Maliye Bakanlığı bazı işlemlerin yetki devrini yaptı

Milli Emlak Genel Tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. Bakanlığın görev ve yetkileriyle ilgili işlemlerin yapılmasına ve yürütülmesine ilişkin genel tebliğ, genelge ve bakanlığın genel yazılarla valilikler, kaymakamlıklar (malmüdürlükleri) ve bazı bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarına devredilen yetkilere ilişkin düzenlemelerin bir Genel Tebliğde toplanması ve ilave bazı yetkilerin devredilmesi amacıyla hazırlandı. Tebliğ'e göre valilikler (defterdarlıklar) kullanma izni verilmesi ve irtifak hakkı tesis edilmesi işlemlerinde ihaleye çıkılmadan önce Bakanlıktan izin alacak. Ancak, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca lisans verilen tüzel kişiler lehine 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15'inci, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 8'inci ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun 12'nci maddesi uyarınca verilecek kullanma izinleri ve tesis edilecek irtifak hakları ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen yatırımcılar lehine, 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanununun 4'üncü maddesi gereğince verilecek kullanma izni ile tesis edilecek irtifak haklarına ilişkin işlemler Bakanlıktan izin alınmaksızın valiliklerce sonuçlandırılacak.
 

İrtifak hakkında Valilikler ön izinleri verecek

Hazine taşınmazları hakkında Bakanlığın uygun görüşü doğrultusunda yapılacak kullanma izni veya irtifak hakkı ihaleleri sonrasında gerekli olması halinde ön izin verilmesi, ön izin süresinin uzatılması ve ön izin sözleşmesi düzenlenmesi işlemleri valiliklerce yapılacak. Valilikler ayrıca ön izin yükümlülüklerinin yerine getirilmesi halinde kullanma izni sözleşmesi düzenlenmesi ile irtifak hakkı tesisi işlemleri Bakanlıktan izin alınmaksızın yapacak. Kullanma izni sözleşmelerinde veya irtifak hakkına ilişkin resmi senetlerde değişiklik gerektiren işlemlerde Bakanlıktan izin alınacak. İrtifak hakkı bağımsız ve sürekli nitelikte ise devir için Bakanlıktan izin alınmayacak. Ancak, irtifak hakkını devralan kişilerin bir ay içinde İdareye müracaat ederek günün rayicine göre Bakanlık tarafından belirlenecek bedel ve yeni koşullar üzerinden yeniden sözleşme yapmaları gerekecek. Kullanma izni ve irtifak hakkı süresinin uzatımı dışında kalan bedel indirimi uygulamasına ilişkin işlemler valiliklerce sonuçlandırılacak.
 

İmar terk ve tapudan terkin işlemleri

İmar planlarına itiraz ve dava açılması işlemleri valiliklerce, taşınmaz ilçede ise, kaymakamlıklarca yürütülecek. Terk ve tapudan terkin işlemlerinde yetki valiliklere verilecek. Hazinenin paydaş olduğu taşınmazların rızaî taksim ve ifraz işlemleri hakkındaki talepler Bakanlığa gönderilmeyerek, Hazine hak ve menfaatleri göz önünde bulundurularak valilik ve kaymakamlıkça sonuçlandırılacak. Hazineye ait taşınmazlardan imar plânı bulunmayanların ifraz ve tevhit işlemleri, Hazine hak ve menfaatleri göz önünde bulundurularak valiliklerce, taşınmaz ilçede ise, valilikten izin alınmak suretiyle kaymakamlıklarca sonuçlandırılacak. Hazineye ait taşınmazlardan imar planı içerisinde kalanların ifraz ve tevhit işlemleri için de prosedür aynı olacak.
 

