İyon motorlu ilk uçak havalandı

Bir bilimkurgu teknolojisi daha gerçek oluyor. İlk kez çok kısa bir mesafe için olsa bile iyon motorlu küçük bir uçak havalanabildi. Kısmen Amerikan bilimkurgu dizisi Uzay Yolu’ndan esinlenilerek geliştirilen motorda hareketli parça bulunmuyor ve hemen hemen sessiz çalışıyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Steven Barret, beş metrelik bir kanat açıklığına sahip insansız uçağı, Nature dergisinde tanıttı.

Hareketli parçaları bulunmayan ilk uçak özelliğine sahip iyon motorlu araç bu özelliğinden dolayı, daha sessiz çalışan ve mekanik açıdan daha basit olan ve egzoz salmayan yeni uçak araştırmalarında yol gösterecek. Barret çocukluğundan bu yana hep Uzay Yolu gibi bilimkurgu dizilerini izleyerek, sessiz bir şekilde yol alan ve arkalarında sadece mavi ışık üre ten uzay araçları üretmenin hayalini sürmüş.

 

Araştırmacı bu hayalini iyon motoruyla gerçekleştirmek istiyor. Geleceğin motoru güçlü bir elektrik gerilimiyle çalışıyor. Bu gerilim kanatların önünde ve arkasındaki iki tel arasında yaratılıyor. Öndeki ince teldeki güçlü elektrik alanı, elektrik yüklü hava moleküllerini yani iyonları üretiyor. İyonlar güçlü elektrik gerilimiyle arka tele iletiliyor. Bu iletim sırasında çok sayıda diğer iyon ha va molekülleriyle çarpışıyor ve bu şekilde bir hava akımı üretiyorlar. Araştırmacıların iyon rüzgârı olarak adlandırdıkları bu hava akımı uçağı çalıştırıyor.

Aslında 1920’lerde düşünülmüştü

Bu “elektro-aerodinamik motor” aslında 1920’li yıllarda düşünülmüştü ama serbest uçan hava araçları için gerçekleştirilebilir değildi. Barret ve ekibi bunu özel olarak üretilen hafif uçakla bu konuda başarıyı yakaladı. Yeni geliştirilen bu modelde sadeci iki tel değil, minyatür bir tel örgü bulunuyor. Bu tel konstrüksiyonunda araştırmacılar 40.000 voltluk gerilim oluşturmuşlar. 2.5 kilo ağırlığın daki uçak gerçi elde edilen iyon rüzgârıyla kalkamasa da kendi kendine havada kalabiliyor. Ekip uçağı altmış metre uzunluğunda bir spor salonunda test ederken, uçak mancınıkla kalkış yaparak beş metre kadar yol almış, geri kalan elli beş metreyi ise kendi kendine uçmuş. Bu uçuş sırasında araç yarım metre kadar yükselmiş. Uçuş deneyleri yaklaşık olarak on iki saniye sürmüş. Bu açıdan Wright kardeşlerinin ilk motorlu uçak deneyleriyle karşılaştırılabilir.

Bundan yüz on beş yıl önce (17 Aralık 1903) havalanan uçak on iki saniyede otuz altı metre kadar uçmuştu. Ancak altı metre uzunluğundaki çift kanatlı Wright uçağı bir pilotu da taşıyabilmişti. İyon motorlu uçakta bu henüz mümkün değil. Fakat bilim insanları yeni yöntemin geliştirilebileceğini söylüyorlar. İyon rüzgârı motoru şimdilik daha çok insansız hafif uçaklar ve droneler için düşünülmüş. Ama uzun vadede hem klasik motora hem de iyon motora sahip hibrit yolcu uçaklarının da geliştirilebileceğini söylüyor Barret.

(Nilgün Özbaşaran Dede Kaynak: Flight of an aeroplane with solid-state propulsion, Nature, 21.11.2018. )