Küresel kriz, dünyada nelere mâl oldu?

Küresel ekonomik kriz dünyanın en büyük sıkıntısı olmaya devam ediyor. Dünya genelinde ülkeler toplam 5,5 trilyon doları aşkın kurtarma paketleri açıklamasına rağmen hala kontrol altına alınamayan küresel kriz, başta otomotiv sektörü olmak üzere reel sektörü de etkilemeye başladı.

Küresel krizle baş edebilmek için Amerikan Merkez Bankası (Fed) ve diğer merkez bankaları tarihte görülmemiş şekilde koordineli olarak faizleri düşürürken, AB ve diğer bazı ülkeler bankalardaki mevduat garantisini artırırken, bazıları ise tam güvence getirdi.

Dev ekonomiler ardı ardına resesyona girmeye başlarken, krizle baş edemeyen G-7, Çin, Rusya, Brezilya ve Hindistan başta olmak üzere yükselen piyasaları ve petrol zengini Körfez ülkelerini de çözüm için harekete geçirmeye çalışıyor.

Türkiye'nin de üyesi bulunduğu G-20'yi kriz için daha aktif bir platform haline getirilme, IMF ve Dünya Bankası'nın krize yönelik yeniden yapılandırılma, G-7'nin genişletilerek G-15'e dönüştürülmesi çabaları da bulunuyor.

Kriz, kapitalist dünyanın yıldızlarını da birer birer söndürdü. Bunlar içinde iflas eden Lehman Brothers, devletleştirilen Freddie Mac, Fannie Mae, Washington Mutual, devlet yardımına muhtaç kalan AIG, UBS, RBS, B&B, Hypo Real Estate, Fortis, değerinin çok altında satılan Merrill Lynch, Halifax, değeri 3 milyar dolara düşen General Motors başta geliyor.

Bu arada İzlanda gibi iflas eden devletler de bulunuyor. İzlanda'da devlet ülkenin 3 büyük bankasını kamulaştırdı. 19 milyar dolarlık bir ekonomiye 6-7 milyar dolarlık bir bütçeye sahip 300 bin nüfuslu ülkenin 130-140 milyar dolarlık riskli bankacılık kesimi bulunuyor.

Ekonomi daralacak, büyüme duracak

Küresel finansal krizin etkisiyle başta ABD, Japonya ve İngiltere olmak üzere birçok ekonomide daralma bekleniyor.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) üyesi ülkelerde 2009 yılında Gayri Safi Milli Hasılanın yüzde 0,3 düşeceği, Almanya ve Fransa'nın ekonomik büyümesinin duracağı, İspanya ekonomisinin daralacağı tahmin ediliyor.

Gelecek yıl yüzde 0,1 oranında büyüme beklenen avro bölgesinin, yüzde 0,5 küçülmesi beklenen ABD'den, yüzde 0,4 daralması beklenen Japonya'dan daha iyi durumda olduğu ifade ediliyor. İngiltere ekonomisi bu yıl 3. çeyrekte yüzde 0,5 daraldı.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), mali krizin küresel ekonomi üzerindeki etkisinin, gelecek yıl sonuna kadar 20 milyon kişinin işini kaybetmesiyle sonuçlanacağı konusunda uyarıda bulunurken, ILO Başkanı Juan Somavia, ülke liderlerinin, kurtarma planlarını yaparken yalnızca mali kurumlar değil, bireyler üzerindeki etkilerine de odaklanmaları gerektiğini belirtti.