Satış işlemleri

Hazine'ye ait taşınmazların, 2886 sayılı Kanuna göre yapılacak satış işlemlerinde (Kanunun 76'ncı maddesinde) diğer ilçeler için belirlenen parasal sınırlara kadar olanları satışa çıkarmaya valilikler, parasal sınırları iki katına kadar olanların satış ihalelerini onaylamaya itâ amirleri yetkili olacak. Hazineye ait taşınmazlardan belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde bulunan ancak nazım veya uygulama imar planı dışında (plansız alanda) kalanların satışı yapılmayacağından, valiliklere ve kaymakamlıklara yetki devri yapılmadı. Belirlenen parasal sınırların dört katına kadar olanları satışa çıkarmaya ve satış ihalelerini onaylamaya valilikler yetkili olacak.

Mevcut düzenlemelerle Hazine adına tescil edilen miktar fazlalıklarının ilgililerine devrine dair kanun uyarınca yapılacak devir işlemlerinde yetki Hazineye ait tarım arazilerinin kiracılarına, hissedarlarına (paydaşlarına), tarımsal amaçlı kullanıcılarına ve öncelikli alım hakkı sahiplerine doğrudan satışları ile Hazineye ait taşınmazların hissedarlarına (paydaşlarına), kullanıcılarına, vakıflara, tapu malikine veya mirasçılarına yapılacak doğrudan satışlarında; satış bedeli yılı merkezi yönetim bütçe kanununun (İ) cetvelinde Kanunun 76'ncı maddesi için belirlenen parasal sınırların dört katına kadar olan satın alma talepleri ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 30'uncu maddesine göre yapılacak devirlerde yetki, belediyelerin devir talepleri hariç, belirlenen parasal sınırlara kadar olan devir talepleri valiliklerce sonuçlandırılacak.
 

Ortaklığın satışla giderilmesi

Hazinenin de paydaş bulunduğu taşınmazlar hakkında mahkemelerce verilen ortaklığın satış suretiyle giderilmesine (izalei şüyu) ilişkin kararlar gereğince icra dairelerince yapılacak satışlarda; taşınmazın tamamına idarece takdir edilen bedel, yılı merkezi yönetim bütçe kanunu gereğince, iller için belirlenen parasal sınırın iki katına kadar ise, ihaleye girme kararını valilik verecek. İlçelerden gelen talepler Valiliklerce değerlendirilerek yukarıdaki parasal sınırlara kadar olanların ihalelerine katılma kararında valilikler yetkili olacak. Valiliklerce ihaleye katılma uygun görülüyor ise, ödenek olup olmadığı önceden Bakanlıktan öğrenilerek ihaleye girilmesi ve satın alınması durumunda da yeterli ödeneğin istenilmesi gerekecek.
 

Bedelsiz devir

Bedelsiz devir işlemlerinde 2981 sayılı Kanuna göre bedelsiz devir işlemlerinde, özel kanunlar gereğince devredilmesinde sakınca olanlar hariç olmak üzere belediyeler adına devir işlemleri valiliklerce, ilçelerdeki devir talepleri, hak sahipliği araştırmasının taşınmazın devredileceği belediye tarafından yapılması, Hazine'ye ait taşınmazların amacına uygun kullanılmaması halinde bedelsiz olarak tekrar Hazine'ye döneceğine dair tapu kütüğüne şerh konulması şartıyla valilikler tarafından sonuçlandırılacak. TOKİ'ye yapılacak bedelsiz devir işlemlerinde İdare'ye devrinde sakınca olmadığı tespit edilen taşınmazların devrini ve arsa üretim alanında kalan ve TOKİ'ye devredilen Hazine taşınmazlarının Hazine'ye bedelsiz iade edilmesi halinde tapu kütüklerinde bulunan şerhlerin terkin edilmesine ilişkin işlemler valiliklerce yürütülecek. Taşınmazın ilçe sınırları içinde bulunması halinde Hazine taşınmazlarının TOKİ'ye devir işlemleri Valiliklerin onayından sonra gerçekleştirilecek.

