Kayıtsız dövizde rekor

Türkiye ekonomisi 2018’in ilk 10 ayında 27.2 milyar dolar cari açık verirken, aynı dönemde ülkeye 18.4 milyar dolarla rekor düzeyde kaynağı belirsiz döviz girişi oldu. Ekimde 355 milyon dolar olan kaynağı belirsiz döviz girişi, özellikle kur krizinin zirveye çıktığı ağustos ayında yaklaşık 5 milyar dolara ulaştı. Cari açık ve krizle birlikte ülkeden sermaye çıkışları toplamda 33.7 milyar dolara ulaşırken, bu rakamın 15.2 milyar doları Merkez Bankası (TCMB) rezervlerinden, 18.4 milyar doları da ‘net hata ve noksan’ (NHN) adı verilen bu kaynağı belirsiz döviz girişleriyle finanse edildi. Cari açığın finansman kalitesi ciddi şekilde bozuldu.
TCMB, resmi sitesinde NHN’nin nedenlerini “verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayıt zamanı farklılıkları, eksik veri kaynakları ve raporlama kalitesinin düşük olması” olarak sıralıyor.

Savaş artırıyor

Yeditepe Üniversitesi’den Prof. Dr. Veysel Ulusoy, 18.4 milyar dolarlık rakamı sadece hesap hatasıyla açıklamanın mümkün olmadığını, olağandışı bir durum olduğunu söyledi. Bunun Türkiye’de yapısal bir bozukluk olduğunu söyleyen gazetemize konuşan Ulusoy, ekonomideki kayıt dışılığın ve Türkiye’nin içinde bulunduğu coğrafyadaki savaş durumunun kaynağı belirsiz döviz giriş ve çıkışlarını artırdığını söyledi.

Eski TCMB Başkan Yardımcısı Şükrü Binay da kayıt dışılık ve sınırlarımızda devam eden savaşlara dikkat çekti. Dış ticarette özellikle yakın coğrafya için banka dışı ödemelerin yüksek olduğunu belirten Binay, olağan teknik hatalar dışında bunun da NHN kalemini yükselttiğini dile getirdi.

TCMB: Kayıtları farklı Merkez Bankası (TCMB), net hata ve noksan kalemiyle ilgili gümrük kayıtlarıyla banka ödeme kayıtları arasındaki farka dikkat çekti. TCMB, durumu şöyle açıkladı: “Gümrük kayıtlarında fatura değerine göre 100 birim olarak görülen ihracat mal bedelinin, ihracatçının yurtiçinde yerleşik bankadaki hesabına 70 birim olarak yatırması, kalan 30 birim tutarındaki kısmının ise yurtdışındaki bir banka nezdindeki hesabında kalması halinde, bankalar sisteminden alınan veriler içinde görülmeyen 30 birimlik tutar NHN kalemine yansımaktadır.”