Kent kent zehir haritası

Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu, Türkiye’deki hava kirliliğinin temel nedeninin kömür kullanımı ve yanlış kentleşme politikaları olduğuna dikkat çekti. Bozoğlu, “Listedeki 6 kent çanak şeklinde. Bu yüzden yaşanan hava kirliliği dağılamıyor. Türkiye’nin bütün illerinde çevre ve şehircilik il müdürlüklerinin 2014-2019 yıllarına ait ‘Temiz Hava Eylem Planları’ hazırlanması gerekiyordu. Bu planların hazırlanmadığını görüyoruz. O 6 kentte de böyle bir hazırlık yok” diye konuştu. Bozoğlu, planlar hazırlanmadığı için kent yöneticilerinin, vatandaşların hava kirliliği yükseldiğinde ne yapacaklarını bilmediğini vurguladı.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) son raporuna göre Türkiye’nin 6 kentinde hava kirliliği için belirlenen eşik değerler 4-5 kat aşılmış durumda. Iğdır, Batman, Afyon, Osmaniye, Gaziantep, Siirt zehir soluyor. Hava kirliliği akciğer kanserinden kalp ve damar hastalıklarına kadar birçok ciddi sağlık sorununa yol açıyor.

OECD merkezinde uzun yıllar uzman olarak görev yapan Atila Alpöge’nin WHO’nun raporundan derlediği Türkiye verileri, korkunç bir tabloyu ortaya koydu. Türkiye’den 71 kentin yer aldığı değerlendirmede WHO, havadaki kirliliği yüzer-gezer küçücük parçacıkların miktarı ile ölçtü. Ölçümde çapı 10 mikrometreden küçük parçacıklar “PM10” olarak isimlendiriliyor. WHO’ya göre havadaki PM10’ların yıllık ortalamasının 20 µg/ metreküpü aşmaması gerekiyor. Bu oranı geçtiğinde insan sağlığı tehdit altına giriyor. Türkiye’deki kentlerin durumu incelendiğinde birçok noktada 20 µg/ metreküp sınırının aşılması da tehlikenin boyutunu gözler önüne seriyor.

 

En kötü altı

WHO’nun verilerine göre Türkiye’nin en kötü durumda olan, zehirlenmeye terk edilen 6 kentinde eşik değer olan 20 birim, 100 birimin bile üzerine çıkıyor: “Iğdır 135, Batman 115, Afyon 112, Osmaniye 109, Gaziantep 101, Siirt 101.”

Listedeki 44 kentte ciddi hava kirliliği yaşanıyor. Yıllık ortalaması 20 birimi aşan ve 50-100 µg/metreküp arasında seyreden kentler şöyle:

“Isparta 100, Aydın 95, Düzce 93, Mardin 89, Denizli 87, Zonguldak 87, Burdur 86, Adıyaman 83, Kütahya 80, Balıkesir 79, Edirne 79, Manisa 78, Diyarbakır 77, Niğde 76, Çorum 75, Van 74, Muğla 74, Uşak 72, Malatya 72, Hakkâri 71, Maraş 71, Bartın 71, Kilis 71, Aksaray 70, Kırşehir 69, Trabzon 64, Konya 63, Antalya 63, Ordu 61, Kırıkkale 60, Erzurum 59, Bolu 59, Gümüşhane 59, Ankara 58, Yozgat 58, Bilecik 58, Nevşehir 55, İzmir 54, Kars 54, Kayseri 53, Karabük 52, Ağrı 51, Adana 51.”

 

İstanbul kirleniyor

İstanbul’un da aralarında bulunduğu 17 kent ise kirlenme sorunları yaşayan Yıllık ortalama
PM10 değerleri 30-50 birimi arasında olan kentler şunlar:

“İstanbul 48, Sivas 48, Bayburt 48, Elazığ 46, Şırnak 46, Çankırı 46, Amasya 43, Yalova 41, Tunceli 41, Erzincan 40, Samsun 39, Sinop 38, Kastamonu 34, Artvin 34, Muş 33, Eskişehir 31, Tokat 31.”