4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) ve bağlı ortaklıklarına yapılan bedelsiz devir işlemlerinde yetkisi valilikler tarafından üstlenilecek. Devredilen Hazine taşınmazlarının ada ve parsel numaraları yüzölçümleri ile birlikte satışa esas bedelleri belirtilmek suretiyle bilgiler Milli Emlak Otomasyon Projesi (MEOP) kapsamında ilgili programa aktarılacak.  Tebliğ kapsamında valilikler ve kaymakamlıklarca (Malmüdürlükleri) yapılan işlemlerin MEOP programında işlenmesinden birim amirleri sorumlu olacak. Bu Genel Tebliğle tamamı veya bir kısmı yürürlükten kaldırılan Milli Emlak Genel Tebliğleri ve Genelgelerinin yetki devrine ilişkin bölümlerine yapılan atıflar bu Genel Tebliğe yapılmış sayılacak.
 

Bağış işlemleri Valiliklerce yapılacak

Bakanlığın devrettiği yetki çerçevesinde bağış işlemleri Valilikler (defterdarlıklar) tarafından yürütülerek sonuçlandırılacak. Gerçek ve tüzel kişiler tarafından Hazine'ye yapılacak şartlı veya şartsız, mükellefiyetli veya mükellefiyetsiz taşınmaz bağış işlemleriyle bağış amacında kullanılamaması veya mükellefiyetin yerine getirilememesi nedeniyle bağışlayana iadesi gereken taşınmazların iade işlemleri, konuyla ilgili düzenlemeler uyarınca valilikler yürütecek.

Tescil ve terkinde yetki devri

Tescil ve terkin ile ölçü, tersimat ve hesaplamalardan doğan hataların düzeltilmesi işlemlerinde yetki devirleri yapıldı. Buna göre Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) ilgili işlemler şöyle:

Katma bütçeli idareler olan KGM ile DSİ, bu Genel Müdürlüklerin mülkiyetinde olup da 5018 sayılı Kanun hükümleri gereğince Hazine adına tapuya tescili gereken taşınmazların tapuya tescilini yapacak. Yapmakla yükümlü oldukları kamu hizmetleri kapsamında satın alınan ya da kamulaştırılan taşınmazlar ile bu Genel Müdürlüklerin görev ve hizmetlerinin ifası için gerekli olan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin Hazine adına tapuya tescili işlemleri gerçekleştirilecek.

Hazine adına tapuya tescil edilen bu taşınmazlardan yol, köprü, baraj, gölet vb. olarak tapu kütüğünden terkini gerekenlerin terkin işleminden sonra kullanma amaç ve şekli değişerek, bu taşınmazların üzerinde 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 999'uncu maddesinde ifade edildiği şekliyle, "tescili gerekli bir aynî hakkın kurulması" söz konusu olduğunda, bu taşınmazların yeniden Hazine adına tescil edilmelerinde sorun yaşanmaması bakımından, terkin işlemi sırasında ayrıca, terkine konu taşınmazların kapatılan kaydının kütük sayfasının beyanlar hanesine; "Bu taşınmaz, .olarak kullanılmak üzere tapu kütüğünden terkin edilmiş olup, ileride özel mülkiyete konu olabilecek hale geldiği takdirde, aynı şartlarla yeniden Hazine adına tescil edilir." şeklinde şerh konulması kaydıyla terkini diye yazacak. Kısmen terkini gereken taşınmazların terkin edilecek kısımlarının ifrazını yapacak.
 

Kamulaştırılacak alanlardaki terkinler hızlandırılacak

Genel Müdürlüklerce satın alınan ya da kamulaştırılan taşınmazlar ile bu Genel Müdürlüklerin görev ve hizmetlerinin ifası için gerekli olan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin Hazine adına tapuya tescili işlemlerinin, gereken hallerde bu taşınmazların yol, köprü, baraj, gölet vb. olarak kullanılmak üzere tapu kütüğünden terkini işlemleriyle aynı anda ve tek işlemle eş zamanlı olarak yapılması olacak. Bu işlemlerle sınırlı kalmak kaydı ile bu Genel Müdürlüklerce Hazine adına yapılacak tescil işlemlerinde gerçek ve tüzel kişilerden tapuda ferağ alınması, konularında yetkili kılındı.

