Kelebek hastalığı nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?

Türkiye'ye Balkan ikinciliği kazandırmış olan 21 yaşındaki Milli Tekvandocu Gamze Özdemir, kelebek hastalığı (lupus) nedeniyle hayatını kaybetti.

Peki kelebek hastalığı nedir, belirtilerinin arasında başka neler var ve nasıl tedavi ediliyor?

Tam adı Sistemik Lupus Eritematozus olan kelebek hastalığı vücutta pek çok organı birden tutan romatizmal bir hastalık. 

Yüzde kelebek tarzı kırmızı döküntülere neden olduğundan kelebek hastalığı olarak da biliniyor. MedicalPark internet sitesinde yer alan bilgilere göre, Lupus hastalığı otoimmün olarak tabir edilen hastalıklardan. Otoimmün hastalıklarda hastanın bağışıklık sistemi hatalı çalışarak kişinin kendi hücrelerini yabancı madde olarak algılıyor. Lupus hastalığında da vücutta önemli bir yapı taşı olan "kollajen" isimli maddeye bağışıklık sistemi saldırıyor.

KELEBEK HASTALIĞININ NEDENLERİ NELERDİR?

Hastalığın nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte; oluşumunda genetik, çevresel faktörler ve hormonlar rol oynuyor. Stres, ultraviyole ışınlar, enfeksiyonlar ve bazı ilaçların da hastalığı tetiklediği biliniyor. Kadın hormonlarından östrojen hastalığın oluşumunu artırırken, testesteron azaltıyor. SLE'de vücudun bağışıklık sisteminin kendi dokularına karşı reaksiyon oluşturması söz konusu. 

BELİRTİLERİ NELER?

Lupus hastalığı, tüm vücudu etkileyebildiğinden çok farklı belirti ve bulgularla kendini gösterebiliyor. Özellikle hastalığın başlangıç aşamalarında eklem ağrısı ve genel hastalık belirtileri sık görülüyor.

Lupus hastalığında en sık görülen belirti ve bulgulardan bazıları şöyle;

• Yorgunluk
• Halsizlik
• Cilt değişiklikleri. Özellikle burun ve yanaklarda görülen kelebek şeklindeki döküntü tipik. Fakat ciltte güneşe maruz kalan her alanda döküntü gelişir.
• Damarlarda iltihaplanmaya bağlı bulgular. Cildin küçük damarları sıklıkla etkilenir ve vaskülit olarak adlandırılan iltihap gelişir. Tırnakların etrafında leke şeklinde bir cilt altı kanama vardır. Ayrıca, ağız mukozasında da iltihaplanma yapabilir.
• Saçlarla ilişkili bulgular. Saçlarda bölgesel dökülmeler olabilir ve genellikle bu dökülen saçların yerine yenileri gelmez.
• Parmak uçlarında soğukta ortaya çıkan beyaz ve mor renk değişiminin olduğu raynaud sendromu önemli bir bulgudur.
• Eklem bulguları. Hem büyük, hem de küçük eklemlerde artralji yani eklem ağrısı vardır. Ağrı özellikle sabahları daha belirgindir. Bazı hastalarda artrit yani eklem iltihabına bağlı şişme, kızarma ve ısı artışı da görülür.
• Kas tutulumu. Kaslarda ağrı ve iltihaplanma gelişir.
• Böbrek bulguları. Böbrek tutulumu hastaların yüzde 70’inde görülür. Bu kişilerde idrarda kan ve protein tespit edilir. Dokularda sıvı tutulumuna bağlı ödem gelişir. Ağır vakalarda böbrek yetmezliğine kadar gidebilen böbrek iltihabı görülebilir.
• Sinir sistemiyle ilişkili migren, epilepsi, denge problemleri gibi belirtiler ve psikolojik problemler vardır. Bazı hastalarda inme ortaya çıkabilir.
• Sindirim sistemi tutulumu ve pankreatit nedeniyle sindirim problemleri sıktır.
• Göğüs ağrısı gibi akciğer ya da kalp zarında iltihaplanma bulguları vardır. Akciğer zarları arasında sıvı birikimi ve iltihaplanma olduğunda nefesle artan bir göğüs ağrısı ortaya çıkar. Kalp zarı iltihaplanmasına ise perikardit denir ve lupusta sıktır.
• Akciğer dokusunda iltihaplanma neticesinde zatürre gelişir.
• Lenf nodları, dalak ve karaciğerde büyüme vardır.
• Periton adı verilen karın zarı iltihaplandığı için karın ağrısı görülür.

HASTALIĞIN TANISI

Kelebek hastalığı (lupus) tanısı klinik belirtilerle birlikte bazı kan testleri yardımı ile konuyor. Hastalara tam kan sayımı, böbrek testleri, akciğer grafisi, LE hücresi, anti DNA ve ANA bakılıyor. Hekim gerekli görürse ve şüphelendiği organ tutulumuna göre daha pek çok test isteyebiliyor. 

Başlangıçta tipik hastalık belirtilerini göstermeyen hastalarda tanı koymak çok zor olabiliyor ve SLE pek çok doku hastalığı ile karışabiliyor. 

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Lupus hastalığının kesin bir tedavisi yok. Tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurmak, hayati komplikasyonları önlemek ve belirtileri hafifletmek için uygulanıyor. Bu nedenle erken tanı büyük önem taşıyor. Çünkü ilerlemiş hastalığı geri döndürmek mümkün olmuyor.

Tedavi her hasta için hastalığın şiddetine göre özel olarak planlanıyor.

Vücudun pek çok organ ve dokusunda ortaya çıkan iltihaplar için iltihap giderici ilaçların kullanılması gerekiyor. Bağışıklık sistemini baskılayan steroid grubu ilaçlar da kullanılıyor. Kan pıhtısı eğilimi olan hastalara aspirin gibi kan sulandırıcı ajanlar reçete ediliyor.