"Hukuk Muhakemeleri Kanunu değişiyor"

Kötü niyetli davalı veya hiçbir hakkı olmadığı halde dava açan taraf, hem yargılama giderlerini hem de diğer tarafın avukat ücretini ödemeye mahkum edilebilecek. TBMM Adalet Komisyonu'nda, 458 maddelik Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı'nın, bugün 46 maddesi görüşüldü. Bu maddelerden 40'ı kabul edilirken, 6'sı daha sonraki toplantılara bırakıldı.

Bugün kabul edilen maddelere göre, dava sonunda verilen hüküm, ''Türk milleti adına'' verilecek. Hüküm verildikten sonra, gerekçeli karar imzalanmadan hakim ölür veya herhangi bir nedenle imzalayamayacak hale düşerse, yeni hakim, hükme uygun olarak gerekçeli kararı yazarak imzalayacak. Hükümdeki yazı ve hesap hataları ile diğer açık hatalar, mahkemece, resen veya taraflardan birinin talebi üzerine düzeltilebilecek. Hakim, hüküm tebliğ edilmişse, tarafları dinlemeden hatayı düzeltemeyecek. Davada feragat ve kabul, hüküm kesinleşinceye kadar her aşamada yapılabilecek.

Feragat veya kabul beyanında bulunan taraf, davada aleyhine hüküm verilmiş gibi, yargılama giderlerini ödemeye mahkum edilecek. Davalı, davanın açılmasına kendisi sebep olmamış ve yargılamanın ilk duruşmasında da davacının talebini kabul etmiş ise yargılama giderlerini ödemeye mahkum edilmeyecek.
 

Taraflara sulh olma imkanı sağlanıyor

Tasarıyla, görülen bir davada tarafların kısmen veya tamamen anlaşarak, ''sulh'' olmalarına olanak sağlanıyor. Sulh, ''görülmekte olan bir davada, tarafların aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda yapmış oldukları bir sözleşme'' şeklinde tanımlanıyor. Sulh, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri uyuşmazlıkları konu alan davalarda olabilecek. Dava konusunun dışında kalan konular da sulhun kapsamına dahil edilebilecek. Sulh, şarta bağlı olarak ve hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilecek.

Basit yargılama usulü

Tasarıyla, tahkim, nafaka, konkordato, haciz, tedbir ve benzeri davalar, ''basit yargılama'' usulüne tabi olacak. Mahkeme, basit yargılama usulüne tabi davalarda, mümkün olan hallerde tarafları duruşmaya davet etmeden dosya üzerinden karar verebilecek. Hakim, bu davalarda uyuşmazlık konularının tespitinden sonra, tarafları sulha teşvik edebilecek.

Mahkeme, tarafların dinlenmesi, delillerin incelenmesi ve tahkikat işlemlerinin yapılmasını 2 duruşmada tamamlayacak. Duruşmalar arasındaki süre 1 aydan daha uzun olamayacak. Gereksiz yere davanın uzamasına veya gider yapılmasına sebebiyet vermiş olan taraf, davada lehine karar verilse bile, karar ve ilam harcı dışında kalan yargılama giderlerinin tamamını veya bir kısmını ödeyecek.
 

Kötü niyetli kişilere karşı hüküm

Tasarıda, kötü niyetli kişilere karşı caydırıcı bir hüküm de yer alıyor. Buna göre, kötü niyetli davalı veya hiçbir hakkı olmadığı halde dava açan taraf, yargılama giderlerinden başka, diğer tarafın avukatıyla aralarında kararlaştırılan vekalet ücretinin tamamı veya bir kısmını ödemeye mahkum edilebilecek. Bu kişilere bundan başka, 500 liradan 5 bin liraya kadar disiplin para cezası verilebilecek. Bu hallere, avukat neden olmuşsa, disiplin para cezası onun hakkında da uygulanacak. Avukat ile takip edilen davalarda, mahkemece kanuna göre takdir olunacak vekalet ücreti taraf lehine hükmedilecek.
 

Adli yardım

Kamu yararına faaliyette bulunan dernek ve vakıflar ile kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, haklı oldukları yolunda kanaat uyandırmak kaydıyla, adli yardımdan yararlanabilecekler. Yabancıların adli yardımdan yararlanabilmeleri, karşılıklılık şartına bağlı olacak. Adli yardımdan yararlanan kişinin mali durumu hakkında yanlış bilgi verdiği ortaya çıkarsa, adli yardım kaldırılacak. Adli yardımdan yararlanan kişi için atanan avukat, kendi ücret ve giderlerini, aleyhine hüküm verilen taraftan, kendi adına talep ve tahsil edebilecek.
 

Toplantıya ara verilmesine eleştiri

Tasarının görüşmeleri sırasında, CHP Mersin Milletvekili Ali Rıza Öztürk, toplantıya, TBMM Genel Kurulu'nda karar yeter sayısı istenince ara verilmesini eleştirdi. Komisyonların iktidarın keyfine göre yönetilmeyeceğini ifade eden Öztürk, ''Genel kurulda karar yeter sayısı istenince, ara verilip oraya gidiliyor. Bu durum, burada bulunan arkadaşlara karşı uygun davranılmadığı anlamına gelir. Demek ki bu tasarı çok önemsenmiyor. Böyle 1-2 kez ara verilmesini anlayışla karşıladık ama bu hep böyle devam ediyor. Bunu anlayışla karşılayamayız. Biz CHP'li 3 milletvekili ve MHP'li bir milletvekili burada ama AKP'den sadece siz varsınız'' diye konuştu.

Bu eleştiriye yanıt veren Adalet Komisyonu Başkanı Ahmet İyimaya da ''Yüzdüğümüz okyanusun imkanlarını kullanamıyoruz. Elektronik çağda yaşıyoruz ama oy kullanmak için, Genel Kurul salonuna gitmem gerekiyor. Oysaki, ben buradan elektronik olarak oylamaya katılabilmeliyim'' dedi.

Tasarının görüşülmesine yarın 345. maddeden itibaren devam edilecek.