Söz konusu yetki devirlerine ilave olarak; gerek özelleştirme uygulamaları kapsamındaki otoyolların, gerekse karayolu, köprü gibi kamu hizmet mallarının kamulaştırma sınırları içerisinde kalan, evveliyatı ve mevcut durum itibariyle tapuda Hazine adına tescilli olan taşınmazların tapu kütüğünden terkinlerinin ivedilikle yapılabilmesi amacıyla; otoyol, karayolu, köprü gibi kamu hizmet mallarına isabet eden KGM'ne tahsisli ya da tahsis edilmemiş olan Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların (kapatılan tapu kütüklerinin beyanlar hanesine gerekli şerhin verilmesi kaydı ile) tapu kütüğünden terkin etmeye bu Genel Müdürlük yetkili kılındı.
 

TOKİ'yle ilgili işlemler

Tescil ve terkinle ölçü ve hesaplamalarından doğan hataların düzeltilmesi çerçevesinde TOKİ ile ilgili işlemler şöyle: TOKİ'nin yetki ve görev alanlarına giren sahalarda yer alan tescil harici yerleri, Hazine adına tapuya tescil ettirmeye TOKİ yetkili kılındı. Mera Kanunu uyarınca yapılacak işlemler arasında 4342 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin yedinci fıkrasında yer alan hüküm gereğince ilgili birimce yapılacak izin talepleri, Bakanlığa intikal ettirilmeksizin, işleme konu taşınmazlar hakkında satış, kiralama, tahsis, irtifak hakkı tesisi, ağaçlandırma izni gibi talepler bulunup bulunmadığı, bu taşınmazların başka şekilde değerlendirilmelerinin mümkün olup olmadığı ve mera, yaylak ve kışlak olarak tespit ve tahdit edilmelerinin daha uygun olup olmayacağı hususlarında gerekli araştırmalar yapılmak suretiyle valiliklerce değerlendirilecek. 4342 sayılı Kanun kapsamında kalan taşınmazların vasıf değişikliği, Hazine adına tapuya tescili ve ilgililerine devri işlemleri valilikler tarafından yapılacak.
 

Hataların düzeltilmesi

Hazine taşınmazlarıyla ilgili hataların düzeltilmesi işlemleri Hazine taşınmazlarının, ilgilisinin başvurusu üzerine veya Kadastro Müdürlükleri'nce re'sen gerçekleştirilen ölçü, tersimat ve hesaplamalardan doğan hataların düzeltilmesi işlemlerinden etkilenmesi ya da bu işlemlere konu olması nedeniyle, bu düzeltme işlemlerine karşı süresi içerisinde dava açılıp açılmayacağı veya muvafakat istenildiği hallerde olur verilip verilmeyeceği Bakanlığa intikal ettirilmeksizin valilikler incelenecek veya gerektiğinde teknik eleman veya denetim elemanı görevlendirilmek suretiyle incelettirilecek.

İnceleme sonucunda; düzeltme işlemine konu taşınmazın işlem sonrasında kadastro paftasında ilk tesis kadastrosundaki sınırlarının değişmediğinin ve düzeltmeye konu hatanın ölçü (planimetre), tersimat veya hesaplamadan kaynaklandığının ve bu düzeltme işlemi sonucunda komşu taşınmazların yüzölçümünde Hazine taşınmazı aleyhine bir artış olmadığının anlaşılması durumunda, düzeltme işlemine muvafakat verilecek ve bu işleme karşı dava açılmayacak. Düzeltmeye konu taşınmazın yapılan düzeltme işlemi sonrasında kadastro paftasında ilk tesis kadastrosundaki sınırlarının değiştiğinin, bu taşınmaza komşu taşınmazların yüzölçümlerinde Hazine taşınmazı aleyhine ve bu taşınmazlar lehine bir artış olduğunun anlaşılması durumunda ise; düzeltme işlemine muvafakat verilmeyecek ve süresi içinde bu işleme karşı gerekli dava açılacak.

