Kur ateşi borçluyu yaktı

Erdoğan’ın ‘dolara yatırım yapanın yaya kalacağını’ söylemesinin ardından geçen bir ayda dolar 12.35 kuruş yükseldi. Reel sektörün döviz borcu kur farkından 33.9 milyar lira arttı.

Pelin Ünker/Cumhuriyet

Yaklaşan genel seçim sonrası nasıl bir siyasi tablo ve nasıl bir ekonomi yönetimi oluşacağına ilişkin belirsizlikler, dolardaki küresel değer kazancı ile birleşince dolar/TL her gün tarihi zirvelerini yenilerken, kurdaki bu artış şirketlerin de borcuna borç katıyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 6 Mart’ta yaptığı açıklamada “Ben şunu açık ve net söyleyeyim, şu anda özellikle faiz lobisi veya dolara aşırı derecede yatırım yapanlar yaya kalabilirler” demişti. Erdoğan’ın açıklamaları sonrası kur 2.5765’e kadar düşmüştü. Ancak dolardaki düşüş kısa sürdü. O tarihten bu yana genel yükseliş eğilimini koruyan dolar/TL en son önceki gün 2.73 ile rekor kırdı. Dün ise dolardaki küresel değer kazancı tersine dönse de iç piyasada dolar/ TL kritik seviyenin altına inmedi ve 2.70 civarında seyretti.

Dolar/TL 6 Mart tarihinden bu yana 12.35 kuruş yani yüzde 4.8 yükseldi. Buna göre 1 milyon dolar, o tarihte 2 milyon 576 bin 500 liraya denk gelirken şu an 2 milyon 700 bin liraya ulaştı. Yani elinde 1 milyon doları olan bir kişi kur farkından 123 bin 500 lira kazandı. 100 bin doları olanın 12 bin 350 lira, 10 bin doları olanın ise 1235 lira kazancı oldu.

Açık büyüdü

Diğer yandan kurdaki artış nedeniyle reel sektörün döviz borcu da döviz açığı da katlanarak büyüdü. Merkez Bankası’nın açıkladığı verilere göre reel sektörün Ocak 2015 itibarıyla 275 milyar 181 milyon dolar borcu bulunuyor. Buna karşılık döviz varlıkları 97 milyar 729 milyon dolarda kalıyor. Özetle şirketler 177 milyar 452 milyon dolarlık borcunu karşılayabilecek varlığa sahip değil.

TL dün 6 Nisan’dan beri nedeyse ilk kez dolar karşısında değer kazanırken, gelişen para birimlerinden yine negatif ayrıştı. Bu da Türkiye’ye ilişkin risklerin ortadan kalkmadığı gösterdi. Geçen ay 100.390 düzeyini test eden kısa süre önce bu seviyeyi yeniden zorlayan dolar endeksi dün 98’in altını gördü. Ancak dolar/TL’deki düşüş sınırlı kaldı.

Zarar arttı

Son bir ayda kurda yaşanan artış reel sektörün döviz açığını 21 milyar 915 milyon TL, döviz borçlarını da 33 milyar 985 milyon TL artırdı. Şirketlerin döviz borcu 6 Mart kuruyla 709 milyar 4 milyon TL’ye denk gelirken, 2.70 kuruyla döviz borcu 742 milyar 989 milyon TL, döviz açığı da 479 milyar 120 milyon TL’ye ulaştı. Piyasa uzmanlarına göre doların yükselişi sürecek. Bu da zaten ağır borç yükü altında olan şirketleri daha kötü günlerin beklediğinin sinyalini veriyor.