Joe Biden'ın öncelikleri neler olacak, ABD'de Donald Trump'ın hangi politikaları hızla değiştirilecek?

ABD'nin 46. Başkanı seçilen Joe Biden, seçim zaferinin ardından en büyük önceliği olan koronavirüs salgınıyla mücadele konusunda ilk adımlarını atmaya ve ekibini oluşturmaya başladı.

Çalışmalarına başlayan Biden ekibi ilk adımın test sayısını artırmak ve Amerikalılardan maske takmalarını istemek olacağını söylüyor.

Biden'ın Pazartesi günü 12 kişiden oluşan koronavirüsle mücadele ekibinde yer alacak isimleri açıklaması bekleniyor.

Öte yandan Başkan Trump henüz seçimde yenildiğini kabul etmiş değil ve sonucu değiştirici olması ihtimali görülmese de kritik bazı eyaletlerde oyların sayımı hala devam ettiği için Biden'ın seçim zaferi resmen ilan edilebilmiş değil.

Ancak ülkede gelenek olduğu üzere, önde gelen Amerikan medya kuruluşlarının seçimi Biden'ın kazandığına kanaat getirip bunu ilan etmesi ardından Demokratlar Ocak ayında iktidarı devralmak üzere hazırlıklarını yapmaya başladılar.

Demokratların öncelikli adımları arasında Kongre'nin onayını almaya gerek olmadan yürürlüğe girebilen bir dizi Başkanlık Kararnamesi de olacağı, ve bunlarla Trump'ın bazı politikalarından geri dönüşün hedefleneceği haberleri de geliyor.

ABD medyasında yer alan haberlerde bunlar arasında şu konuların olacağı konuşuluyor:

• Joe Biden, ABD'nin resmen Çarşamba günü çekilmiş olduğu Paris İklim Anlaşması'na yeniden katılacak
• Biden Dünya Sağlık Örgütü'nden (WHO) çekilme kararını geri alacak
• Biden ayrıca çoğu Müslüman yedi ülkenin vatandaşlarına konulan seyahat yasağını kaldıracak
• Obama döneminde yürürlüğe giren, ABD'ye çocukken gelmiş belgesiz göçmenlere yasal statü verilmesi uygulamasına da geri dönecek.

Biden seçimi kazandığı belli olduktan sonra Cumartesi günü yaptığı ilk konuşmada ABD'nin "yaralarının sarılma zamanı" olduğunu söyledi, bölünme değil birleşmeyi sağlama sözü verdi.

Doğrudan Trump'ı destekleyen seçmene seslenen Biden, "Muarızlarımızı düşman olarak görmeye bir son vermeliyiz" dedi.

ABD Başkan Yardımcısı seçilen Kamala Harris ile birlikte internette bir geçiş dönemi sitesi açan Biden, burada ekonomi, ırkçılıkla ve iklim değişikliğiyle mücadelenin de diğer öncelikleri olduğunu ilan etti.

Trump, 90'lardan beri ikinci dönem seçilemeyen ilk Başkan

Resmi olmayan sonuçlara göre Donald Trump, ABD'de 1990'lardan bu yana ikinci dönem seçilmeyi başaramayan ilk başkan oldu.

Trump seçim ekibi bir çok eyalette sonuçlara çok sayıda itiraza hazırlanıyor ama seçim yetkilileri Trump'ın öne sürdüğü şekilde oylamaya hile karıştığına dair bir kanıt bulunmadığını söylüyorlar.

Bu arada seçimler sonrasında seçilmiş başkanı tanıyıp geçiş sürecini başlatmakla görevli resim kurum olan Genel Hizmet Yönetimi (General Services Administration) adlı kurum henüz Biden'ın seçildiğini ilan etmiş değil.

Trump tarafından atanmış olan kurum yöneticisi Emily Murphy'nin henüz bu ilanı yapacağı konusunda bir belirti yok ve bu yapılana kadar Biden'ın ekibi hükümet fonlarını kullanamadığı gibi atama yapacağı federal kurumlarla resmen iletişime de geçemiyor.

Medyada yer alan haberlerde önde gelen Cumhuriyetçi politikacılar arasında Biden'ın zaferine nasıl tepki verecekleri konusunda görüş birliği yo ve bir kısmı seçim sonucunu henüz kamuoyu önünde kabullenmeyi reddediyor.

Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi'ndeki grup başkanı Kevin McCarthy Fox televizyonuna verdiği demeçte bütün sayımların ve bütün hukuki itirazların tamamlanmasını beklemek gerektiğini söyledi ve "Ancak ve ancak o zaman Amerika yarışı kimin kazandığına karar verecek" diye konuştu.

Fakat eski Cumhuriyetçi başkanlardan George W Bush Biden'ı zaferinden dolayı kutladı ve Amerikan halkının seçimin esasen adil ve sonucun açık olduğuna güvenebileceğini söyledi. Bush ayrıca Trump'ı da güçlü bir kampanya yürüttüğünü söyleyerek tebrik etti.

Biden'ın salgınla mücadele planında neler var?

Joe Biden, koronavirüs salgınının ciddiyetini kabul etmeyi reddeden ve kamusal önlemler almaya direnen Trump yönetiminden salgınla mücadele konusunda çok faklı bir çizgi izleme sözü verdi.

Biden'ın ekibi bütün Amerikan vatandaşlarının sık sık ve düzenli olarak bedava test olabilmesini sağlayacaklarını ve kamuoyuna salgınla mücadele konusunda "açık, tutarlı ve kanıtlara dayalı" rehberlik sunulacağını söylüyorlar.

Bu konuyla ilgili çalışmaları yürütecek "görev gücü"ne eski sağlık bakanlarından Vivek Murthy ile Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu'nun eski başkanı David Kessler'in liderlik yapacakları anlaşılıyor.

Biden ayrıca ülkenin her yerinde maske kullanımı gibi bazı uyulması zorunlu kurallar da koymak istiyor ve bunun binlerce hayat kurtarabileceğini söylüyor. Her bir Amerikalıyı evlerinin dışında oldukları zaman maske kullanmaya çağırmayı planlıyor ve eyaletlerin valileri ve yerel yetkililerden bunu zorunlu ilan etmelerini istemeyi düşünüyor.

ABD'de günlük koronavirüs vakalarının sayısı Pazar günü beşinci gün de 100 binin üzerinde seyretti ve ülkede salgın yüzünden hayatını kaybedenlerin sayısı 237 bine çıktı.

Bu ayın başlarında ABD'nin salgınla mücadele konusundaki en üst düzeyde uzmanı Dr Anthony Fauci kış bastırırken "ülkenin salgın konusunda bundan daha kötü konumda olamayacağını" söylemişti.

Biden ayrıca salgının milyonlarca kişinin işini kaybetmesine yol açtığı ABD ekonomisini ayağa kaldırma , imalat sektörünü teşvik etme, alt yapı yatırımları yapma, çocuk bakımını ucuzlatma ve farklı etnik toplumlar arasındaki uçurumları azaltma yoluyla yaraları sarma sözü de verdi.

Irkçılıkla mücadele konusunda ne yapacak?

Farklı etnik gruplar arasındaki gerginlikleri artırmak ve beyaz ırkın üstünlüğünee inanan ırkçı grupları kınamamakla suçlanan Trump yönetimi ardından Biden ırkçılıkla mücadelenin, yönetiminin ana gündem maddelerinden biri olacağını söylüyor.

Vaadleri arasında siyah ve diğer etnik azınlık toplumlarının daha uygun fiyatla konut edinebilmesi, işyerlerinde adil muamele ve daha adil ücret almaları için çalışmak ve para politikalarını yöneten Federal Merkez Bankası'nın ırka dayalı ekonomik uçurumları kapatmaya yönelik önlemler almasını sağlamak var.

Joe Biden ayrıca polisin son bir yıl içinde büyük tepki yaratan ölümlere sebep olan gözaltı sırasında yatırıp diz ile enseye bastırma yoluyla nefes kesme yöntemini yasaklamayı, polise savaşlarda kullanılan silahlar verilmesine son vermeyi ve ulusal düzeyde polis gücünü denetleyen bir komisyon kurmayı istiyor.

Biden infaz sisteminde de reform yapmayı, ülke çapında şu anda iki milyonu aşan ve etnik azınlıkların oransal olarak çok fazla olduğu tutuklu ve hükümlü sayısını azaltmayı ve daha çok "pişmanlık ve iyileşme" süreçlerine odaklanmayı da hedefliyor.

