Kafatasımız neden yuvarlak?
Neandertaller ile modern insanın kafatası arasındaki biçim farkının nedeni hâlâ gizemini koruyor
cumhuriyet.com.tr
(sağda), Neandertal kafatasını andıran modern bebek ve çocuk kafatasları (sağda,
görüntü üzerinde).
1860’larda Neandertal insana ait bir kafatası ilk kez bulunduğunda öncelikle göz çarpan özelliği farklı şekliydi. Modern insanınkine kıyasla Neandertal kafatası arkaya doğru uzundu. Günümüzden yaklaşık 200 bin ila 28 bin yıl önce yaşamış Neandertaller ile aramızdaki bu farkın nedeni gizemini koruyor. Current Biology’de yayımlanan yeni bir çalışmada, söz konusu farkı açıklamaya yardımcı olabilecek yeni bir yöntem kullanıldı. Almanya’daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden Philipp Gunz ve ekibi, Avrupalıların taşıdığı Neandertal DNA’sı izlerini analiz ederek, modern insanlarda görece daha az yuvarlak kafatası görülmesi ile bağlantılı iki Neandertal gen varyantı tespit etti. Beynin yapısını da etkileyen bu genler, evrimin kafatasını nasıl şekillendirdiğine dair bir ipucu sunuyor. Londra’daki Doğal Tarih Müzesi’nden paleoantropolog Chris Stringer, beynin şekli ve muhtemelen işlevi üzerinde doğrudan etkisi olan genleri tanımlamayan bu çalışmanın çok önemli olduğunu belirtiyor.
Yuvarlaklaşma endeksi
Neandertaller benzer şekilde, bebekler de uzun kafatasları ile dünyaya geliyor ve doğumdan sonraki bir yıl içinde beyin hacmi iki katına çıkarak kafatası yuvarlaklaşıyor. Philipp Gunz ve ekibi, insan beynine dair bir “yuvarlaklaşma endeksi” belirlemek için modern insanların beyin tomografileri ile Neandertal kafataslarını karşılaştırdı.
Neandertal genleri
4468 MR görüntüsü sonucunu inceleyen ekip, görece daha az yuvarlak kafatası ile bağlantılı iki Neandertal DNA parçası tespit etti. Bu DNA parçaları, sinir hücrelerinin gelişimini düzenleyen UBR4 ve miyelin kılıfların gelişimini düzenleyen PHLPP1 genlerini etkiliyor. Almanya›daki Tübingen Üniversitesi’nden antropolog Katerina Harvati, Neandertal DNA’sı ile modern insanların beyin taramalarına karşılaştırmanın yenilikçi ve heyecan verici bir yaklaşım olduğunu belirtiyor. Harvati, beyindeki yumuşak dokuya dair bilgilere fosil kayıtlarından erişmek mümkün değilken bu yöntemin bazı cevaplar sunabileceğini düşünüyor. Sonraki çalışmalarında İngiliz halkının sağlık kayıtlarının ve DNA bilgilerinin bulunduğu dev bir veri tabanı olan UK Biobank verilerini kullanmayı planlayan ekip, daha
Murat Altaş tercumeodasi.org
https://www.sciencemag.org/news/2018/12/whymodern-humans-have-round-heads