Maden kanununda değişiklik

Zeytinlik alanlardaki maden faaliyetlerini ilişkin düzenleme içeren hüküm, verilen önergelerle tasarı metninden çıkarıldı.

Yasaya göre, madencilik faaliyetlerinin yapılması ve ruhsatlandırma işlemlerinin yürütülmesi, gerekli görülen durumlarda, ilgili kuruluşların da görüşleri alınarak ve ruhsat verilmiş alanlarda kazanılmış haklar korunarak, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından kısıtlanabilecek. Kısıtlama gerekçesi ortadan kalkan alanlar, ihale yoluyla aramalara açılabilecek.

Devlet ormanları içinde yapılacak maden arama ve işletme faaliyetleriyle, bu faaliyetler için zorunlu ve ruhsat süresine bağlı olarak yapılan geçici tesislere, Orman Kanunu hükümleri uygulanacak.

Yaban hayatını koruma ve geliştirme sahalarında maden arama ve işletme faaliyetleriyle, bu faaliyetler için gerekli geçici tesislere çevresel etki değerlendirme raporunda belirlenen esaslar dahilinde izin verilecek.

İçme ve kullanma suyu rezervuarının maksimum su seviyesinden itibaren 1000-2000 metre mesafe genişliğindeki şeritte, galeri usulü patlama yapılmaması ve alıcı ortama arıtma yapılmadan doğrudan su deşarj edilmemesi şartıyla madencilik faaliyetlerine izin verilebilecek. 2000 metreden sonraki koruma alanı içinde, çevresel etki değerlendirme raporuna göre uygun bulunan maden istihracı ve her türlü tesis yapılabilecek.

Maden üretim faaliyetleriyle, bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için iş yeri açma ve çalışma ruhsatları il özel idareleri tarafından verilecek. İmar alanları içinde kalan madencilik faaliyetleri ise ilgili yerel merciden izin alınarak yapılabilecek.

Madencilik faaliyetleriyle ilgili, mühendislerce hazırlanan projelerin il özel idaresine verilmesi zorunlu olacak. Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanda bulunan teknik elemanlar uyarılacak.

Yanıltıcı beyanların 3 yıl içinde tekrarlanması halinde teknik elemanların beyanları 1 yıl süreyle geçersiz sayılacak.


Ruhsatsız işlemler

Sevk fişi olmadan maden sevkıyatı tespit edildiğinde madene el konulacak, madenin ocak başı satış bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanacak.

Ruhsat olmadan ya da başkasına ait ruhsat alanı içerisinde üretim yapıldığının tespiti halinde faaliyetler durdurularak, üretilen madene el konulacak. Bu eylemi gerçekleştirenler hakkında, üretilmiş olan ve el konulma imkanı ortadan kalkmış olan madenlerin ocak başı fiyatının 2 katı tutarında para cezası verilecek. El konulan madenler mülki idare amirliklerince satılacak, bedeli il özel idare hesabına aktarılacak.

Ham madde üretim izni olmadan üretim yapıldığının ve ham maddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının tespit edilmesi halinde faaliyetler durdurulacak.


Ruhsat alımında değişiklik

Madencilik faaliyetleri ile ilgili ruhsat verilmesi için harç ve teminat yatırılması zorunlu olacak. Ruhsat alımı, ruhsat aşamasına ve ruhsat süresine bağlı olarak hektar başına yıllık, yıllık ruhsat harcının yüzde 1'i olarak belirlenecek. Bu oranı yüzde 50 oranında artırma ve eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Teminat miktarı 10 bin liradan az olmayacak. Bu miktar, her yıl yeniden değerlendirme oranı nispetinde artırılacak. Arama dönemi üretim izni ve üretim için işletme izni talep edildiğinde, çevre ile uyum teminatı alınacak. Faaliyetlerden sonra, sahanın çevre ile uyumlu hale getirilmesinin ardından bu teminat iade edilecek.


Devlet hakkı

Maden üretiminde devlet hakkı, ocaktan çıkarılan madenin ocak başındaki fiyatından alınacak. Üretilen madenin ham madde olarak kullanılması veya satılması halinde, aynı pazar ortamında madenin işletmelerdeki tüvenan olarak ocak başı satışında uygulanan fiyat, ocak başı satış fiyatı olacak. Bu fiyat, emsallerinden az olamayacak. Maden üretiminden alınacak devlet hakkı, yüzde 1 ile 4 arasında değişiyor.

Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak madencilik faaliyetlerinden devlet hakkı yüzde 30 fazlasıyla alınacak. Devlet hakkı, işletme ruhsatı harç miktarından az olmayacak.

