Madenciye zam ayrımcılığı

Yerin metrelerce altında çalışan işçilere daha az zam veriyorlar.

Mustafa Çakır

Yerin metrelerce altında canını dişine takarak, binbir tehlike ile burun buruna çalışan maden emekçileri, hakettikleri ücreti alamadıkları gibi bir de toplu sözleşmede mağdur ediliyor. Şirketler tarafından işletilen özel maden ocaklarında işverenler, “iki asgari ücret” uygulamasını gerekçe göstererek toplu sözleşmede yeraltında çalışan işçilere, yerüstünde çalışan işçilerden daha az zam veriyor. Yer altında çalışan madencilerin ücretleri yasa gereği iki asgari ücretten az olamıyor.

Zam daha yüksek olmalı

Yeraltında çalışan işçilere 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere yıllık yüzde 6.5 oranında zam yapıldı. Sosyal haklarla ilgili olarak da taşıt yardımı için yeraltında çalışanlara 1. yıl yüzde 17 zam yapılırken, yerüstünde çalışanlara ise yüzde 40.6 oranında zam verildi. Yerüstünde çalışanlara dini bayramlardan önce verilen bayram harçlığı 12 günlük yevmiyeden 15 günlük yevmiyeye çıkartılırken, yeraltı çalışanlarına ise 12 günlük yevmiye üzerinden ödeme yapılacak. Genel Maden İş Sendikası Genel Başkan Yardımcısı ve TİS Komisyonu Başkanı İsa Mutlu, yerüstünde çalışan işçilerin ücretlerinin çok düşük olduğunu, bu nedenle onlara daha yüksek oranda zam yapıldığını belirtti.

İki asgari ücret bahane oldu

Soma’da 301 madencinin yaşamını yitirdiği facianın ardından madenlerde yeraltında çalışan işçilere en az iki asgari ücret tutarında ücret verilmesi yasal zorunluluk haline geldi. Ancak maliyetlerinin arttığı gerekçesiyle iki asgari ücreti vermemek için çeşitli yollara başvuran işverenler, toplusözleşmede de zorluk çıkarıyor. Asgari ücret yıl başında 1300 liradan 1404 liraya çıkarıldı. Yasaya göre, yeraltında çalışan madencinin ücreti en az 2 bin 808 lira olmak zorunda. Yıl başında asgari ücrete gelen 104 liralık zammı gerekçe gösteren şirketler, işlettikleri ocaklarda yeraltında çalışan madencilere daha az zam veriyor. Hükümet ile Türk-İş arasında imzalanan sözleşmeye göre kamu işçilerine bu yıl için yüzde 7.5+5 olmak üzere toplam 12.5 oranında zam geldi.

Buna karşın Zonguldak’ta özel sektör ile imzalanan toplusözleşmede yeraltında çalışan madencilerin ücretlerine yapılan zam, bu oranın çok altında kaldı.