Tahsis yetkisi

Valiliklerın tahsis yetkisi; milli emlak dairesi başkanlığı bulunan illerde milli emlak dairesi başkanı, milli emlak dairesi başkanlığı bulunmayan illerde defterdar; Kaymakamlıkların (Malmüdürlükleri) tahsis yetkisi ise; milli emlak müdürlüğü bulunan ilçelerde milli emlak müdürü, milli emlak müdürlüğü bulunmayan ilçelerde malmüdürü tarafından kullanılacak.
Hazine taşınmazlarının kiraya verilmesi işlemlerindeki yetkiler şu şekilde kullanılacak. Hasılat paylaşımı esasına göre protokol ile yapılacak kiralama işlemleri hariç ilk yıl tahmini kira bedeli Kanunun 76'ncı maddesi için Ankara, İstanbul ve İzmir illeri için, büyükşehir belediyesi olan il merkezleri için, bu iller dışındaki illerde ise yılı merkezi yönetim bütçe kanununun cetvelinde "diğer il merkezleri, büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçeler ve nüfusu 50 bini geçen ilçeler" için belirlenen parasal sınırları aşmayan taşınmazlar, beş yılı geçmemek üzere Kanunun 36 ve 45'inci maddeleri uyarınca kiraya verilmesi işlemleri valiliklerce; taşınmaz ilçede ise, valilikten izin alınmak suretiyle kaymakamlıklarca yapılacak. Pazarlık usulüyle yapılabilecek kiralamalarda belirtilen parasal sınırların yarısını aşmayan taşınmazların kiraya verilmesi işlemlerinde de aynı prosedür izlenecek.
 

Balıkçı barınakları 10 yıllığına Valiliklerce kiralanacak

Balıkçı barınaklarının yasada belirtilen parasal sınırlar dahilinde on yıl süreyle kiralanması işlemleri valiliklerce, balıkçı barınağı ilçede ise, valilikten izin alınmak suretiyle kaymakamlıklarca yapılacak. Tahmin edilen kira bedeline bakılmaksızın; tahsisli veya kamu hizmeti görülmek üzere genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince kiralanan taşınmazların ticari amaçla kullanılması mümkün olan bölümlerinin, baz istasyonu ile radyo ve televizyon vericileri kurulmak üzere kiralanması talep edilen yerlerin, bankalar veya özel finans kurumları tarafından ATM kurulmak istenen yerlerin, reklam levhası konulmak üzere kiralanması talep edilen yerlerin, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca ahşap iskelelere ilişkin yayımlanan genelgeler çerçevesinde düzenlenen protokol uyarınca kiralanması talep edilen ahşap iskelelerin, beş yılı geçmemek üzere kiraya verilmesi valiliklerce yapılacak.

Devre esas kira bedeli yukarıda "Birinci kira işlemlerinde yetki" bölümünde belirtilen parasal sınırları aşmayan kira sözleşmelerinin devirleri valiliklerce, taşınmaz ilçede ise valilikten izin alınmak suretiyle kaymakamlıklarca kira sözleşmelerinin feshi işlemleri ise, taşınmazın kiraya verilmesine onay veren makam tarafından yapılacak. Bakanlık tarafından ağaçlandırma projesi hazırlanmak üzere ön izin verilen kişilerce süresi içerisinde ek süre talebinde bulunulması halinde; talep Bakanlığa iletilmeyecek ve bekletilmeksizin işleme konularak ön izin süresinin bittiği tarihten itibaren bir ay ek süre verilmesi işlemleri valiliklerce veya kaymakamlıklarca sonuçlandırılacak.