Koronavirüsün mutasyonlu hali: Kedilerde görülen FIP hastalığı nedir?

Kedilerin enfeksiyöz peritonitisi olarak bilinen Feline infectious peritonitis (FIP), kedilerin bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalık olarak tanınıyor. Adını “feline infectious peritonitis” virüsünün ilk harflerinden alan FIP, koronavirüsün orijinal hali olarak biliniyor. FIP, bilimsel tanısı 1914 yılına kadar görülmüş, ancak ilk kez 1963 yılında Dr. Jean Holzworth tarafından rapor edilmiştir.

FIP, kedilerde görülen ölümcül bir hastalıktır ve kesin bir tedavisi yoktur. Kesin tanı otopsi sayesinde konulabilir. Yüksek güvenilirlikli tanı için birçok test yapılması gerekir. FIP'in tanısında kullanılan testlerde bazı durumlarda hatalı sonuçlar alınabilir. Uzmanlar, çok gerekli olduğunda hayvanı "uyutma" kararı verebilir. FIP hastalığının diğer hayvanlara ve insanlara geçtiği konusunda hiçbir tıbbi bulgu yoktur. Bununla birlikte hastalık kedigilller ailesi içinde bulaşıcıdır, evcil kedilerde görüldüğü gibi vahşi kedilerde de görülebilir.

KEDİ 14 YAŞINI GEÇTİĞİNDE RİSK ARTIYOR

Hastalık, kedilerin 6 ile 23 ay arası yavrularında ve 5-13 yaş arası yetişkinlerinde daha çok görülür ve kedi 14 yaşın üzerine çıktığında risk daha da artar. Bununla birlikte her yaşta görülme olasılığı vardır. Kediler arasında bulaşma riski kapsamında kesin bulgu yoktur ama olasılık dahilindedir. Cinsiyet, hastalık olasılığını etkilemez. Irk açısından bakılacak olursa büyük farklılıklar olmamasına rağmen bağışıklık sistemi güçlü ırklarda daha az görülür.

FIP’İN KÖKENİ KORONAVİRÜS

Koronavirüslerin neden olduğu kompleks seyirli enfeksiyöz bir hastalık olan Fip hastalığı; Feline enteric coronavirüs (FECV/ FECoV)’UN mutasyona uğramış halidir. Birçok farklı koronavirüs tipi kedileri enfekte edebilir fakat çoğu önemli bir hastalığa neden olmaz. Mutasyona uğramadan öldürücü olma riski neredeyse yok gibidir.

Virüs kediden kediye temas yoluyla geçer, yayılma yoluysa genelde dışkıdır. Kedilerin neredeyse yarısı bu virüsle hayatlarında bir kez karşılaşırlar. Bu oran kedilerin toplu yaşadığı yerlerde daha da artar. Belirtiler genelde ateş, ishal ve halsizlik şeklinde olur. Ama neredeyse yüzde yüze varan oranlarda kediler bu virüsün hastalığını yenebilirler. Virüsün yayılması genelde "dışkılama - dışkıyla temas - tüy yalama" şeklinde olur. Düşük bir olasılık da olsa hava yolu da bulaşma yolları arasındadır. Normalde kedilerin rahatça atlattığı bu hastalık, koronavirüsün mutasyon geçirmesiyle ölümcül FIP'e dönüşür. Koronavirüsünü kapan kedilerin yüzde 92 ile yüzde 98'i basit belirtilerle hastalığı atlatırken, geri kalanlarda ise hastalık öldürücü FIP'e çevrilmektedir. Koronavirüsünün mutasyon geçirmiş hali olan FIP virüsü, FIP hastalığına neden olur.

FIP BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kedilerde Fip hastalığının, ıslak ve kuru form olmak üzere iki formu bulunur. Islak form daha sık görülür (vakaların yüzde 60 ila 70’i) ve kuru formdan daha hızlı ilerler.

Islak Formda; Abdomen ya da göğüs içerisinde sıvı birikmesi şekillenir ve güç solunuma neden olur. Karında genişleme gözlenir. Diğer semptomlar iştahsızlık, ateş, kilo kaybı, sarılık ve ishaldir.

Kuru formda ise; iştah kaybı, ateş, sarılık ve kilo kaybıyla karekterizedir. Sıvı toplanması minimal düzeydedir. Ayrıca göz ve sinirsel belirtiler de görülebilir. Buna bağlı olarak yürümede zorluk, paraliz (felç) ve görme kaybı gelişebilir.

Fip’te genel olarak görülen belirtiler şu şekilde sıralanabilir. Ama bu belirtilerin görülmesi de FIP tanısının konulabilmesi için yeterli değildir:

İştahsızlık ve kilo kaybı

Ateş

Halsizlik ve durgunluk

Karın bölgesinin şişmesi

Görme sorunları, gözün sulanması ve gözde renk değişimi

Solunum sorunları ve nezle

Denge sorunları

Genel psikolojik durumda değişme, mutsuz ifade

FIP’İN TEDAVİSİ VAR MIDIR?

Hastalığın kesin tedavisi yoktur. Bağışıklık sistemi güçlendiriciler, interferonlar, vitamin kürleri (özellikle C vitamini), antibiyotik desteği en önemli tedavi araçları arasındadır.

Tedavi sadece semptomatik olarak yapılmaktadır. Bağışıklık sistemini güçlendirmeye çalışmak ve ikincil olumsuzlukları (sekonder enfeksiyonları) ortadan kaldırmaya yönelik destek tedavisi uygulanır. Kortikosteroid uygulamaları, immunosupresif ilaçlar, antibiyotikler, dengeli beslenme ve sıvı alımı bazı vakalarda yararlı olmaktadır.

Islak FIP'te karında biriken suyun zaman zaman alınması kedinin solunumunu rahatlatabilir. Veteriner hekimin bilgisi dahilinde doğal ürünler denenebilir. Ancak hastalığın efuziv formunun herhangi bir tedavisi yoktur.