.7’sini Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan ve reklamların yayınlatılmasına aracılık yetkisi bulunan yerlerde verilen resmi ilanlar, yüzde 24.7’sini ise yine Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan ve reklamların yayımlatılmasına aracılık yetkisi olan yerlerde verilen resmi reklamlar oluşturdu.