Programında ırk, cinsiyet ve sınıfa dayalı eşitsizlikler yok edilmedikçe adil bir ceza infaz sistemine sahip olunamayacağını söylüyor.

Seçimde sandık çıkışlarında yapılan yoklamalarda ABD seçmeninin oylarını belirleyen faktörler arasında ırk eşitliği konusunun, ekonomiden sonra ikinci sırada geldiğini göstermişti.

Trump ne yapmayı düşünüyor?

Kampanya sözcüsü Tim Murtaugh'nun Reuters ajansına verdiği bilgiye göre Başkan Trump sonuçlara yaptığı hukuki itirazlara güç vermek amacıyla ülkenin dört bir yanında seçim kampanyası benzeri mitingler yapmayı planlıyor.

BBC, önde gelen Amerikan medya kuruluşları gibi, Cumartesi günü kritik Pennsylvania ve Nevada eyaletlerinde sona yaklaşan sayımlarda arayı giderek açan Biden'ın, başkan seçilmek için ihtiyaç duyulan en az 270 seçici kurul delegesini elde ettiği kanaatine vararak bunu ilan etmişti.

O günden beri Trump kamuoyu önünde konuşma yapmadı fakat tweetlerinde daha önceki seçimde hile yapıldığı yönündeki temelsiz iddialarını yineledi. Twitter, bu iddiaların tartışmalı olduğu notuyla Başkan'ın tweetlerine müdahale etti. Trump kampanyası, Başkan'ın şu aşamada yenilgisini kabullenmeyi düşünmediğini belli etti.

Trump, medya kuruluşları geleneksel şekilde Biden'ın seçilmiş başkan olduğunu ilan ettikten sonra da rakibini "kazanmış gibi poz yapmakla" suçladı ve seçimin henüz sonuçlanmadığında ısrar etti.

Trump ulusal düzeyde, Biden'dan milyonlarca oy geride görünse de 70 milyonu aşkın oy almayı başardı.

Cumhuriyetçilerin adayı Trump seçim sonuçlarına bir çok cephede itiraz ediyor.

Sonuçların çok yakın olduğu Georgia'da yeniden sayım yapılacak ve Trump Wisconsin'de de böyle bir karar çıkmasını istiyor. Ayrıca elinde seçime hile karıştığına dair kanıt oludğunu söyleyerek konuyu Yüksek Mahkeme'ye de götüreceğini söylüyor.

Seçim sonuçlarıne itirazlarıh önce eyalet mahkemelerine götürülmesi gerekiyor. Eyalet mahkemeleri itirazı kabul ederlerse yeniden sayım emri verebiliyor ve ancak o aşamada Yüksek Mahkeme'ye başvurularak eyalet mahkemesinin kararına itiraz edilebiliyor.

Trump kampanyası Arizona eyaletinde seçim günü bazı seçmenlerin oylarının haksız yere kabul edilmediğini söyleyerek bir başvuru yaptı ama Arizona seçim yetkilisi açıklamasında Trump ekibinin itirazının çok zayıf olduğunu söyledi.

Şimdi ne olacak?

ABD'de bazı eyaletlerde oy sayımı halen devam ediyor ve nihai resmi açıklamalar gelene kadar sonuçlar resmiyet kazanmıyor. Bu resmi nihai sonuçlar genellikle her bir eyaletin yetkilileri tarafından seçimden haftalar sonra açıklanıyor.

Bu sonuçların 14 Aralık öncesinde belli olması gerekiyor. Bundan sonra her bir eyalette kazanan partiye göre belirlenen 538 seçici kurul delegesi 14 Aralık günü bulundukları eyaletlerin başkentlerinde biraraya gelerek resmen ve nihai olarak seçimi kimin kazandığını belirleyecekler.

Seçici kurul delegeleri genel olarak bulundukları eyalette seçimi kim kazanmışsa o yönde oy kullanıyor. Fakat bazı eyaletlerin yasalarına göre bu zorunlu değil.

Yeni başkan, kabinesini belirleyip planlarını yaptığı bir geçiş döneminden sonra 20 Ocak'ta yemin ederek görevi devralıyor.

Devir teslim töreni geleneksel olarak federal başkent Washington DC'deki Capitol binasının önündeki merdivenlerde yapılıyor.