Yeraltı işletme yöntemi ile üretim yapılması durumunda ödenmesi gereken devlet hakkının yüzde 50'si alınmayacak.

Ruhsat sahibince devlet hakkının yüzde 25'i ruhsatın bulunduğu il özel idaresine, yüzde 25'i Köylere Hizmet Götürme Birlikleri hesabına, kalan yüzde 50'si de Hazine hesabına yatırılacak.


Ruhsat düzenlemesi

Maden arama ruhsatının düzenlenmesinden sonraki ilk bir yıl ön arama dönemi olacak. Ön arama dönemi sonuna kadar, maden arama projesinde yer alan faaliyetlerin tamamlandığını belirten raporun hazırlanması zorunlu olacak. Söz konusu raporun ardından genel arama dönemi başlamasına hak sağlanacak. Bu dönem sonunda da faaliyetlere ilişkin rapor hazırlanacak. Aksi halde ruhsat iptal edilecek.

Arama dönemleri ile ilgili proje, arama faaliyet raporları ve diğer belgeler, yapılan çalışmaların niteliği dikkate alınarak jeoloji, jeofizik, maden mühendislerince hazırlanacak.

Maden arama projelerindeki eksikler, yapılan bildirimden itibaren 3 ay içinde tamamlanabilecek. Eksiklerini verilen sürede gidermeyenlerin teminatları iki katına çıkarılacak ve süre 3 ay daha uzatılacak. Bu süre sonunda da eksiklerini tamamlamayanların talepleri kabul edilmeyecek.

İşletme projesine aykırı faaliyette bulunulması ve faaliyetlerin can ve mal güvenliği açısından tehlikeli bir durum oluşturulduğunun tespit edilmesi durumunda maden üretimine yönelik faaliyetler durdurulacak.

Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlar ihale yolu ile aramalara açılacak. İlan süresi içinde müracaat olmaması halinde alan başka bir işleme gerek kalmadan aramalara açık hale gelecek. Ancak işletme ruhsat safhasında hukuku sona eren sahalar ile MTA Genel Müdürlüğü tarafından görünür rezervi mühürlenerek Genel Müdürlüğe devredilen sahalara bu hüküm uygulanmayacak.


İş güvenliği

Maden işletme faaliyetleri, maden mühendisi nezaretinde yapılacak. Yeraltı üretim yöntemi ile çalışan işletmeler ile en az 15 işçi çalıştıran açık işletmeler asgari bir maden mühendisini daimi olarak istihdam etmek zorunda olacak.

Daimi istihdam edilen maden mühendisi, kanun ve yönetmeliklerle belirlenen şartları taşıması kaydıyla, iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanların üstlendiği görev ve sorumluluğu da yerine getirecek.

Maden üretiminde, çevre ile uyum planı çerçevesinde gerekli güvenlik ve çevresel önlemler alınmaması durumunda, söz konusu tedbir alınana kadar, sorumluluk ruhsat sahibinin olması şartıyla, durum valiliklere bildirilecek. Bu aşamada, çevre uyum planı ile ilgili gerekli tedbirler orman idaresi ya da il özel idaresi tarafından yerine getirilecek. Yapılan masraflar, ruhsat ve çevre ile uyum teminatından karşılanacak.

Bakanlıkça, ruhsat müracaatlarına kapatılan alanlar ile havza ve kuşak madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak için herhangi bir nedenle hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlarda, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğüne, arama faaliyeti için ruhsat verilebilecek.


Devlet ormanlarında maden araması

Tasarıya göre, devlet ormanlarında maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu olan su, haberleşme, yol ve altyapı tesislerinin yapımına, bedeli karşılığında Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebilecek.

Devlet ormanları sınırları içindeki tohum meşcereleri, gen koruma alanları, muhafaza ormanları, orman içi dinlenme yerleri, nadir ekosistemlerin bulunduğu alanlarda yapılacak maden faaliyetlerine ilişkin ruhsatın verilmesi, Çevre ve Orman Bakanlığının yetkisinde olacak.

Ruhsat sahipleri de sorumlu olacak

Maden ruhsat sahiplerinin ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilere yapmış oldukları rödövans sözleşmelerinde, bu alanlarda yapılacak madencilik faaliyetlerinden doğacak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari, mali ve hukuki sorumluluklar, rödövansçıya ait olacak. Bu durum, ruhsat sahibinin Maden Kanunu'ndan doğan sorumluluklarını ortadan kaldırmayacak.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına merkez teşkilatında kullanılmak üzere 130 kadro ihdas edilecek.

Tasarının yasalaşmasının ardından oturumu yöneten Başkanvekili Nevzat Pakdil, bugün saat 13.00'te toplanmak üzere birleşimi kapattı.