İş güvencesinde kanlı kâr

Türkiye’de artan işsizliğe hükümet tarafından çözüm olarak esnek çalışma gösterilirken, rakamlar iş güvencesinin daha az olduğu, iş kazalarının ve işçi ölümlerinin yüksek olduğu sektörlerde kârlılık oranlarının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Sektörlerde kâr kanla geliyor. AKP esnek çalışmayla hem işsizliği azaltma hem de büyümeye doping peşinde. Bunun maliyetini ise çalışan kesim ödeyecek.

İş güvenliği önlemlerinin yetersiz olması, denetimsizlik ve ihmaller nedeniyle Türkiye’de işçi ölümünün en çok yaşandığı sektörlerde yüksek kâr, düşük maliyetle sağlanıyor. İş cinayetleri inşaat, maden, tarım ve taşımacılık işkollarında; mevsimlik çalışmanın, sendikasız ve güvencesiz çalışma koşullarının hâkim olduğu işkollarında yoğunlaşıyor.

Tarımda artış

Son sekiz yılda madencilik sektörünün kârı tüm sektörler ortalamasının iki katından fazla arttı. Sanayi Bakanlığı’nın Girişimci Bilgi Sistemi verilerine göre 2006-2014 arasında tüm sektörlerde faaliyet kârı yüzde 137 artarken, madencilik sektörünün kârında yüzde 288 artış yaşandı. İnşaat sektörü de yüzde 216 kâr artışı sağladı. Sektörlere göre kârlılık oranlarına bakıldığında 2006-2014 döneminde;

* Ulaştırma ve depolamada faaliyet kârı yüzde 216 arttı.

* Tarım ve ormancılık sektöründe kâr yüzde 447 arttı.

* İmalat sanayinin faaliyeti kârı yüzde 158 artış gösterdi.

Madencilik birinci

Faaliyet kârının brüt satışlara oranına bakıldığında kârlılığı en yüksek sektör madencilik. Madencilik sektörünün 2014 faaliyet kârı 4.2 milyar lira. Kârlılık oranı ise yüzde 10.4.

Tüm sektörlerin ortalama kârlılığına bakıldığında oran yüzde 3.4’te kalıyor. Buna göre, madencilik sektöründe kâr ortalamayı üçe katlıyor.

Tarım ve ormancılık 2.26 milyar lira kâr elde ederken kârlılık oranı yüzde 3.4.

Yüzde 5.7

İmalat sanayiinde kârlılık oranı yüzde 5.7 iken elektrik, gaz ve iklimlendirmede yüzde 1.8, inşaatta yüzde 4.3, toptan, perakende ticarette yüzde 2.3, ulaştırmada yüzde 2.3, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 3.8, bilgi ve iletişimde yüzde 8 olarak gerçekleşti.

11 bini aşkın iş cinayeti 2006-2014 arasında en az 11 bin 154 işçi iş kazalarından ve meslek hastalıklarından dolayı hayatını kaybetti. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre 2014’te 1.886 işçi iş kazalarına kurban giderken, inşaat sektöründe 423, madencilik sektöründe 386, tarım ve ormancılıkta 309, taşımacılıkta 138 işçi yaşamını yitirdi. 2013’te yaşamını yitiren 1.235 işçiden 294’ü inşaat, 198’i tarım ve ormancılık, 131’i taşımacılık ve 93’ü madencilik sektöründen. 2012’de 878 işçi hayatını kaybederken inşaat sektöründe en az 279, tarım ve ormancılıkta 90, madencilikte 81 can verdi. 2011’de 1.719 işçi ölümü gerçekleşirken, yaşamını yitiren 167 işçi inşaat ve yol işkolunda çalışıyordu. 2010’da 1454, 2009’da 1171, 2008’de 866, 2007’de 1.044, 2006’da 1601 işçi hayatını kaybetti.