Körfez Türkiye’yi gözden çıkarabilir

Türkiye’nin Körfez Arap Ülkeleriyle son yıllarda ivme kazandırdığı diplomatik ilişkiler, Bahreyn, Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Yemen, Libya ve Maldivler’in Katar’a ilişkilerine son vermesi ile gerginleşiyor. Türkiye’nin Katar’a destek vermesi Körfez ülkelerinin Türkiye ile ticari ilişkilerine de olumsuz yansıyacak. Körfez ülkeleri özellikle AKP iktidarıyla birlikte Türkiye’deki yatırımlarını arttırken Türkiye’nin de bu ülkelere başta müteahhitlik olmak birçok alandaki yatırımları ve ihracatı da hız kazanmıştı.

Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği’nin (Türkiye İMSAD) Haziran 2017 Sektör Raporu’nda da özellikle son 10 yılda inşaat malzemeleri sanayi için çok önemli bir pazar haline gelen Körfez ülkelerindeki kriz öne çıktı. Raporda, Körfez’de Katar ile diğer ülkeler arasında ortaya çıkan ve Türkiye’yi de dolaylı olarak içine alan krizin, Türkiye’nin bu ülkelere yönelik inşaat malzemesi ihracatını olumsuz etkileyeceği, Körfez ülkelerinin de krizde Katar’a destek veren Türkiye’den ithalatlarını azaltabileceği ifadelerine yer verildi.

Pazarlar kaybediliyor

İMSAD raporunda Türkiye’nin yurtdışı müteahhitlik işlerinde üç ana büyük pazarı bulunduğuna işaret edilerek şu ifadelere yer verildi:

* Bunlardan ilki Rusya ve Türki Cumhuriyetleri’dir ve son yıllarda bu pazarlarda sıkıntı yaşanıyor. Bir diğer önemli pazar Kuzey Afrika ülkeleri. Bu ülkelerde de Arap baharı ile yaşanan gelişmeler ve ikili ilişkilerde yaşanan sıkıntılar nedeniyle alınan işler yavaşlamıştır. Üçüncü büyük pazar ise Körfez ülkeleridir. Bu pazarda da Katar ile diğer Körfez ülkeleri arasında önemli bir kriz yaşanıyor.

* Krizin kısa zamanda aşılma olasılığı da görülmemektedir. Körfez ülkeleri Türkiye’nin de Katar ile ilişkilerini ve desteğini en aza indirmesini talep etmektedir. Krizin sona ermemesi halinde bu ülkelerde alınacak yurtdışı müteahhitlik işlerinde önemli bir gerileme yaşanması kaçınılmaz olacak. Katar’a ihracat ise giderek daha zor ve pahalı hale geldi. Bu nedenle Katar’dan talep olsa dahi bu ülkeye aynı ölçüde inşaat malzemesi ihracatı yapmak mümkün olamayabilir.

* 2017’nin ilk beş ayında yurtdışında alınan müteahhitlik işleri proje sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 52’den 48, proje tutarı ise 4.47 milyar dolardan 3.61 milyar dolara indi. Gerek öncelikli pazarlardaki koşullar, gerekse ikili ilişkilerde yaşanan sıkıntılar nedeniyle yurtdışı müteahhitlik işleri sınırlanmaya devam ediyor.

Ziyaret trafiği Petrol ve gaz gelirlerinden dolayı kişi başına düşen milli geliri yüksek olan Körfez ülkeleri ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkiler, diplomatik ilişkilerin sıklık kazandığı 2007-2016 arasında önemli gelişim gösterdi. Bu dönemde Cumhurbaşkanı, Başbakan ve bakanlar Körfez ülkelerine bir dizi seyahatte de bulundu. Körfez bölgesinde yer alan ve Türkiye’nin önemli ticari partnerleri olan S. Arabistan, Katar ve Bahreyn’le son 10 yıldaki toplam dış ticaret hacmi 53 milyar dolara çıktı. Geçen yıl Katar’a yapılan yaklaşık 440 milyon dolarlık ihracatın çoğunluğu gemiler, yatlar, elektrik elektronik ürünleri, makineler ve mobilyalardan oluşuyor. Türkiye’nin Katar’dan 2016’da yaptığı 271 milyon dolarlık ithalatı ise büyük ölçüde petrol ve türevleri, alüminyum ve plastik ürünleri oluşturuyor.

AKP ile arttı

1972 ile 2017 Mayıs dönemi arasında Türk yatırımcıların yurtdışı müteahhitlik işlerinde ilk 10 ülke arasında Katar dahil üç Körfez ülkesi bulunuyor. Özellikle Katar ile ekonomik ve ticari ilişkilerdeki artış somut olarak rakamlara yansıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2000 yılında 10 milyon dolar seviyelerinde olan Türkiye’nin Katar’a ihracatı, AKP’nin iktidara geldiği 2002’den sonra hızla arttı, 2016 yılında 146 milyon dolara çıktı.