Hükümetin nükleer acelesi: 'Öncelikli' kapsamına alındı

Dünya enerjide nükleer santralları terk ederek yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelirken Türkiye nükleer yatırımlara hız verdi. Hükümet, nükleer santral projelerini “öncelikli yatırım” kapsamına aldı. Ayrıca Akkuyu Nükler Santralı için de “acele kamulaştırma” gerçekleştirildi. Hükümet, “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da” değişiklik yaptı. Karara göre, “lisanslı depoculuk yatırımları ile nükleer enerji santralı yatırımları” öncelikli yatırım kapsamına alındı.

Öncelikli yatırımlar, yatırım yerine bakılmaksızın bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında 5. bölgeye sağlanan bölgesel desteklerden yararlanabiliyor. Şimdiye kadar denizyolu, özel sektör tarafından yapılacak demiryolu, fuar, savunma, havacılık, uzay, turizm konaklama yatırımları gibi bazı yatırımlar öncelikli yatırım kapsamında yer alıyordu. Kararın ardından hangi ilde yapılırsa yapılsın nükleer enerji santralı yatırımlarına KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği sağlanacak.

Hükümet ayrıca Akkuyu Nükleer Santralı - Mersin enerji iletim hattı projesi kapsamında da “acele kamulaştırma” yaptı. Karar önceki gün Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. Karar kapsamında Türkiye Elektrik İletim AŞ Genel Müdürlüğü tarafından direk yerleri ve güzergâhları için acele kamulaştırma yapılacak. Hükümet, nükleer santral yatırımlarına hız verirken, dünya nükleer enerjiden vazgeçiyor. Japonya Fukuşima’daki facianın ardından 54 nükleer reaktörden 43’ünü durdurdu. Almanya 7 santralı kapattı. 2022 yılına kadar da santralların aşamalı olarak devre dışı bırakılması hedefleniyor. Çin nükleer santral planlarını askıya aldı.

Deneme tahtası

Ayrıca meslek örgütlerinin de nükleer enerjiye yönelik eleştirileri bulunuyor. Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu’nun güncellenen “Türkiye Enerji Görümü Raporu”na göre, Türkiye’nin Ulusal Nükleer Enerji Strateji Belgesi ve Eylem Planı yok. Nükleer enerjinin barışçı amaçlarla kullanımıyla ilgili temel yasalar bulunmadığı gibi, ikincil mevzuatta da, ciddi birçok eksiklik var. Raporda, nükleerle ilgili temel eleştiriler şöyle sıralanıyor:

• Türkiye’nin genel olarak nükleer teknolojiler, özel olarak nükleer santrallar konusunda teknik bilgi birikimi ve deneyimi yeterli değil.
• Nükleer teknoloji transferinin nasıl yapılacağına dair bir yol haritası yok. Önce Rus şirketiyle, sonra Japon-Fransız Konsorsiyumu’yla imzalanan Akkuyu ve Sinop nükleer santral projelerinde teknoloji transferinin nasıl yapılacağına dair yeterli düzenleme bulunmuyor.
• Akkuyu ve Sinop nükleer enerji santralları projelerini takip edecek, denetleyecek kurumlar oluşturulmadı.
• EÜAŞ ve TAEK başta olmak üzere ilgili kurumlarda nitelikli kadrolar etkisizleştirildi.
•  Yakıtından, teknolojisine, yapımına ve işletilmesine kadar her konuda Rus şirketlerine bağımlı Akkuyu Nükleer Enerji Santralı Projesi taşıdığı tüm olumsuzlukların ve risklerin yanı sıra, enerjide genel olarak dışa bağımlılığı, özel olarak Rusya’ya bağımlılığı artıracak.
•  Akkuyu ve Sinop Nükleer Enerji Santralları projelerinde, dünyada denenmiş örneği olmayan reaktörlerin kullanımının öngörülmesi, Türkiye’yi deneme tahtası yapma niyetlerinin benimsenmesi anlamına geliyor.